Bài 23. Mùa xuân nho nhỏ

Giáo viên: Nguyễn Thị Minh Loan



Lớp 9a,b
tân dân- sóc sơn- hà nội
mùa xuân nho nhỏ
(Thanh Hải)
Tiết 116
Nhà thơ Thanh Hải tên thật là :Phạm Bá Ngoãn (1930-1980).
Quê huyện Phong Điền, Thừa Thiên Huế.
NHÀ THƠ THANH HẢI
(1930-1980)
a) Tác giả
- Lµ mét trong nh÷ng c©y bót cã c«ng x©y dùng nÒn v¨n häc c¸ch m¹ng tõ nh÷ng ngµy ®Çu.
1.Tác giả, tác phẩm
- Phong cách thơ hồn hậu,tự nhiên, trong sáng, thiết tha, sâu lắng .
I. Tìm hiểu chung
Tiết 116: Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
- Các tác phẩm chính:
+) Những đồng chí trung kiên (1962).
+) Huế mùa xuân -2 tập (1970-1975).
+) Dấu võng trường sơn (1977).
+) Mưa xuân đất này (1982).
+) Thơ Thanh Hải (1982).
Tiết 116: Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
b. Tác phẩm:
Sáng tác tháng 11 năm 1980
a. Hoàn cảnh:
Nhà thơ đang nằm trên giường bệnh
Đất nước còn nhiều khó khăn
"... Tôi luôn có cái ám ảnh của một người đau bệnh hiểm
nghèo, rằng không biết mình sẽ nằm xuống vào lúc nào, nằm
xuống để rồi không dậy được nữa. Lúc đó để lại bao nhiêu
chuyện dở dang, trong đó có những tác phẩm... Khi có điều
kiện, người cảm thấy thoải mái đôi chút là tôi liền ngồi vào
bàn. Tôi tự nhủ: Phải sống những ngày tháng cuối có ích để
khi mất đi mình vẫn có thể làm việc đến giờ chót. "
Tiết 116: Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
Tiết 116: Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
2. Bố cục và mạch cảm xúc:
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy bên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao...

Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.


Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Mùa xuân - ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.
Mạch cảm xúc :
Cảm xúc trước vẻ đẹp và sức sống của mùa xuân thiên nhiên xứ Huế
Tiết 116: Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên xứ Huế :
Tiết 116: Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
Hình ảnh : dòng sông, bông hoa
Mầu sắc : xanh, tím
Âm thanh : tiếng chim chiền chiện
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Bức tranh xuân
Mọc
Mọc
Mọc
Hình ảnh:
Bức tranh xuân
Màu sắc:
Âm thanh:
dòng sông,
xanh, tím biếc
tiếng chim hót
a) Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Hình ảnh chọn lọc, màu sắc tươi thắm, đặc trưng, âm thanh rộn rã, vui tươi
Đảo ngữ ? Tràn đầy sức sống
bông hoa,
chim chiền chiện
Mọc
giọt long lanh
Giọt âm thanh của tiếng chim.
Giọt sương, giọt mưa xuân.
Chuyển đổi cảm giác thật tinh tế
(H×nh ¶nh Èn dô ®éc ®¸o, s¸ng t¹o)
Cảm xúc ngây ngất, say sưa trước vẻ đẹp của thiên nhiên trời đất lúc vào xuân, tình yêu cuộc sống tha thiết, nồng nàn.
Tôi đưa tay tôi hứng
Nhà thơ không chỉ nghe thấy âm thanh mà còn có cảm giác như nhìn thấy âm thanh ấy kết thành giọt và đặc biệt còn tiếp xúc "hứng" được.
2. Cảm xúc trước mùa xuân đất nước :
người cầm súng
người ra đồng

Hai lớp người gian nan vất vả tiêu biểu cho hai nhiệm vụ bảo vệ và xây dựng đất nước.

Người lính ra trận như mang theo sức sống của mùa xuân vào trận đánh.
Người nông dân ra đồng như
gieo mùa xuân trên ruộng đồng, nương rẫy.
Mang cả mùa xuân, sức xuân ra mặt trận, ra đồng để tạo nên mùa xuân cho đất nước với một khí thế khẩn trương, náo nhiệt.
Lộc
Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước

Hình ảnh so sánh, nhân hoá độc đáo, giàu ý nghĩa:

Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước

Sức sống bền bỉ, mãnh liệt qua bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước.

