Bài 23. Mùa xuân nho nhỏ

Trường thcs vĩnh phong
Ngữ Văn 9
Thanh Hải
Tiết 116 : văn bản
Ý nghĩa biểu tượng của hình tượng con cò trong văn bản
“Con cò” của Chế Lan Viên là gì ?
Biểu tượng cho cuộc sống khó nhọc trước kia
Biểu tượng cho cuộc sống vất vả hôm nay.
Biểu tượng cho tấm lòng người mẹ và lời hát ru
Biểu tượng cho người phụ nữ Việt Nam .
Kiểm tra bài cũ
THANH HẢI
1. Tác giả :
Em hãy nêu vài
nét về tác giả ?
SGK / 56, 57
Khi chúng ta yêu nhau
Ta chưa hiểu nhau nhiều
Trong cuộc sống lắm điều
Ta nhìn nhau chưa rõ
Khi anh nằm xuống đó
Giữa bát cơm em đơm
Giữa chén cháo em múc
Giữa bộn bề bếp núc
Em nâng cho anh nằm
Giữa những cơn khóc thầm
Em quạt cho anh ngủ
Cánh tay như muốn chia
Một nửa ấp con nhỏ
Một nửa để bên anh
Đường vào viện không xanh
Đường vào viện mưa nghiêng
Em đi hoài ướt tóc
Thôi đi cơn gió lốc
Thôi đi những cơn mưa
Tắt đi cơn gió mùa
Kẻo đường xa em lạnh
Kẻo đường xa em ho
Em như một con đò
Nối liền hai sông bến
Con đò thương, đò mến
Con đò yêu, đò tin
Con đò vợ nuôi anh
Con đò mẹ nuôi con
Con đò chạy vuông tròn
Việc nhà và việc nước
Anh nằm mà ao ước
Trở lại với cuộc đời
Dù đi lại được thôi
Cũng vui em ngày tháng
Từ khi anh nằm xuống
Đời có em dịu hiền
Nghe tiếng guốc ngoài cửa
Anh quên và anh quên
Chỉ có dáng hình em
Tràn gian phòng bệnh viện
Bài thơ này nhà thơ Thanh Hải
để tặng vợ mình, chị ThanhTâm.
Anh làm bài thơ một tuần trước khi anh mất.
THANH HẢI
1. Tác giả :
SGK / 56, 57
2. Tác phẩm:
Hoàn cảnh ra đời của bài
thơ có gì đặc biệt ?
- Hoàn cảnh ra đời : Bài thơ " Mùa xuân nho nhỏ" được viết không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời
Nêu cách đọc bài thơ ?
Bài thơ được viết theo thể thơ nào ?
Giống với bài thơ nào em đã học ?
- Thể thơ : ngũ ngôn
Em hãy nêu mạch cảm xúc của bài thơ ?
Từ mạch cảm xúc trong bài em hãy
nêu bố cục của bài thơ ?
- Bè côc: 4 phÇn
Khổ thơ đầu
BỐ CỤC
Cảm xúc trước mùa xuân
của thiên nhiên đất trời
Khổ 2 và 3
Mùa xuân của đất nước,
con người
Khổ 4 và 5
Suy nghĩ và ước
nguyện của nhà thơ
Lời ngợi ca quê
hương đất nước
Khổ thơ cuối
1. Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên đất trời
Mùa xuân ở khổ
thơ đầu được dùng
với ý nghĩa gì ?
Mùa xuân của thiên
nhiên được bắt nguồn từ
những hình ảnh nào ?
Hình ảnh thiên nhiên đẹp thơ mộng, gợi cảm , mang đặc trưng của xứ Huế
- Dòng sông xanh
- Bông hoa tím biếc
- Âm thanh tiếng chim
Những hình ảnh này
có ý nghĩa gì ?
Nếu coi đoạn thơ như một bức tranh xuân
, em có nhận xét gì về bức tranh thiên nhiên
này: không gian, màu sắc , âm thanh?
