Bài 23. Mùa xuân nho nhỏ

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Diệu
Trường THCS Ba Đình
1. Tác giả :
- Tên: Phạm Bá Ngoãn (1930-1980), là người con xứ Huế, tham gia cả 2 cuộc kháng chiến.
- Nhà thơ tiêu biểu của văn học cách mạng Việt Nam.
I. Tìm hiểu chung:
Tiết 116 Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải -
Nêu những hiểu biết của em về tác giả ?
2. Tác phẩm:
Nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm ?
- Ra đời 11 - 1980, lúc ông đang nằm trên giường bệnh.
"... Tôi luôn có cái ám ảnh của một người đau bệnh hiểm nghèo, rằng không biết mình sẽ nằm xuống vào lúc nào, nằm xuống để rồi không dậy được nữa. Lúc đó để lại bao nhiêu chuyện dở dang, trong đó có những tác phẩm... Khi có điều kiện, người cảm thấy thoải mái đôi chút là tôi liền ngồi vào bàn. Tôi tự nhủ: Phải sống những ngày tháng cuối có ích để khi mất đi mình vẫn có thể làm việc đến giờ chót "
1. Tác giả :
- Tên: Phạm Bá Ngoãn (1930-1980), là người con xứ Huế, tham gia cả 2 cuộc kháng chiến.
- Nhà thơ tiêu biểu của văn học cách mạng Việt Nam.
I. Tìm hiểu chung:
Tiết 116 Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải -
Bài thơ gồm mấy phần? Nội dung từng phần?
2. Tác phẩm:
- Ra đời 11 - 1980, lúc ông đang nằm trên giường bệnh.
3. Đọc VB và tìm hiểu từ khó: - SGK
4. Bố cục:
4 phần:
* Khổ 1: Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời.
* Khổ 2, 3: Cảm xúc về mùa xuân đất nước.
* Khổ 4, 5: Suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ trước mùa xuân đất nước.
* Khổ 6: Lời ngợi ca quê hương, đất nước.
Qua bố cục, hãy chỉ ra mạch cảm xúc của bài thơ?
1. Tác giả :
I. Tìm hiểu chung
Tiết 116 Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải -
Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời hiện lên qua những chi tiết nào?
2. Tác phẩm:
3. Đọc VB và tìm hiểu từ khó: - SGK
4. Bố cục:
II. Phân tích văn bản
1. Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời:
- Hình ảnh:Dòng sông, bông hoa, con chim
- Màu sắc:xanh, tím
- Âm thanh: tiếng chim
=> Không gian cao rộng, đầy màu sắc, âm thanh - một không gian rất Huế.
- Hứng từng giọt âm thanh => ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
=> niềm say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp mùa xuân
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Em có nhận xét gì về không gian trên ?
Cảm xúc của tác giả trước không gian ấy thể hiện qua chi tiết nào?
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Em có nhận xét gì về cảm xúc ấy của tác giả?
Có người nói không gian trong khổ thơ đầu đậm chất Huế. Theo em, chất Huế ấy hiện lên qua những chi tiết nào?
1. Tác giả :
I. Tìm hiểu chung
Tiết 116 Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải -
Cảm nhận về mùa xuân của đất nước, nhà thơ liên hệ tới những đối tượng nào?
2. Tác phẩm:
3. Đọc VB và tìm hiểu từ khó: - SGK
4. Bố cục:
II. Phân tích văn bản
1. Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời:
2. Mùa xuân của đất nước:
- Người cầm súng
- Người ra đồng
- "Lộc giắt đầy", "Lộc trải dài" -> mùa xuân của đất trời đã đi theo họ và họ cũng chính là những người mang mùa xuân đến mọi miền đất nước.
- Nhịp điệu hối hả, âm thanh xôn xao, không khí khẩn trương, gấp gáp.
- So sánh, nhân hóa: Đất nước - vì sao tiến lên phía trước -> niềm tự hào, niềm tin vào tương lai của đất nước.
-> Bảo vệ Tổ quốc
-> Xây dựng Tổ quốc
Vì sao nhà thơ lại liên hệ tới 2 đối tượng này?
Cảm nhận của em về khổ thơ này?
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao...

Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước
Mùa xuân của đất nước qua sự cảm nhận của nhà thơ đầy sức sống. Sức sống ấy thể hiện ở hình ảnh nào?
1. Tác giả :
I. Tìm hiểu chung
Tiết 116 Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải -
2. Tác phẩm:
3. Đọc VB và tìm hiểu từ khó: - SGK
4. Bố cục:
II. Phân tích văn bản
1. Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời:
2. Mùa xuân của đất nước:
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
3. Tâm niệm, ước nguyện của nhà thơ
Trước mùa xuân của thiên nhiên, đất nước, nhà thơ có ước nguyện gì?
con chim hót
một nốt trầm
một cành hoa
Ta làm
Qua đó tác giả bày tỏ khát vọng gì?
=> Nghệ thuật: Điệp ngữ
=> khát vọng đựơc hòa nhập, được cống hiến một phần tốt đẹp, dù nhỏ bé của mình cho cuộc đời chung, cho đất nước.
- Một mùa xuân nho nhỏ dâng cho đời
=> ước nguyện khiêm nhường nhưng thủy chung, son sắt
Những tâm niệm và ước nguyện ấy được thể hiện bằng biện pháp nghệ thuật nào?
Ước nguyện chân thành, to lớn nhất của nhà thơ là gì?
Ước nguyện dâng hiến đó có gì đặc biệt?
Là học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường, em học tập được điều gì về sự cống hiến của cá nhân cho cộng đồng, của tuổi trẻ cho đất nước?
Tiết 116 Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải -
Thảo luận nhóm
Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không phải trả
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình...

