Bài 23. Mùa xuân nho nhỏ

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO QUẢNG NGÃI
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO SƠN TỊNH
TRƯỜNG THCS TỊNH ẤN TÂY
GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 9
Tuần: 24 - Tiết: 116
Bài: MÙA XUÂN NHO NHỎ
Ngu?i th? hi?n: HOÀNG THỊ HOÀI PHONG
Hi?U TRU?NG TRU?NG THCS T?NH ?N TÂY-SƠN TỊNH- QUẢNG NGÃI
Năm học: 2011 - 2012
Đọc thuộc bài "Con cò" và nêu tư tưởng chủ đề của bài thơ.
?
MÙA XUÂN NHO NHỎ
Thanh Hải
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- Là một nhà thơ cách mạng, tham gia hai cuộc kháng chiến, bám trụ quê hương - Vùng Thừa Thiên Huế.
- Sau ngày giải phóng,
2. Tác phẩm:
- Những tác phẩm được đông đảo bạn đọc đón nhận:
+ Mồ anh hoa nở.
+ Mùa xuân nho nhỏ.
+ Cháu nhớ Bác Hồ
Em biết những bài thơ nào của Thanh Hải đã được bạn đọc yêu thích và mến mộ?
Thanh Hải vẫn gắn
bó với quê hương xứ Huế,
sống và công tác
ở đây cho đến lúc qua đời.
(được viết vào tháng
Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" được sáng tác trong hoàn cảnh nào?
11-1980, khi tác giả còn nằm trên gường bệnh).
3. Chú thích:
Thanh Hải
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
MÙA XUÂN NHO NHỎ
Thanh Hải
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.

Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao.

Đất nước bốn ngàn năm.
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.

Mùa xuân - ta xin hát
Câu
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.
Tháng 11 - 1980
Thanh Hải
chim chiền chiện
Nam ai,Nam bình
chim chiền chiện
Nam ai,Nam bình
MÙA XUÂN NHO NHỎ
Em hiểu gì về loài chim chiền chiện và hai điệu ca Huế, Nam ai, Nam bình?
3. Chú thích:
Thanh Hải
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
MÙA XUÂN NHO NHỎ
II.Đọc - Hiểu văn bản:
Thanh Hải
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.

Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao.

Đất nước bốn ngàn năm.
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.

