Bài 23. Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

Nhiệt liệt chào Mừng
Các thầy, cô giáo và các em học sinh về dự tiết học
Môn ngữ văn 9
Kiểm tra bài cũ
- Mở bài: Giới thiệu vấn đề tư tưởng đạo lí cần bàn luận.
- Thân bài:
+ Giải thích, chứng minh nội dung vấn đề tư tưởng, đạo lí.
+ Nhận định, đánh giá vấn đề tư tưởng, đạo lí đó trong bối cảnh của cuộc sống riêng, chung.
- Kết bài: Kết luận, tổng kết, nêu nhận thức mới, tỏ ý khuyên bảo hoặc tỏ ý hành động.
Nêu dàn ý chung của bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
?
Tiết 118
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
I.Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
1. Tìm hiểu văn bản trong sgk/61,62
* Vấn đề nghị luận của văn bản: Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ, đáng yêu của của nhân vật anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trong truyện ngắn lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long"

2. Nhận xét
* Đặt nhan đề cho văn bản
Sa Pa không lặng lẽ.
Sức mạnh của niềm đam mê.
+ Đoạn 1. Dù đựơc miêu tả nhiều hay ít, trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của " Lặng lẽ Sa Pa" cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục. Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu- nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ.( Các câu nêu vấn đề nghị luận)
* Các câu văn mang luận điểm
+ Đoạn 2. "Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình"( Câu chủ đề mang luận điểm)
+ Đoạn 3. Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi " thèm người", lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo. (Câu chủ đề nêu luận điểm)

+ Đoạn 4. Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn ( Câu chủ đề nêu luận điểm)
+ Đoạn 5. Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao thầm lặng? Những con người cần mẫm, nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu" (Những câu cô đúc vấn đề)
Các luận điểm được nêu lên rõ ràng, ngắn gọn, gợi sự chú ý ở người đọc
Nhân vật anh thanh niên đẹp ở lòng yêu đời, yêu nghề, tinh thần trách nhiệm với công việc.
+ Cuộc sống cô độc,
+ Công việc vất vả
+ Yêu công việc, suy nghĩ đúng đắn về công việc
+ Tổ chức cuộc sống ngăn nắp
Diễn dịch
Phân tích, chứng minh
Xác định hệ thống luận cứ, cách triển khai các phép lập luận cho mỗi luận điểm .
C¸c luËn cø ®­îc sö dông ®Òu x¸c ®¸ng, sinh ®éng bëi ®ã lµ nh÷ng chi tiÕt , h×nh ¶nh ®Æc s¾c cña t¸c phÈm
Bố cục chặt chẽ. Từ nêu vấn đề, người viết đi vào phân tích, diễn giải rồi sau đó khẳng định, nâng cao vấn đề nghị luận.
Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích). Là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.
Yêu cầu.
+ Những nhận xét đánh giá phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm.
+ Các nhận xét đánh giá phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục.
+ Bố cục mạch lạc, lời văn phải chuẩn xác, gợi cảm.
Ghi nhớ
II. Luyện tập
+ Các luận cứ:
* Suy nghĩ nội tâm của lão Hạc để chọn cái sống hay cái chết.
* Cuối cùng, lão Hạc lưạ chọn cái chết.
* Lão âm thầm chuẩn bị cho cái chết.
* Cái chết của lão khiến người ta đau đớn, nhận ra tình phụ tử thiêng liêng và thăm thẳm.
* Lão Hạc dùng cái chết để cấy cái sống cho đứa con trai
Văn bản nghị luận về " Tình thế lựa chọn nghiệt ngã của nhân vật lão Hạc và vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật lão Hạc
+ Cách triển khai:
Tập trung phân tích những diễn biến trong nội tâm nhân vật vì đó là quá trình chuẩn bị cho cái chết dữ dội của nhân vật.
-> Bằng sự phân tích cụ thể nội tâm, hành động của nhân vật lão Hạc, bài viết làm sáng tỏ nhân cách đáng kính trọng, một tấm lòng hi sinh cao quý.
Hướng dẫn học ở nhà
- Học thuộc ghi nhớ
- Xây dựng hệ thống luận điểm, luận cứ cho đề văn nghị luận xác định ở bài tập 2
- Chuẩn bị kĩ Tiết 119: Cách làm bài văn nghị luận về tác phẩm truyện.
Tiết học kết thúc
Xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo cùng các em học sinh