- Niềm tự hào, tin tưởng của tác giả vào đất nước.


Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.


Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
cành hoa

? Lấy cái đẹp của thiên nhiên để thể hiện nguyện ước

con chim hót
3. Ước nguyện trước mùa xuân :
con chim hót
một nốt trầm xao xuyến
một cành hoa
Ước nguyện khiêm nhường mà tha thiết được cống hiến một phần nhỏ bé cho cuộc đời để góp phần làm đẹp cho mùa xuân, cho cuộc đời.
Ta làm
Lời thơ như ngân lên thành lời ca. Nếu như đoạn đầu Thanh Hải xưng tôi kín đáo và lặng lẽ thì đến đoạn này ông chuyển giọng xưng ta. Vì sao có sự thay đổi như vậy? Ta ở đây là nhà thơ và cũng chính là tất cả mọi người. Khát vọng của ông là được làm con chim hót, một cành hoa để hoà nhập vào “mùa xuân lớn” của đất nước, góp một nốt trầm vào bản hoà ca bất tận của cuộc đời. Hiến dâng “mùa xuân nho nhỏ” nghĩa là tất cả những gì tốt đẹp nhất, dù nhỏ bé của mỗi người cho cuộc đời chung cho đất nước. Điều tâm niệm đó thật chân thành, giản dị và tha thiết – xin được làm một nốt trầm trong bản hoà ca của cuộc đời nhưng là “một nốt trầm xao xuyến”.
Điều tâm niệm của tác giả: “lặng lẽ dâng cho đời” chính là khát vọng chung của mọi người, ở mọi lứa tuổi, chứ đâu phải của riêng ai. Thanh Hải đã thể hiện hết mình vì lòng tin yêu cuộc sống và khiêm tốn hiến dâng cho đất nước, cho cuộc đời, bởi vậy, xuất phát từ tiếng lòng thiết tha, nhỏ nhẹ, chân thành của tác giả nên lời thơ dễ dàng được mọi người tiếp nhận và chia sẻ cho nhau:
“Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc”.
Đã gọi là cống hiến cho đời thì dù ở tuổi nào đi chăng nữa cũng phải luôn biết cố gắng hết tâm trí để phục vụ và hiến dâng cho quê hương, đất nước mến yêu của chính mình. Già - cống hiến tuổi già, trẻ - cống hiến sức trẻ để không bao giờ thất vọng trước chính bản thân mình.

4. Khúc hát ngợi ca quê hương đất nước
Điệu hò nổi tiếng của xứ Huế
Bộ phận cấu thành nền văn hoá dân tộc
Câu Nam ai, Nam bình
Khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng nêu nhận xét đúng nhất về hình ảnh thơ trong bài?
A Hình ảnh thơ giản dị, gợi cảm giàu sức biểu trưng.
B. Hình ảnh thơ bất ngờ, thú vị.
C. Hình ảnh thơ giàu chất triết lí.
Bài tập 1
Khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng nêu nhận xét đúng nhất về chủ đề của bài thơ.
A. Lời tâm nguyện chân thành trước lúc đi xa.
B. Mong ước được hoá thân làm đẹp cuộc đời.
C. Cảm xúc về mùa xuân thiên nhiên, đất nước.
D. Ước nguyện sống có ích, được cống hiến cho đời.

Bài tập 2
III. Tổng kết:
1.Nghệ thuật:
Thể thơ năm chữ, nhịp thơ linh hoạt.
Hình ảnh giản dị, giàu ý nghĩa biểu trưng.
Giọng thơ trầm lắng thiết tha.

2. Nội dung:
Bài thơ là tiếng lòng tha thiết thể hiện tình cảm yêu mến, gắn bó với đất nước, cuộc đời, là ước nguyện chân thành được cống hiến cho đất nước và góp một mùa xuân nho nhỏ của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.
Trong những tác phẩm được học, có những tác phẩm nào, nhân vật nào đã thể hiện quan niệm sống mà nhà thơ Thanh Hải gửi gắm qua bài thơ
IV.Luyện tập
IV. Luyện tập:
Sau khi học xong bài thơ, em có những cảm nghĩ gì hoặc có những liên hệ như thế nào về bản thân trước quan niệm sống của tác giả?
Xin chân thành cảm ơn