Bài 23. Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

Giáo viên thực hiện: Nguyễn Lý Tưởng - THCS Hải Thanh - Tĩnh Gia - Thanh Hóa
Tiết 118.
Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
Giáo viên thực hiện: Nguyễn Lý Tưởng - THCS HảI Thanh - Tĩnh Gia - Thanh Hóa
* Vấn đề nghị luận:
Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ, đáng yêu của anh thanh niên trong truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long.
* Nhan đề:
+ Người cô độc nhất thế gian.
+Sức mạnh của niềm đam mê.
+ Sa Pa không lặng lẽ.
+ Xao xuyến Sa Pa.
+ Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ.
+ Hình ảnh anh thanh niên làm công tác khí tượng trong truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long.
(3) Dù được miêu tả nhiều hay ít trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của "Lặng lẽ SaPa" cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục. (4) Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu - nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ. ( Đoạn I )

Lđ1:VÎ ®Ñp yªu ®êi yªu nghÒ, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao víi c«ng viÖc: (1) Tr­íc tiªn, nh©n vËt anh thanh niªn nµy ®Ñp ë tÊm lßng yªu ®êi, yªu nghÒ, ë tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao víi c«ng viÖc l¾m gian khæ cóa m×nh.( §o¹n II)
Ld2:Vẻ đẹp của lòng hiếu khách, quan tâm đến người khác : (2) Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi "thèm người", lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo.( Đoạn III)
Lđ 3: Vẻ đẹp của lòng khiêm tốn: (1) Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn.(Đoạn IV)

(3) Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? (4) Những con người cần mẫn, nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu.( Đoạn V)

Các luận điểm triển khai

Luận điểm kết thúc
Luận điểm xuất phát
Luận
điểm 1
Vẻ đẹp
lòng yêu đời,
yêu nghề,
tinh thần
trách nhiệm
với
công việc
Hoàn cảnh sống
Yêu nghề, tinh
thần trách nhiệm
với công việc
Sắp xếp cuộc sống
Công việc
Làm việc trên
đỉnh núi cao 2600m
Người cô độc
nhất thế gian
Đo gió, đo nhiệt
độ, đo mưa...
Đối chọi với gió,
tuyết và lặng im
Khi ta làm việc
ta với công việc
là đôi
Nuôi gà, trồng hoa,
đọc sách
Luận
điểm 2
Vẻ đẹp của
lòng hiếu
khách,
quan tâm
đến người
khác
Quan tâm đến
người khác
Lòng hiếu
khách
Mừng quýnh đón
quyển sách bác lái xe
mua hộ
Niềm vui đón khách
qua nét mặt cử chỉ
Hồ hởi đón
mọi người lên thăm
Hái hoa tặng cô gái
Biếu vợ bác
lái xe củ tam thất
Làn trứng,
bó hoa tiễn khách
Luận điểm 3
Vẻ đẹp của
tấm lòng
khiêm tốn

Thấy đóng góp
của mình nhỏ bé, ngượng
ngùng khi người khác
phác thảo
Giới thiệu người
khác để họa sĩ vẽ
Luận điểm 1
Vẻ đẹp lòng
yêu đời, yêu
nghề, tinh thần
trách nhiệm
với
công việc
Luận điểm 2
Vẻ đẹp của
lòng hiếu
khách,quan
tâm đến
người khác
Luận điểm 3
Vẻ đẹp của
lòng
khiêm tốn
Hoàn cảnh sống
Công việc

Yêu nghề, tinh thần
trách nhiệm với công việc
Sắp xếp cuộc sống
Lòng hiếu khách
Quan tâm đến người khác

Thấy đóng góp của mình
nhỏ bé, ngượng ngùng khi
người khác phác thảo
Giới thiệu người khác để
họa sĩ vẽ

Làm việc trên đỉnh núi cao 2600m
Đo gió, đo nhiệt độ, đo mưa...