Đó là bức tranh có không gian khoáng đạt , màu sắc
hài hoà , âm thanh rộn rã vui tươi
Theo em, hình ảnh nào
gây ấn tượng mạnh mẽ
hơn cả ? Vì sao ?
 Giọt long lanh rơi
Theo em, giọt gì
mà rơi long lanh ?
Tác giả cảm nhận mùa
xuân không chỉ bằng thị giác
mà còn cảm nhận bằng xúc giác
qua động từ nào ở cuối đoạn ?
Từ “hứng” diễn tả
thái độ của tác giả
như thế nào ?
Theo em, đặc sắc
nghệ thuật ở khổ
thơ này là gì ?
( chuyển đổi cảm giác thật tinh tế )
Vậy từ đó em thấy cảm xúc
của nhà thơ ở đây như thế nào ?
 Cảm giác say sưa ngây ngất.
Đặt trong hoàn cảnh
cụ thể,ta có thể biết
được tác giả là người
như thế nào ?
 Yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống
ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
I
THANH HẢI
1. Tác giả :
SGK / 56, 57
2. Tác phẩm:
1. Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên đất trời
2. Cảm xúc về mùa xuân đất nước
Trong không
khí mùa xuân rộn ràng,
náo nức, tác giả nhắc đến mùa
xuân của đất nước qua khổ
thơ nào ?
Hãy tìm những hình ảnh
mà tác giả muốn nhắc đến
khi mùa xuân về ở khổ
thơ vừa đọc ?
- Mùa xuân
người cầm súng
người ra đồng
Tại sao tác giả nhắc
đến hai đối tượng này khi
mùa xuân về ?
ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
I
THANH HẢI
1. Tác giả :
SGK / 56, 57
2. Tác phẩm:
1. Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên đất trời
2. Cảm xúc về mùa xuân đất nước
- Mùa xuân
người cầm súng
người ra đồng
Hình ảnh nào
gắn liền bên họ ?
+ Lộc
Theo em, sức sống của mùa
xuân đất nước còn được cảm
nhận qua nhịp điệu như thế nào ?
tìm dẫn chứng.
- Tất cả như
hối hả
xôn xao
Ở đây, tác giả sử
dụng nghệ thuật gì ?
Tác dụng ra sao ?
(Điệp từ, so sánh, từ láy)
 Không khí tưng bừng rộn rã
Khổ thơ thứ 3 là lời tổng kết về lịch sử đất
nước, theo em, lời tổng kết đó có ý nghĩa gì ?
- Đất nước như vì sao
- Cứ đi lên phía trước
Ý thơ “cứ đi lên phía trước”thể hiện cảm xúc
gì của tác giả trước mùa xuân của đất nước ?
 Khẳng định niềm tin vào sự phát triển của đất nước
Hình ảnh “lộc’’ có ý nghĩa gì ?
3. Mùa xuân trong suy tưởng của tác giả
ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
I
THANH HẢI
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
II
1. Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên đất trời
2. Cảm xúc về mùa xuân đất nước
Trước mùa xuân bao la của đất
trời, nhà thơ đã ước vọng điều gì ?
Ước nguyện đó thể hiện qua những
hình ảnh nào ?
- Ta làm
con chim hót
một cành hoa
một nốt trầm
một mùa xuân nho nhỏ
 Lặng lẽ dâng cho đời
Em có cảm nhận như thế nào về những ước
nguyện của nhà thơ ? Vì sao nói như vậy?
Ước nguyện đẹp : tự nhiên, chân thành , khiêm nhường , giản dị. Đó là khát vọng được hoà nhập vào cuộc sống của đất nước , cống hiến phần tốt đẹp – dù là nhỏ bé của mình cho cuộc đời chung , cho đất nước .
Nét đặc sắc về nghệ thuật trong khổ thơ này là gì?
(Điệp từ)
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Em hãy nhận xét cách dùng
đại từ xưng hô của tác giả ?
Tại sao ở khổ 1 xưng “tôi”, ở
đây lại xưng “ta” ?
