Bài 23. Mùa xuân nho nhỏ

Câu 1: Hình ảnh con cò trong bài thơ cùng tên của Chế Lan Viên có ý nghĩa biểu tượng gì?
a) Biểu tượng cho cuộc sống khó nhọc trước kia.
b) Biểu tượng cho cuộc sống cất vả hôm nay.
c) Biểu tượng cho người phụ nữ Việt Nam.
d) Biểu tượng cho tấm lòng mẹ và lời mẹ ru.
d)
Câu 2: Cảm nhận của em về bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên?
Có vẻ đẹp ý nghĩa của hình tượng con cò, từ đó ngợi ca tình mẹ và những lời ru.
ÙA
a) Tác giả: Thanh Hải (Phạm Bá Ngoãn)
Sinh năm 1930 mất 15/12/1980
Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình?
Dựa vào chú thích SGK và những hiểu biết của em, hãy nêu vài nét cơ bản về tác giả?
I) ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
- Mùa xuân nho nhỏ được sáng tác tháng 11 năm 1980 khi ông năm trên giường bệnh. Đây là sáng tác cuối cùng của nhà thơ.
Quê Phong Điền - Thừa Thiên Huế.
- Là một trong những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng Miền Nam từ những ngày đầu.
- Năm 1965 được tặng giải thưởng văn học Nguyễn Đình Chiểu.
1/ Tác giả, tác phẩm
Em hãy nêu hoàn cảnh ra đời của bài thơ?
b) Tác phẩm:

Một vấn đề nhân sinh quan, vấn đề ý thức của đời sống cá nhân trong mối quan hệ cộng đồng. Niềm ước nguyện được sống có ích, cống hiến phần tốt đẹp nhất cho đất nước của mỗi người Việt Nam.
Nằm trên giường bệnh, trước khi trút hơi thở cuối cùng, tâm hồn Thanh Hải vẫn thăng hoa. Chúng ta hãy xem cái tài cũng như cái tình của thi nhân Thanh Hải qua bài thơ mùa xuân nho nhỏ.
4/ Bố cục:
3/ Thể thơ:



1/ Tác giả, tác phẩm
2/ Đọc
I) ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
Bài thơ có thể chia làm mấy phần? Ý chính của mỗi phần là gì?
Bài thơ chia làm 4 phần.
5 Chữ
Hai khổ thơ 4 và 5
4/ Bố cục:
Hai khổ thơ tiếp theo
Khổ thơ cuối



1/ Tác giả, tác phẩm
2/ Đọc
I) ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
3/ Thể thơ:
- Khung cảnh mùa xuân có không gian cao rộng, màu sắc tươi thắm, âm thanh vang vọng, trong trẻo.



I) ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
1/ Mùa xuân của thiên nhiên đất trời:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
- Đảo ngữ
- Khắc hoạ sự khoẻ khoắn,
tiềm ẩn một sức sống tràn đầy
sức xuân.
Mọc
- Màu săc hài hoà, dịu nhẹ, tươi tắn.
Âm thanh tiếng chim chiền chiện, dấu hiệu mùa xuân.
dòng sông xanh
bông hoa tím biếc
chim chiền chiện
Hót
Cách phác hoạ như vậy gợi ra không gian mùa xuân như thế nào?
- Say sưa, ngây ngất, xốn xang rạo rực trước cảnh đất trời vào xuân.
- Là giọt sương, giọt nắng, giọt màu xuân, giọt âm thanh hay chính là giọt hạnh phúc của đời.
Em hiểu: “từng giọt long lanh ” nghĩa là như thế nào?
Em có nhận xét gì về những hình ảnh trong khổ thơ đầu?
Hình ảnh chọn lọc tiêu biểu, điển hình cho mùa xuân xứ Huế.



I) ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
1/ Mùa xuân của thiên nhiên đất trời:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
Từng giọt long lanh
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh thiên nhiên đất trời vào xuân như thế nào?
- Nghệ thuật so sánh, niềm tin vào cách mạng vào tương lai của đất nước. Đó cũng chính là sức sống vươn lên, trỗi dậy không ngừng của đất nước vào xuân.
- Lộc non, chồi biếc: sức sống của con người.
- Người nông dân, anh bộ đội: hai nhiệm vụ bảo vệ tổ quốc, xây dựng đất nước, quê hương.
- Mùa xuân là mùa ra quân, mùa xuân là mùa chiến thắng.



I) ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
1/ Mùa xuân của thiên nhiên đất trời:
Mùa xuân người cầm súng
Lộc dắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
2/ Hình ảnh mùa xuân, đất nước
Mùa xuân người cầm súng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước
Cống hiến phần tốt đẹp dù là nhỏ bé của mình cho mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời chung.
Sự đóng góp âm thầm không ồn ào mà lặng lẽ tự nguyện.
- Sự chuyển đổi cách xưng hô (tôi – ta) chính là sự thể hiện khát vọng hoà nhập.
Các nhóm thảo luận để trả lời câu hỏi sau:
Trước cảnh tưng bừng, náo nức vào xuân của thiên nhiên, đất nước, cách mạng nhà thơ có ước nguyện gì?
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc



I) ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
1/ Mùa xuân của thiên nhiên đất trời:
2/ Hình ảnh mùa xuân, đất nước
3/ Suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ
Hình ảnh có tính chất biểu tượng “ mùa xuân - tuổi hai mươi” - trẻ trung, sung sức, “ tóc bạc - trở về già”. Tình cảm trào dâng, suy tư con người luôn gắn bó hoà nhập với thiên nhiên đất nước, bất chấp không gian, thời gian nghịch cảnh đó là sự dâng hiến thầm lặng, khát vọng mãnh liệt muốn được sống, được cống hiến.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc



I) ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
1/ Mùa xuân của thiên nhiên đất trời:
2/ Hình ảnh mùa xuân, đất nước
3/ Suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc
Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế
Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế
Mọc giữa dòng sông xanh Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
Bức tranh mùa xuân xứ Huế
Làn điệu dân ca xứ huế



I) ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
1/ Mùa xuân của thiên nhiên đất trời:
2/ Hình ảnh mùa xuân đất nước
4/ Lời ngợi ca quê hương đất nước
Lời ngợi ca quê hương đất nước được thể hiện qua nhưng câu thơ sau:
Khổ đầu và khổ cuối có sự tương ứng hài hoà, biểu lộ niềm tin yêu của tác giả vào cuộc đời, vào đất nước qua những giá trị truyền thống bền vững.
Mọc giữa dòng sông xanh Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế

- Nội dung: bài thơ là tiếng lòng tha thiết, yêu mến và gắn bó với đất nước, quê hương với cuộc đời, thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một mùa xuân nho nhỏ của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.
5/ Tổng kết:
- Nghệ thuật: Bài thơ 5 chữ, nhạc điệu trong sáng, tha thiết, hình ảnh đẹp, gợi cảm, phép tu từ sáng tạo.
1) Hãy nêu suy nghĩ của em về nội dung và nghệ thuật của bài thơ?

- Đó là một sáng tạo độc đáo của Thanh Hải, nhà thơ nguyện làm một mùa xuân, nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường là một mùa xuân nho nhỏ góp vào mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời chung.
IV) LUYỆN TẬP
Các em hiểu nhan đề “ Mùa xuân nho nhỏ” như thế nào?
Qua bài thơ em có suy nghĩ gì về nhiệm vụ của thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay?
- Bản thân mỗi hoc sinhphải rèn đức bồi tài, phấn đấu là người con ngoan, trò giỏi, để mai sau cống hiến phần tốt đẹp nhát của mình cho đất nước.
Học thuộc lòng bài thơ
“Mùa xuân nho nhỏ”.
Soạn bài “ Viếng lăng Bác”