Khi ta làm việc ta với công việc là đôi
Nuôi gà, trồng hoa, đọc sách

Niềm vui đón khách qua nét
mặt cử chỉ

Hồ hởi đón mọi người lên thăm

Hái hoa tặng cô gái

Biếu vợ bác lái xe củ tam thất
Đối chọi với gió, tuyết và lặng im

Mừng quýnh đón quyển sách bác lái xe
mua hộ
Làn trứng, bó hoa tiễn khách
Người cô độc nhất thế gian
Hoàn cảnh sống
Công việc
Hoàn cảnh sống

Yêu nghề, tinh thần
trách nhiệm với công việc
Công việc
Hoàn cảnh sống
Sắp xếp cuộc sống

Yêu nghề, tinh thần
trách nhiệm với công việc
Công việc
Hoàn cảnh sống
Lòng hiếu khách
Sắp xếp cuộc sống

Yêu nghề, tinh thần
trách nhiệm với công việc
Công việc
Hoàn cảnh sống
Quan tâm đến người khác
Lòng hiếu khách
Sắp xếp cuộc sống

Yêu nghề, tinh thần
trách nhiệm với công việc
Công việc
Hoàn cảnh sống

Thấy đóng góp của mình
nhỏ bé, ngượng ngùng khi
người khác phác thảo
Quan tâm đến người khác
Lòng hiếu khách
Sắp xếp cuộc sống

Yêu nghề, tinh thần
trách nhiệm với công việc
Công việc
Hoàn cảnh sống
Người cô độc nhất thế gian

Làm việc trên đỉnh núi cao 2600m
Người cô độc nhất thế gian
Đối chọi với gió, tuyết và lặng im
Người cô độc nhất thế gian

Khi ta làm việc ta với công việc là đôi
Đối chọi với gió, tuyết và lặng im
Người cô độc nhất thế gian
Nuôi gà, trồng hoa, đọc sách

Khi ta làm việc ta với công việc là đôi
Đối chọi với gió, tuyết và lặng im
Người cô độc nhất thế gian

Niềm vui đón khách qua nét
mặt cử chỉ
Nuôi gà, trồng hoa, đọc sách

Khi ta làm việc ta với công việc là đôi
Đối chọi với gió, tuyết và lặng im
Người cô độc nhất thế gian

Mừng quýnh đón quyển sách bác lái xe
mua hộ

Niềm vui đón khách qua nét
mặt cử chỉ
Nuôi gà, trồng hoa, đọc sách

Khi ta làm việc ta với công việc là đôi
Đối chọi với gió, tuyết và lặng im
Người cô độc nhất thế gian

Hồ hởi đón mọi người lên thăm

Mừng quýnh đón quyển sách bác lái xe
mua hộ

Niềm vui đón khách qua nét
mặt cử chỉ
Nuôi gà, trồng hoa, đọc sách

Khi ta làm việc ta với công việc là đôi
Đối chọi với gió, tuyết và lặng im
Người cô độc nhất thế gian

Hái hoa tặng cô gái

Hồ hởi đón mọi người lên thăm

Mừng quýnh đón quyển sách bác lái xe
mua hộ

Niềm vui đón khách qua nét
mặt cử chỉ
Nuôi gà, trồng hoa, đọc sách

Khi ta làm việc ta với công việc là đôi
Đối chọi với gió, tuyết và lặng im
Người cô độc nhất thế gian

Biếu vợ bác lái xe củ tam thất

Hái hoa tặng cô gái

Hồ hởi đón mọi người lên thăm

Mừng quýnh đón quyển sách bác lái xe
mua hộ

Niềm vui đón khách qua nét
mặt cử chỉ
Nuôi gà, trồng hoa, đọc sách

Khi ta làm việc ta với công việc là đôi
Đối chọi với gió, tuyết và lặng im
Người cô độc nhất thế gian
Làn trứng, bó hoa tiễn khách

Biếu vợ bác lái xe củ tam thất

Hái hoa tặng cô gái

Hồ hởi đón mọi người lên thăm

Mừng quýnh đón quyển sách bác lái xe
mua hộ

Niềm vui đón khách qua nét
mặt cử chỉ
Nuôi gà, trồng hoa, đọc sách

Khi ta làm việc ta với công việc là đôi
Đối chọi với gió, tuyết và lặng im
Người cô độc nhất thế gian
Đo gió, đo nhiệt độ, đo mưa...