Ước nguyện cống hiến cho đời không chỉ của riêng
cá nhân nhà thơ mà còn là của tất cả chúng ta
3. Mùa xuân trong suy tưởng của tác giả
ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
I
THANH HẢI
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
II
1. Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên đất trời
2. Cảm xúc về mùa xuân đất nước
- Ta làm
con chim hót
một cành hoa
một nốt trầm
một mùa xuân nho nhỏ
 Lặng lẽ dâng cho đời
Ước nguyện đẹp : tự nhiên, chân thành , khiêm nhường , giản dị. Đó là khát vọng được hoà nhập vào cuộc sống của đất nước , cống hiến phần tốt đẹp – dù là nhỏ bé của mình cho cuộc đời chung , cho đất nước .
(Điệp từ)
Ước nguyện cống hiến cho
cuộc đời chung còn được thể hiện qua
những câu thơ nào ?
- Dù là
tuổi hai mươi
khi tóc bạc
 Điệp từ , ẩn dụ: sự cống hiến là cả cuộc đời
Hai hình ảnh “ tuổi hai mươi ’’, “ khi tóc bạc” có ý nghĩa gì?
Biện pháp nghệ thuật ở hai câu thơ này là gì? Tác dụng của nó ?
Ước nguyện của Thanh Hải giống với sự suy nghĩ và
việc làm của những nhân vật nào mà ta đã học ?
Vậy em sẽ làm gì để góp vào mùa xuân của quê hương ?
3. Mùa xuân trong suy tưởng của tác giả
ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
I
THANH HẢI
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
II
1. Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên đất trời
2. Cảm xúc về mùa xuân đất nước
4. Lời ngợi ca quê hương
Hình ảnh quê hương xứ Huế
được tác giả nhắc lại qua
cụm từ nào ?
- Ta xin hát
Nam ai
Nam bình
Cảm xúc của nhà
thơ ở đây là gì ?
 Tấm lòng ân nghĩa thủy chung, tin yêu đối với quê hương đất nước
ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
I
THANH HẢI
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
II
Tổng kết
iii
Em hiểu như thế nào về
nhan đề của bài thơ ?
Em hãy nêu những đặc sắc
về nghệ thuật của bài thơ ?
Nghệ thuật
- Thể thơ năm chữ gần với các điệu dân ca miền Trung , âm hưởng nhẹ nhàng , tha thiết . Cách gieo vần liền -> liền mạch cảm xúc
- Hình ảnh thơ tự nhiên, giản dị,giàu ý nghĩa biểu tượng, khái quát
Giọng điệu linh hoạt phù hợp với cảm xúc của nhà thơ
Kết cấu chặt chẽ
Nội dung: Mùa xuân nho nhỏ là tiếng lòng tha thíêt yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời , thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc .
Trò chơi ô chữ
ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
I
THANH HẢI
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
II
Tổng kết
iii
LUYỆN TẬP
IV
TÌM TỪ KHÓA TRONG CÁC Ô CHỮ SAU
Thanh Hải quê ở đâu ?
T
H
Ư
A
T
H
I
Ê
N
H
U
Ê
Thái độ của tác giả thể hiện qua động từ “hứng” là gì ?
R
T
R
Â
N
T
O
N
G
Hãy nêu cảm xúc của nhà thơ ở khổ thơ thứ nhất ?
Â
N
G
Y
N
G
Â
T
Trong khổ 4, khung cảnh thiên nhiên như thế nào ?
N
A
O
N
Ư
C
Ước nguyện của nhà thơ được biểu hiện ra sao ?
K
H
I
Ê
M
T
Ô
N
Ước nguyện của Thanh Hải được ghi lại qua từ nào ?
O
N
H
N
H
O
Làn điệu dân ca ở Huế được viết trong bài là gì ?
A
N
A
M
A
I
N
M
B
I
N
H
Vì sao bài thơ dễ đi vào lòng người ?
N
G
I
A
U
H
A
C
Đ
I
Ê
U
Sai rồi
1
2
3
4
5
6
7
8
DẶN DÒ
- Học thuộc lòng bài thơ
- Học ghi nhớ
- Chuẩn bị: Viếng lăng Bác