(Một khúc ca xuân - Tố Hữu)
1. Tác giả :
I. Tìm hiểu chung
Tiết 116 Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải -
2. Tác phẩm:
3. Đọc VB và tìm hiểu từ khó: - SGK
4. Bố cục:
II. Phân tích văn bản
1. Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời:
2. Mùa xuân của đất nước:
Mùa xuân ta xin hát
Khúc Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.
3. Tâm niệm, ước nguyện của nhà thơ
Khổ thơ cuối có tác dụng thế nào trong việc diễn tả cảm xúc của nhà thơ?
- Hát khúc Nam ai, nam bình => Lời ngợi ca vẻ đẹp quê hương, đất nước của tác giả
IiI. Tổng kết
Nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ?
- Bµi th¬ lµ tiÕng lßng tha thݪt yªu mÕn vµ g¾n bã víi ®Êt n­íc, víi cuéc ®êi; thÓ hiÖn ­íc nguyÖn ch©n thµnh cña nhµ th¬ ®­îc cèng hiÕn cho ®Êt n­íc, gãp mét “mïa xu©n nho nhá” cña m×nh vµo mïa xu©n lín cña d©n téc .
- Bµi th¬ theo thÓ n¨m tiÕng, cã nh¹c ®iÖu trong s¸ng, tha thݪt, gÇn gòi víi d©n ca, nhiÒu h×nh ¶nh ®Ñp, gi¶n dÞ, gîi c¶m, nh÷ng so s¸nh vµ Èn dô s¸ng t¹o.
1. Tác giả :
I. Tìm hiểu chung
Tiết 116 Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải -
2. Tác phẩm:
3. Đọc VB và tìm hiểu từ khó: - SGK
4. Bố cục:
II. Phân tích văn bản
1. Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời:
2. Mùa xuân của đất nước:
3. Tâm niệm, ước nguyện của nhà thơ
IiI. Tổng kết
- Bµi th¬ lµ tiÕng lßng tha thݪt yªu mÕn vµ g¾n bã víi ®Êt n­íc, víi cuéc ®êi; thÓ hiÖn ­íc nguyÖn ch©n thµnh cña nhµ th¬ ®­îc cèng hiÕn cho ®Êt n­íc, gãp mét “mïa xu©n nho nhá” cña m×nh vµo mïa xu©n lín cña d©n téc .
- Bµi th¬ theo thÓ n¨m tiÕng, cã nh¹c ®iÖu trong s¸ng, tha thݪt, gÇn gòi víi d©n ca, nhiÒu h×nh ¶nh ®Ñp, gi¶n dÞ, gîi c¶m, nh÷ng so s¸nh vµ Èn dô s¸ng t¹o.
Iv. Luyện tập
Câu 1. Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải bắt nguồn từ cảm xúc nào ?
A. Cảm xúc về vẻ đẹp và truyền thống của đất nước
B. Cảm xúc về vẻ đẹp của con người xứ Huế
C. Cảm xúc về vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên đất nước
D. Cảm xúc về thời điểm lịch sử đáng ghi nhớ của dân tộc
Câu 2 : ý nào nêu đúng nhất giọng điệu của bài thơ trên ?
A. Hào hùng, mạnh mẽ
B. Trong sáng, thiết tha
C. Bâng khuâng, tiếc nuối
D. Nghiêm trang, thành kính
1. Tác giả :
I. Tìm hiểu chung
Tiết 116 Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải -
2. Tác phẩm:
3. Đọc VB và tìm hiểu từ khó: - SGK
4. Bố cục:
II. Phân tích văn bản
1. Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời:
2. Mùa xuân của đất nước:
3. Tâm niệm, ước nguyện của nhà thơ
IiI. Tổng kết
Iv. Luyện tập
Câu 3. Nhà thơ đã thể hiện tình cảm gì qua bài thơ ?
A. Tình yêu thiên nhiên đất nước
B. Tình yêu cuộc sống
C. Khát vọng cống hiến cho đời
D. Cả 3 ý trên
Câu 4 : Viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nghĩ của em về nhan đề bài thơ.
Mùa xuân nho nhỏ là một nhan đề lạ, thật hồn nhiên và cũng thật thân thương. Danh từ "mùa xuân" - một phạm trù thời gian không ai có thể cảm nhận nó như thế nào, được tác giả khéo léo kết hợp với một tính từ "nho nhỏ" tạo nên một nhan đề "Mùa xuân nho nhỏ" gọn gàng, xinh xắn. Qua đó tác giả nói lên khát vọng được góp phần nhỏ bé (nho nhỏ) sự nhiệt tình, sức lực, cái tốt (mùa xuân) của mình để hoà vào mùa xuân lớn của thiên nhiên đất nước làm cho cuộc đời ngày càng thêm tươi đẹp hơn.
Về nhà
? Học thuộc bài thơ, nắm được nội dung và nghệ thuật của bài.
? Viết đoạn văn nêu cảm nghĩ của em về một khổ thơ em thích nhất.
? Soạn bài: Viếng lăng Bác

Tiết 116 Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải -
Tiết học kết thúc
Chúc các thầy cô mạnh khỏe, hạnh phúc!
Chúc các em học giỏi, chăm ngoan!