Bài 23. Mùa xuân nho nhỏ

I - Tiếp xúc văn bản
1 - Đọc
Thể thơ 5 chữ
Nhịp 3/2 ; 2/3
Giọng điệu biến đổi:
2 - Chú thích
a - Tác giả: Thanh Hải
Tên thật: Phạm Bá Ngoãn (1930 - 1980)
Quê: Thừa Thiên - Huế
Ông là một trong những cây bút có công xây dựng nền văn học Cách Mạng Miền Nam
b - Tác phẩm:
Sáng tác tháng 11 năm 1980 khi nhà thơ đang ốm nặng, khoảng một tháng trước khi nhà thơ qua đời.
nhẹ nhàng tha thiết
nhanh hối hả
trầm lắng
3 - Bố cục:
Mùa xuân nho nhỏ
Mùa xuân thiên nhiên
Mùa xuân đất nước
Mùa xuân ước nguyện của tác giả
Lời ngợi ca thiên nhiên đất nước
Khổ thơ đầu
Hai khổ thơ tiếp
Hai khổ thơ tiếp
Khổ thơ cuối
II - Phân tích văn bản
1 - Hình ảnh mùa xuân thiên nhiên đất nước
qua cảm xúc của nhà thơ:
a - Hình ảnh mùa xuân thiên nhiên:
Dòng sông xanh
Bông hoa tím biếc
Tiếng chim hót vang trời
Vài nét phác hoạ gợi ra bức tranh mùa xuân tươi đẹp, thơ mộng trong một không gian cao rộng với âm thanh ngân vang cao vút của tiếng chim chiền chiện
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
ẩn dụ
Biểu hiện niềm say sưa ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp thiên nhiên mùa xuân
? Nhiệm vụ bảo vệ đất nước
? Nhiệm vụ xây dựng đất nước
b - Hình ảnh mùa xuân đất nước
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy quanh lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Lộc
Nghĩa thực: chồi non, lộc biếc mùa xuân
ẩn dụ : sức sống, sự phát triển đi lên
Em có suy nghĩ gì khi nhìn những hình ảnh trên
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước
Hình ảnh so sánh đặc sắc ? niềm tin vào tương lai của đất nước.
2 - Mùa xuân ước nguyện của tác giả
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến
Phép lặp
Hình ảnh thiên nhiên giản dị khiêm nhường thể hiện khát vọng được hoà nhập vào cuộc sống của đất nước, được cống hiến phần tốt đẹp dù là nhỏ bé của mình cho cuộc đời, cho đất nước
Nhận xét cách sử dụng đại từ "ta" trong khổ thơ trên
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc
Hình ảnh sáng tạo đặc sắc thể hiện ước nguyện của nhà thơ.
III - Tổng kết
1- Nghệ thuật:
Thơ 5 chữ mang âm điệu dân ca miền Trung, nhẹ nhàng tha thiết.
Kết hợp những hình ảnh tự nhiên giản dị của thiên nhiên với những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng.
Cấu tứ bài thơ chặt chẽ, dựa trên sự phát triển của hình ảnh mùa xuân.
Giọng điệu biến dổi phù hợp với tâm trạng cảm xúc của tác giả.
2 - Nội dung:
Bài thơ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với thiên nhiên đất nước, thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một "mùa xuân nho nhỏ" của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.
3 - Ghi nhớ: (SGK - 58)
IV - Luyện tập:
Bài tập 1:
Tìm những câu thơ viết về mùa xuân của các tác giả khác mà em đã học ?
Phân tích và so sánh ý nghĩa của những hình ảnh mùa xuân của các tác giả ấy với hình ảnh "mùa xuân nho nhỏ" trong bài thơ của Thanh Hải.
Hướng dẫn:
a- "Cỏ xanh như khói bến xuân tươi
Lại có mưa xuân nước vỗ trời...
- Nguyễn Trãi -
b - "Ngày xuân con én đưa thoi
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa...
- Nguyễn Du -
c - "Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời
Bao cô thôn nữ hát trên đồi...
- Hàn Mặc Tử -
d - "Rằm xuân lồng lộng trăng soi
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân
- Hồ Chí Minh -
So sánh:
- Các hình ảnh Mùa xuân trong thơ của các tác giả: Miêu tả vẻ đẹp mùa xuân thể hiện tình yêu thiên nhiên, tình yêu cuộc sống
- "Mùa xuân nho nhỏ" trong thơ của Thanh Hải là mùa xuân trong tâm hồn tác giả, là mùa xuân của khát vọng cống hiến.
Bài tập 2:
Hình ảnh nào trong bài thơ để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất ?
Vì sao ?