Làm việc trên đỉnh núi cao 2600m
* Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.
+ Những nhận xét đánh giá phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm.
+ Các nhận xét đánh giá phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục.
+ Bố cục mạch lạc, lời văn phải chuẩn xác, gợi cảm.
Ghi nhớ
Bài tập
* VÊn ®Ò nghÞ luËn:
T×nh thÕ lùa chän sự sèng - cái chÕt vµ vÎ ®Ñp t©m hån cña nh©n vËt L·o H¹c.
* §o¹n v¨n nªu lªn nh÷ng ý kiÕn chÝnh:
+ Suy nghÜ néi t©m cña l·o H¹c ®Ó chän c¸i sèng hay c¸i chÕt -> cuèi cïng l·o chän c¸i chÕt.
+ L·o ©m thÇm chuÈn bÞ cho c¸i chÕt.
+ C¸i chÕt cña l·o khiÕn ng­êi ta ®au ®ín, nhËn ra t×nh phô tö thiªng liªng.
+ L·o dïng c¸i chÕt ®Ó cÊy c¸i sèng cho con trai.
B»ng sù ph©n tÝch cô thÓ néi t©m hµnh ®éng cña l·o H¹c, ®o¹n v¨n lµm s¸ng tá nh©n c¸ch cña L·o H¹c
-> mét ng­êi cha hÕt mùc yªu th­¬ng con.
-> ng­êi n«ng d©n giÇu lßng tù träng.
-> mét c¸i chÕt ®¸ng th­¬ng, mét nh©n c¸ch ®¸ng kÝnh, ®¸ng träng.
Hoàn thành sơ đồ sau:
Nghị luận về tác phẩm truyện
(hoặc đoạn trích)
Yêu cầu


1


2












3


3

Những nhận xét đánh giá phải xuất từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cách, số phận nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm

Những nhận xét đánh giá phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục



Bố cục mạch lạc, lời văn chuẩn xác, gợi cảm









BÀI TẬP 3: CHO CÁC ĐỀ BÀI SAU
Đề 1: Phân tích diễn biến cốt truyện trong truyện ngắn "Làng" của Kim Lân.
Đề 3: Sách ngữ văn 9 - tập I, đã nhận xét về nghệ thuật truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long như sau: "Truyện đã xây dựng được tình huống hợp lý, cách kể chuyện tự nhiên, có sự kết hợp tự sự, trữ tình với bình luận". Em hãy làm sáng tỏ nhận định trên
Hóy cho bi?t cỏc d? b�i trờn ngh? lu?n v? y?u t? n�o c?a tỏc ph?m.
Đề 2: Suy nghĩ về đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua truyện ngắn "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng.
Đề 3: Sách ngữ văn 9 - tập I, đã nhận xét về nghệ thuật truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long như sau: "Truyện đã xây dựng được tình huống hợp lý, cách kể chuyện tự nhiên, có sự kết hợp tự sự, trữ tình với bình luận". Em hãy làm sáng tỏ nhận định trên
Hóy cho bi?t cỏc d? b�i trờn ngh? lu?n v? y?u t? n�o c?a tỏc ph?m.
Đề 2: Suy nghĩ về đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua truyện ngắn "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng.
Đề 1: Phân tích diễn biến cốt truyện trong truyện ngắn "Làng" của Kim Lân.
Đề 3: Sách ngữ văn 9 - tập I, đã nhận xét về nghệ thuật truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long như sau: "Truyện đã xây dựng được tình huống hợp lý, cách kể chuyện tự nhiên, có sự kết hợp tự sự, trữ tình với bình luận". Em hãy làm sáng tỏ nhận định trên
Hóy cho bi?t cỏc d? b�i trờn ngh? lu?n v? y?u t? n�o c?a tỏc ph?m.
Đề 2: Suy nghĩ về đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua truyện ngắn "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng.
BÀI TẬP 3: CHO CÁC ĐỀ BÀI SAU
Đề 1: Phân tích diễn biến cốt truyện trong truyện ngắn "Làng" của Kim Lân.
Đề 3: Sách ngữ văn 9 - tập I, đã nhận xét về nghệ thuật truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long như sau: "Truyện đã xây dựng được tình huống hợp lý, cách kể chuyện tự nhiên, có sự kết hợp tự sự, trữ tình với bình luận". Em hãy làm sáng tỏ nhận định trên
Hóy cho bi?t cỏc d? b�i trờn ngh? lu?n v? y?u t? n�o c?a tỏc ph?m.
Đề 2: Suy nghĩ về đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua truyện ngắn "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng.
- Học thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thiện các bài tập đã chữa vào vở bài tập.
- So?n b�i tiết 119.
Về nhà