Bài 23. Mùa xuân nho nhỏ

- Thanh Hải -


Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
ơi con chim chiền chiện(1)
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.

Mùa xuân người cầm súng
Lộc(2) giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao?

Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.


Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.

Mùa xuân-ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình(3)
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền(4) đất Huế.

- Thanh Hải -

Dựa vào chú thích trong SGK các em hãy giới thiệu đôi nét về tác giả?

Tên thật là: Phạm Bá Ngoãn (1930-1980)
Quê: Thừa Thiên ? Huế.
Phong cách thơ: Bình dị, đôn hậu và chân thành

Nhà Thơ Thanh Hải
(1930-1980)
Sáng tác tháng 11-1980 (không bao lâu trước khi tác giả qua đời: 12-1980).
Thể thơ: 5 chữ.
Mạch cảm xúc:
Mùa xuân của thiên nhiên -> mùa xuân của đất nước con người -> Mùa xuân của lòng người.
Bố cục: 3 phần
+ Khổ thơ đầu: Mùa xuân thiên nhiên.
+ Hai khổ tiếp theo: Mùa xuân đất nước và con người.
+ Ba khổ cuối: ước nguyện trước mùa xuân.
Trình bày hiểu biết của em về bài thơ? - Hoàn cảnh sáng tác? - Thể thơ? - Mạch cảm xúc? - Bố cục bài thơ?
Mùa xuân mang vẻ đẹp đậm sắc màu của xứ Huế tươi vui, dịu dàng, thơ mộng.
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
- Mùa xuân về trên quê hương thật đẹp. Vẻ đẹp đó được tác giả phác hoạ như thế nào?
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Có nhiều ý kiến khác nhau về ?Giọt long lanh? . Em hãy trình bày ý kiến của mình?
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
=> Nghệ thuật chuyển đổi cảm giác -> thấy được sự trân trọng của Thanh Hải trước mùa xuân mới.
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Hình ảnh ?Lộc giắt đầy trên lưng? và ?Lộc trải dài nương mạ? gợi cho em liên tưởng gì?
- ?Người cầm súng? và ?Người ra đồng? đem mùa xuân đến cho mọi miền đất nước.

Mùa xuân người cầm súng
Lộc(2) giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao?

Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.


- Các hình ảnh thơ, biện pháp tu từ giúp ta hiểu như thế nào về ước nguyện của nhà thơ? - Hai khổ thơ trên gợi cho em những cảm nghĩ gì về ý nghĩa cuộc sống của mỗi con người?
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Yêu cầu:
Thảo luận tổ: Chuẩn bị trước ở nhà.
Trình bày: Giấy Ao
Cách thức: Đại diện tổ lên trình bày.
Hình ảnh chọn lọc -> Thể hiện niềm mong muốn được sống có ích cho đời.
Biện pháp tu từ: Điệp từ, đối -> ước nguyện cống hiến chân thành tha thiết.
Chuyển đại từ xưng hô: ước nguyện riêng -> ước nguyện chung của mọi người.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Tại sao nhà thơ lại chọn câu hát ?Nam ai, Nam bình? và ?Nhịp phách tiền? để kết thúc bài thơ?
- Nhà thơ sống mãi với cuộc đời, với Huế quê hương trong nhịp phách và điệu hát âm vang.
Mùa xuân-ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình(3)
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền(4) đất Huế.
Giải thích nhan đề bài thơ ?Mùa xuân nho nhỏ?? Hãy nêu chủ đề của bài thơ?
Thảo luận nhóm
Hình thức: Nhóm 2 bàn
Trình bày: Phim trong
Thời gian: 2 phút

Mùa xuân nho nhỏ
Ước nguyện hiến dâng cuộc đời mình như một mùa xuân nhỏ, tô điểm cho mùa xuân lớn, mùa xuân chung của đất nước.
Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ là gì? (Em hãy lựa chọn những ý kiến đúng)
Thể thơ 5 chữ có nhạc điệu trong sáng tha thiết.
Hình ảnh thơ đẹp giản dị.
Khai thác điệu ru ngọt ngào trìu mến.
Những so sánh, ẩn dụ sáng tạo.
* Nghệ thuật:
Thể thơ 5 chữ có nhạc điệu trong sáng tha thiết.
Hình ảnh thơ đẹp giản dị.
Những so sánh, ẩn dụ sáng tạo.
* Nội dung:
Bài thơ ?Mùa xuân nho nhỏ? là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời; thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một mùa xuân nho nhỏ của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.


Sau khi học xong bài thơ, em có suy nghĩ gì về lẽ sống của mình trước cuộc đời?
* Bài tập về nhà: Học thuộc lòng bài thơ, viết một đoạn văn ngắn, bình một khổ thơ trong bài mà em thích.
* Soạn bài: Viếng Lăng Bác