Bài 23. Mùa xuân nho nhỏ

Hội giảng mùa xuân năm kỉ sửu
chúc các thầy cô giáo và các em
mạnh khoẻ, hạnh phúc
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
1.Tác giả:
- Thanh H¶i (1930-1980) tªn thËt lµ Ph¹m B¸ Ngo·n quª ë Phong §iÒn – HuÕ. ¤ng ho¹t ®éng v¨n nghÖ tõ cuèi nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Thêi k× chèng Mü, «ng lµ mét trong nh÷ng c©y bót cã c«ng x©y dùng nÒn V¨n häc c¸ch m¹ng MiÒn Nam ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu
Bài thơ ra đời vào tháng 11/1980, không bao lâu trước khi ông qua đời.
2.Tác phẩm
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
Hướng dẫn đọc: Giọng vui tươi và suy ngẫm; giọng thơ lúc nhanh, bừng bừng phấn khởi và khẩn trương, lúc chậm khoan thai, càng về cuối càng lắng đọng
1.Tác giả:
- Thanh H¶i (1930-1980) tªn thËt lµ Ph¹m B¸ Ngo·n quª ë Phong §iÒn – HuÕ. ¤ng ho¹t ®éng v¨n nghÖ tõ cuèi nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Thêi k× chèng Mü, «ng lµ mét trong nh÷ng c©y bót cã c«ng x©y dùng nÒn V¨n häc c¸ch m¹ng MiÒn Nam ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu
Bài thơ ra đời vào tháng 11/1980, không bao lâu trước khi ông qua đời.
2.Tác phẩm
Tiết 116:
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
1.Tác giả:
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải






Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ôi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng

Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao

Đất nước bốn nghìn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước
Ta làm con chim hót
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến


Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc



Mùa xuân - ta xin hát
Câu nam ai ,Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế

Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
-Bài thơ thuộc thể thơ 5 tiếng, nhịp 3/2; 2/3.
-Tõ m¹ch c¶m xóc trong bµi th¬: say s­a, tr×u mÕn khi diÔn t¶ c¶m xóc vÒ mïa xu©n ®Êt trêi; nhÞp nhanh, hèi h¶, phÊn chÊn khi nãi vÒ mïa xu©n ®Êt n­íc; thiÕt tha trÇm l¾ng khi bµy tá ­íc nguyÖn cña t¸c gi¶, ca ngîi quª h­¬ng ®Êt n­íc.
Khổ đầu (6 dòng đầu): Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên đất trời.
Hai khổ tiếp: Cảm xúc về mùa xuân của đất nước.
Hai khổ tiếp theo (Ta làm . tóc bạc): suy ngĩ và ước nguyện của nhà thơ trước mùa xuân đất nước.
Khổ cuối: Ca ngợi quê hương đất nước.
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
2.Nội dung văn bản:
a.Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên, đất nước:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
: Hình ảnh
: Mµu s¾c
: ¢m thanh
Nhận xét gì về cấu trúc
cú pháp
của hai câu thơ đầu
Đảo vị trí của vị ngữ lên trước
chủ ngữ:
Một bông hoa tím biếc
Mọc giữadòng sông xanh
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
2.Nội dung văn bản:
a.Cảm nhận về mùa xuân của thiên nhiên:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
Mọc
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
2.Nội dung văn bản:
aCảm nhận về mùa xuân của thiên nhiên:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp có dòng sông xanh, bông hoa tím biếc,có con chim chiền chiện , hài hoà về màu sắc, không gian cao rộng, âm thanh vang vọng, tươi vui.
Niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân.
Nghệ thuật chuyển đổi cảm giác
Nhà thơ không chỉ nghe thấy âm thanh mà còn có cảm giác như nhìn thấy âm thanh ấy kết thành giọt và đặc biệt còn có thể cảm nhận cả bằng xúc giác "hứng" được.
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
Từ nào diễn tả rõ nhất tâm trạng của tác giả?
giọt
hứng
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
2.Nội dung văn bản:
a.Cảm nhận về mùa xuân của thiên nhiên:
Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp có dòng sông xanh, bông hoa tím biếc,có con chim chiền chiện , hài hoà về màu sắc, không gian cao rộng, âm thanh vang vọng, tươi vui.
Niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân.
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao
Mùa xuân
người cầm súng
người ra đồng
Chiến đấu, bảo vệ tổ quốc
Lao động, sản xuất xây dựng đất nước.
b. C¶m nhËn vÒ mïa xu©n ®Êt n­íc
Lộc
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
2.Nội dung văn bản:
a.Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên, đất nước:
Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp có dòng sông xanh, bông hoa tím biếc,có con chim chiền chiện , hài hoà về màu sắc, không gian cao rộng, âm thanh vang vọng, tươi vui.
Niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân.
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao
Nhịp điệu câu thơ:
Khẩn trương, hối hả, náo nức.
Biện pháp so sánh,
Cảm nhận không khí khẩn trương sôi nổi của nhân dân ta trong lao động dựng xây đất nước.
b. C¶m nhËn vÒ mïa xu©n ®Êt n­íc
điệp từ,từ láy.
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
2.Nội dung văn bản:
a.Cảm nhận về mùa xuân của thiên nhiên
Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp có dòng sông xanh, bông hoa tím biếc,có con chim chiền chiện , hài hoà về màu sắc, không gian cao rộng, âm thanh vang vọng, tươi vui.
Niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân.
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao
-Cảm nhận không khí khẩn trương sôi nổi của nhân dân ta trong lao động dựng xây đất nước.
b. C¶m nhËn vÒ mïa xu©n ®Êt n­íc
§Êt n­íc bèn ngh×n n¨m
VÊt v¶ vµ gian lao
§Êt n­íc nh­ v× sao
Cø ®i lªn phÝa tr­íc
-Khẳng định truyền thống lịch sử của dân tộc, khẳng định sự trường tồn của đất nước, niềm tin của tác giả vào tương lai tươi sáng của đất nước.
Tình cảm thiết tha yêu mến mùa xuân của đất nước.
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
2.Nội dung văn bản:
a.Cảm nhận về mùa xuân của thiên nhiên
Niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân.
b. C¶m nhËn vÒ mïa xu©n ®Êt n­íc
Tình cảm thiết tha yêu mến mùa xuân của đất nước.
c.Tâm niệm của nhà thơ:
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến
Đều là ngôi thứ nhất, nhưng ta có thể hiểu là tất cả mọi người. Từ cái tôi nhỏ bé ,nhà thơ đã hoà vào cái ta rộng lớn
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Em hãy nhận xét cách dùng
đại từ xưng hô của tác giả ?
Tại sao ở khổ 1 xưng “tôi”, ở
đây lại xưng “ta” ?
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
2.Nội dung văn bản:
a.Cảm nhận về mùa xuân của thiên nhiên
Niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân.
b. C¶m nhËn vÒ mïa xu©n ®Êt n­íc
Tình cảm thiết tha yêu mến mùa xuân của đất nước.
c.Tâm niệm của nhà thơ:
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến
Ta làm
Ta làm
§iÖp ng÷ : Ta, ta lµm: NhÊn m¹nh, t« ®Ëm niÒm tù nguyÖn d©ng hiÕn cña t¸c gi¶ víi ®Êt n­íc vµ víi nh©n d©n
Tâm niệm dâng hiến của tác giả được thể hiện bằng những hình ảnh giản dị và cảm động khiêm nhường: muốn làm con chim hót, làm một cành hoa toả ngát hương, làm một nốt nhạc trầm hoà trong bài ca.
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc
Nghệ thuật ẩn dụ: Tuổi hai mươi:tuổi trẻ
; khi tóc bạc:tuổi đã già
Điệp ngữ dù là nhấn mạnh, khẳng định
-Ước nguyện chân thành mà tha thiết thể hiện tấm lòng thiết tha yêu cuộc sống, yêu đất nước; thiết tha được dâng hiến sức sống nhỏ bé của mình vào cuộc đời chung rộng lớn
Dù là
Dù là
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
2.Nội dung văn bản:
a.Cảm nhận về mùa xuân của thiên nhiên
Niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân.
b. C¶m nhËn vÒ mïa xu©n ®Êt n­íc
Tình cảm thiết tha yêu mến mùa xuân của đất nước.
c.Tâm niệm của nhà thơ:
-Ước nguyện chân thành mà tha thiết thể hiện tấm lòng thiết tha yêu cuộc sống, yêu đất nước; thiết tha được dâng hiến sức sống nhỏ bé của mình vào cuộc đời chung rộng lớn
d. Lời ca ngợi quê hương, đất nước
Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế
Bài thơ kết thúc bằng 2 thanh trắc: hát - Huế ở đầu câu và cuối câu, giữa là những thanh bằng gợi âm điệu dân ca nhẹ nhàng, man mác.
- TÊm lßng yªu mÕn, thuû chung víi quª h­¬ng ®Êt n­íc.
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
2.Nội dung văn bản:
a.Cảm nhận về mùa xuân của thiên nhiên
Niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân.
b. C¶m nhËn vÒ mïa xu©n ®Êt n­íc
Tình cảm thiết tha yêu mến mùa xuân của đất nước.
c.Tâm niệm của nhà thơ:
-Ước nguyện chân thành mà tha thiết thể hiện tấm lòng thiết tha yêu cuộc sống, yêu đất nước; thiết tha được dâng hiến sức sống nhỏ bé của mình vào cuộc đời chung rộng lớn
d. Lời ca ngợi quê hương, đất nước
- TÊm lßng yªu mÕn, thuû chung víi quª h­¬ng ®Êt n­íc.
3.ý nghĩa văn bản:
Bài thơ 5 tiếng với âm điệu dân ca miền Trung, gieo vần liền, vần chân.
Hình ảnh vừa tả thực, giản dị vừa mang ý nghĩa biểu tượng khaí quát.
Mạch cảm xúc tự nhiên, chặt chẽ, lô-gíc.
Giọng điệu có sự biến đổi thống nhất với cảm xúc.
a-Nghệ thuật
b-Nội dung
? Em hiÓu mïa xu©n nho nhá lµ g×.
Là sống đẹp, sống với tất cả
sức sống tươi trẻ của mình nhưng rất
khiêm nhường: là một mùa xuân
nhỏ góp vào mùa xuân lớn.
*Ghi nhớ:
ghi nhớ
- Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ là tiếng lòng tha
thíêt yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời;
thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc .
- Bài thơ theo thể năm tiếng, có nhạc điệu trong
sáng, tha thíêt, gần gũi với dân ca, nhiều hình
ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm, những so sánh
và ẩn dụ sáng tạo.
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
2.Nội dung văn bản:
a.Cảm nhận về mùa xuân của thiên nhiên
Niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân.
b. C¶m nhËn vÒ mïa xu©n ®Êt n­íc
Tình cảm thiết tha yêu mến mùa xuân của đất nước.
c.Tâm niệm của nhà thơ:
III-Luyện tập:
-Ước nguyện chân thành mà tha thiết thể hiện tấm lòng thiết tha yêu cuộc sống, yêu đất nước; thiết tha được dâng hiến sức sống nhỏ bé của mình vào cuộc đời chung rộng lớn
d. Lời ca ngợi quê hương, đất nước
- TÊm lßng yªu mÕn, thuû chung víi quª h­¬ng ®Êt n­íc.
3.ý nghĩa văn bản:
a-Nghệ thuật
b-Nội dung
*Ghi nhớ: SGK
TÌM TỪ KHÓA TRONG CÁC Ô CHỮ SAU
Thanh Hải quê ở đâu ?
T
H
Ư
A
T
H
I
Ê
N
H
U
Ê
Thái độ của tác giả thể hiện qua động từ “hứng” là gì ?
R
T
R
Â
N
T
O
N
G
Hãy nêu cảm xúc của nhà thơ ở khổ thơ thứ nhất ?
Â
N
G
Y
N
G
Â
T
Trong khổ 4, khung cảnh thiên nhiên như thế nào ?
N
A
O
N
Ư
C
Ước nguyện của nhà thơ được biểu hiện ra sao ?
K
H
I
Ê
M
T
Ô
N
Ước nguyện của Thanh Hải được ghi lại qua từ nào ?
O
N
H
N
H
O
Làn điệu dân ca ở Huế được viết trong bài là gì ?
A
N
A
M
A
I
N
M
B
I
N
H
Vì sao bài thơ dễ đi vào lòng người ?
N
G
I
A
U
H
A
C
Đ
I
Ê
U
Sai rồi
1
2
3
4
5
6
7
8
Tiết 116:
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II.Đọc-hiểu văn bản:
1.Cấu trúc văn bản:
2.Nội dung văn bản:
a.Cảm nhận về mùa xuân của thiên nhiên
Niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân.
b. C¶m nhËn vÒ mïa xu©n ®Êt n­íc
Tình cảm thiết tha yêu mến mùa xuân của đất nước.
c.Tâm niệm của nhà thơ:
III-Luyện tập:
-Ước nguyện chân thành mà tha thiết thể hiện tấm lòng thiết tha yêu cuộc sống, yêu đất nước; thiết tha được dâng hiến sức sống nhỏ bé của mình vào cuộc đời chung rộng lớn
d. Lời ca ngợi quê hương, đất nước
- TÊm lßng yªu mÕn, thuû chung víi quª h­¬ng ®Êt n­íc.
3.ý nghĩa văn bản:
a-Nghệ thuật
b-Nội dung
*Ghi nhớ: SGK
DẶN DÒ
- Học thuộc lßng bài thơ
H?c ghi nh?
Làm câu hỏi luyện tập
Soạn bài: Vi?ng
lang Bỏc