Mùa xuân - ta xin hát
Câu
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.
Tháng 11 - 1980
Thanh Hải
chim chiền chiện
Nam ai ,Nam bình
chim chiền chiện
Nam ai ,Nam bình
MÙA XUÂN NHO NHỎ
Theo em ta cần đọc bài thơ này bằng giọng điệu như thế nào ? Và cần chú ý điều gì khi đọc?
Thanh Hải
I. Tìm hiểu chung:
3. Chú thích:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. Đọc - Hiểu văn bản:
MÙA XUÂN NHO NHỎ
Hướng dẫn đọc:
Hai khổ thơ đầu: Đọc giọng say sưa trìu mến
Khổ thơ 3+4: Đọc với nhịp nhanh, hối hả, phấn chấn.
Khổ thơ 5+6: Đọc giọng tha thiết, trầm lắng.
Khổ thơ cuối: Đọc giọng sôi nổi và tha thiết.
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
chim chiền chiện
Mọc
dòng sông xanh
Một bông
Ơi con
Mùa xuân
của thiên nhiên
Mùa hạ
của thiên nhiên
Mùa thu
của thiên nhiên
Mùa đông
của thiên nhiên
1. Mùa xuân của thiên nhiên:
chi mà
Hót
vang trời
giữa
dòng sông xanh
hoa tím biếc
chim chiền chiện
Hót
vang trời
hoa tím biếc
Thiên nhiên được phác hoạ qua những chi tiết, hình ảnh nào trong khổ thơ đầu?
Qua những hình ảnh ấy, tác giả đã giúp bạn đọc cảm nhận được những điều gì?
Bản thân em hình dung bức tranh về thiên nhiên (ở đây) như thế nào?
Nếu phải đặt tên cho bức tranh thiên nhiên ấy thì em sẽ chọn cụm từ nào?
Có ý kiến cho rằng: "Thiên nhiên được miêu tả ở khổ thơ đầu vừa có vẻ đẹp chung của thiên nhiên đất trời lại vừa có nét đẹp riêng của thiên nhiên xứ Huế". Em có đồng ý như vậy không? Tại sao?
- Bằng vài nét chọn lọc, tác giả phác họa trước mắt ta một bức tranh về thiên nhiên có không gian cao rộng, màu sắc tươi thắm, âm thanh vang vọng vui tươi.
1. Mùa xuân của thiên nhiên:
Thanh Hải
I. Tìm hiểu chung:
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Mùa xuân của thiên nhiên:
MÙA XUÂN NHO NHỎ
- Bức tranh về thiên nhiên mùa xuân có không gian cao rộng, màu sắc tươi thắm, âm thanh vang vọng vui tươi.
Hót
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi
con chim chiền chiện
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Cảm xúc của tác giả trước cảnh trời đất vào xuân được diễn tả qua những từ ngữ hình ảnh cụ thể nào ?
chi mà
vang trời
Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ và cách bộc lộ cảm xúc của tác giả?
- Tiếng gọi rất tha thiết, trìu mến;
Thanh Hải
II. Đọc - Hiểu văn bản:
I. Tìm hiểu chung:
- Bức tranh về thiên nhiên mùa xuân có không gian cao rộng, màu sắc tươi thắm, âm thanh vang vọng vui tươi.
1. Mùa xuân của thiên nhiên:
sự chuyển đổi cảm giác rất hồn nhiên,
trong trẻo
biểu hiện niềm say sưa và ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp
của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân.
MÙA XUÂN NHO NHỎ
2. Mùa xuân của đất nước:
Thanh Hải
I. Tìm hiểu chung:
1. Mùa xuân của thiên nhiên:
MÙA XUÂN NHO NHỎ
II. Đọc - Hiểu văn bản:
Từ mùa xuân của thiên nhiên, đất trời, nhà thơ chuyển sang cảm nhận về mùa xuân của đất nước. Hình ảnh nào thể hiện điều đó?
Tác giả sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì ? Nêu tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó?
Đất nước bốn ngàn năm.
Vất vả và gian lao
Mùa xuân
Lộc
giắt đầy trên
người cầm
Mùa xuân
người ra đồng
Lộc
trải dài nương mạ
Tất cả như
hối hả
Tất cả như
xôn xao.
súng
lưng
Mùa xuân
Lộc
giắt đầy trên
người cầm
Mùa xuân
người ra đồng
Lộc
súng
lưng
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.
Các biện pháp tu từ:
Điệp ngữ: mùa xuân,lộc, tất cả như
Ẩn dụ: lộc
Từ láy: hối hả, xôn xao
2. Mùa xuân của đất nước:
Thanh Hải
1. Mùa xuân của thiên nhiên:
Các biện pháp tu từ, từ láy trong hai khổ thơ vừa gợi cảm, vừa nhấn mạnh hình ảnh được miêu tả lại vừa tạo cho đoạn thơ nét nhạc tha thiết, trẻ trung (như giục giã, xôn xao tự trong lòng người).
MÙA XUÂN NHO NHỎ
I. Tìm hiểu chung:
II. Đọc - Hiểu văn bản:
Hình ảnh lộc non gắn với người cầm súng và người ra đồng có ý nghĩa gì ?
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Mùa xuân luôn quấn quít bên con người. Và con người - hai lực lượng chính của đất nước - đã đem mùa xuân đến mọi nơi cho đất nước.
Mùa xuân luôn quấn quít bên con người. Và con người - hai lực lượng chính của đất nước - đã đem mùa xuân đến mọi nơi cho đất nước.
2. Mùa xuân của đất nước:
Thanh Hải
1. Mùa xuân của thiên nhiên:
Các điệp ngữ và từ láy trong hai khổ thơ vừa nhấn mạnh hình ảnh được miêu tả vừa tạo cho đoạn thơ nét nhạc tha thiết, trẻ trung (giục giã, xôn xao tự trong lòng người)
MÙA XUÂN NHO NHỎ
I. Tìm hiểu chung:
II. Đọc - Hiểu văn bản:
Mùa xuân luôn quấn quít bên con người. Và con người - hai lực lượng chính của đất nước - đã đem mùa xuân đến mọi nơi cho đất nước.
2. Mùa xuân của đất nước:
Thanh Hải
1. Mùa xuân của thiên nhiên:
- Các điệp ngữ và từ láy trong hai khổ thơ vừa nhấn mạnh hình ảnh được miêu tả vừa tạo cho đoạn thơ nét nhạc tha thiết, trẻ trung (giục giã, xôn xao tự trong lòng người)
MÙA XUÂN NHO NHỎ
3. Tâm niệm của nhà thơ:
I. Tìm hiểu chung:
II. Đọc - Hiểu văn bản:
Lặng lẽ dâng cho đời
Điều tâm niệm của nhà thơ được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh nào?
Mọc giữa dòng sông xanh
Em hãy so sánh nghệ thuật ngôn từ của hai khổ thơ này với khổ thơ đầu?
làm
làm một
nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến
Một mùa xuân nho nhỏ
con chim
hót
cành hoa
Tôi
Ta
Ta
Ta
đưa tay tôi hứng.
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Một
bông hoa
tím biếc
Ơi
con chim
chiền chiện
con chim
con chim
cành hoa
bông hoa
Tôi
Ta
Ta
Ta
Dù là
tuổi hai mươi
Dù là
khi tóc bạc.
Dù là
Dù là
Em có nhận xét gì về ước nguyện của nhà thơ?
Bài thơ có sự đối ứng chặt chẽ, sự liền mạch cảm xúc, nhạc điệu tha thiết sôi nổi thể hiện lòng mong muốn được sống có ích, để cống hiến cho đời.
3. Tâm niệm của nhà thơ:
2. Mùa xuân của đất nước:
Thanh Hải
1. Mùa xuân của thiên nhiên:
MÙA XUÂN NHO NHỎ
I. Tìm hiểu chung:
II. Đọc - Hiểu văn bản:
Bài thơ có sự đối ứng chặt chẽ, sự liền mạch cảm xúc, nhạc điệu tha thiết sôi nổi thể hiện lòng mong muốn được sống có ích, để cống hiến cho đời.
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.

Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao.

Đất nước bốn ngàn năm.
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Thanh Hải
11-1980
chim chiền chiện
chim chiền chiện
MÙA XUÂN NHO NHỎ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.

Mùa xuân - ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.
Một mùa xuân nho nhỏ
Một mùa xuân nho nhỏ
Em hiểu hình ảnh "Một mùa xuân nho nhỏ " như thế nào? Tại sao nói hình ảnh ấy là sự sáng tạo đặc sắc nhất trong bài thơ?
3. Tâm niệm của nhà thơ:
2. Mùa xuân của đất nước:
Thanh Hải
1. Mùa xuân của thiên nhiên:
- Hình ảnh đặc sắc:
"Mùa xuân nho nhỏ" ? ý thơ hay, nhan đề hấp dẫn, khát vọng khiêm tốn, đẹp đẽ, muốn được dâng hiến cho cuộc đời.
MÙA XUÂN NHO NHỎ
I. Tìm hiểu chung:
II. Đọc - Hiểu văn bản:
Từ những cảm xúc mãnh liệt trước thiên nhiên tươi đẹp, nhà thơ tự nguyện và tâm niệm rằng mình sẽ được làm một tiếng chim hót, một cành hoa, một nốt nhạc trầm, một mùa xuân nho nhỏ. Bài thơ có sự đối ứng chặt chẽ, sự liền mạch cảm xúc, thể hiện lòng mong muốn được sống có ích, để cống hiến cho đời.
Qua việc đọc - Hiểu văn bản, em có nhận xét gì về mạch cảm xúc và bố cục của bài thơ?
Nhìn chung nét nổi bật về nghệ thuật và nội dung của bài thơ là gì ?
Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai , Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.
4. Tổng kết:
3. Tâm niệm của nhà thơ:
2. Mùa xuân của đất nước:
Thanh Hải
1. Mùa xuân của thiên nhiên:
MÙA XUÂN NHO NHỎ
I. Tìm hiểu chung:
II. Đọc - Hiểu văn bản:
 Baøi thô “Muøa xuaân nho nhoû” laø tieáng loøng tha thieát yeâu meán vaø gaén boù vôùi ñaát nöôùc, vôùi cuoäc ñôøi; theå hieän öôùc nguyeän chaân thaønh cuûa nhaø thô ñöôïc coáng hieán cho ñaát nöôùc, goùp moät “muøa xuaân nho nhoû” cuûa mình vaøo muøa xuaân lôùn cuûa daân toäc.
? Bài thơ theo thể năm tiếng, có nhạc điệu trong sáng, tha thiết, gần gũi với dân ca, nhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm, những so sánh và ẩn dụ sáng tạo.
III. Luyện tập:
Từ việc đồng cảm với nhà thơ, theo em chúng ta cần có ước nguyện gì?
Em đã được học những bài thơ, văn nào viết về mùa xuân? Nêu rõ tác giả?
- Nguyên tiêu (Rằm tháng giêng)
Cảnh ngày xuân
Truyện Kiều (Nguyễn Du)
- Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)
- Mùa xuân của tôi (Vũ Bằng)
N?u phải ch?n m?t câu văn để đánh giá bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" thì em sẽ chọn câu nào trong các câu sau:
A. Bài thơ đã thể hiện nghệ thuật miêu tả thiên nhiên và đất nước vào xuân.
B. Với bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải đã thể hiện lòng tự hào về quê hương xứ Huế.
C. Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" có nhịp điệu nhẹ nhàng, êm ái, lắng đọng như "nốt trầm" nhưng làm lòng người xao xuyến, xúc động trào dâng.
D. Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về ngôn từ.
A. Bài thơ đã thể hiện nghệ thuật miêu tả thiên nhiên và đất nước vào xuân.
B. Với bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải đã thể hiện lòng tự hào về quê hương xứ Huế.
C. Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" có nhịp điệu nhẹ nhàng, êm ái, lắng đọng như "nốt trầm" nhưng làm lòng người xao xuyến, xúc động trào dâng.
D. Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về ngôn từ.
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
MÙA XUÂN NHO NHỎ
Thanh Hải
Tháng 11-1980
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao.

Đất nước bốn ngàn năm.
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.
Mùa xuân - ta xin hát
Câu Nam ai ,Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.