Bài 23. Mùa xuân nho nhỏ

TRƯỜNG THCS VÕ TRƯỜNG TOẢN
NGỮ VĂN 9
GV: BÙI THỊ KIM GIANH
KIỂM TRA BÀI CŨ
Nêu nội dung chính bài thơ “ Con Cò “ của Chế Lan Viên ?
* Ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa của lời ru đối với cuộc sống của con người .
TUẦN 26
TIẾT 116
MÙA XUÂN NHO NHỎ
( THANH HẢI )
I/ TÌM HIỂU CHUNG :SGk/56,57
Tiết 116: Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
1/ Tác giả , tác phẩm: Sgk/56, 57
NHÀ THƠ THANH HẢI
(1930-1980)
Nhà thơ Thanh Hải
(1930-1980)
a. Tác giả:
- Tên thật là Phạm Bá Ngoãn . ( 04.11.1930 - 15. 12.1980)
- Quê: Huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế.
- Xuất thân trong một gia đình trí thức nghèo: cha dạy học, mẹ là nông dân, Thanh Hải tham gia cách mạng từ khi 17 tuổi.
- Năm 1965 ông được tặng giải thưởng văn học Nguyễn Đình Chiểu.
Sau năm 1975, Thanh Hải là uỷ viên Ban chấp hành Hội nhà văn Việt Nam.
Phong cỏch tho : Chõn ch?t, bỡnh d? , dụn h?u v� d?m th?m.
-
Tiết 116: Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
- Các tác phẩm chính:
+) Những đồng chí trung kiên (1962).
+) Huế mùa xuân -2 tập (1970-1975).
+) Dấu võng trường sơn (1977).
+) Mưa xuân đất này (1982).
+) Thơ Thanh Hải (1982).

Sáng tác: Tháng 11-1980.
Thể thơ: 5 chữ.
Mạch cảm xúc của bài thơ :
Từ mùa xuân của thiên nhiên, đất trời đến mùa xuân của đất nước và cuối cùng là mùa xuân nho nhỏ của mỗi người.
Bố cục: 3 phần.
+ Khổ thơ đầu: Mùa xuân thiên nhiên.
+ Hai khổ tiếp theo: Mùa xuân đất nước và con người.
+ Ba khổ cuối: ước nguyện của nhà thơ trước mùa xuân.
b/ Tác phẩm :
Mùa xuân nho nhỏ
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.

Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao.

Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.

Mùa xuân- ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.

- Thanh Hải -
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
II / TÌM HIỂU VĂN BẢN :
1) Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên:
Bức tranh xuân
Hình ảnh:
dòng sông,
bông hoa,
chim chiền chiện.
Màu sắc:
xanh, tím biếc.
Âm thanh:
tiếng chim hót.
Hình ảnh chọn lọc, màu sắc tươi thắm, đặc trưng, âm thanh rộn rã, vui tươi ->Sức sống của mùa xuân thiên nhiên.
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc.
Đảo ngữ ? Tràn đầy sức sống.
giọt long lanh
Giọt sương, giọt mưa xuân.
Giọt âm thanh của tiếng chim.
Tác giả cảm nhận âm thanh
tiếng chim không chỉ bằng thính giác, thị
giác, mà còn cảm nhận bằng xúc giác
qua động từ nào ở cuối đoạn ?
Chuyển đổi cảm giác thật tinh tế
(H×nh ¶nh Èn dô ®éc ®¸o, s¸ng t¹o)
Tôi đưa tay tôi hứng
Vậy cảm xúc của nhà thơ
ở đây được diễn tả như thế nào?
Cảm xúc ngây ngất, say sưa trước vẻ đẹp của thiên nhiên trời đất lúc vào xuân, tình yêu cuộc sống tha thiết, nồng nàn.
2. Cảm xúc về mùa xuân đất nước:
- Mùa xuân
người cầm súng – chiến đấu .
người ra đồng – lao động xây dựng đất nước .
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy quanh lưng.
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ.
Điệp ngữ , hình ảnh tượng trưng .
Người chiến sĩ và nông dân đã mang màu xuân ấm no và hạnh phúc cho mọi người .
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy quanh lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao.
Lộc là chồi non lộc biếc; Lộc còn là may mắn hạnh phúc; Lộc là mùa xuân, sức xuân. Lộc theo chân người lính đang bảo vệ mùa xuân cho đất nước, theo người nông dân làm nên mùa vàng bội thu. Họ đang đem mùa xuân đến khắp mọi miền đất nước.
- Tất cả như
hối hả.
xôn xao.
Từ láy , tượng hình ,tượng thanh .
Sự khẩn trương , náo nức của con người trong cuộc sống .
Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.
Nhân hoá, so sánh với hình ảnh đẹp, kì vĩ, tráng lệ .
T? h�o v? l?ch s? , ni?m tin ? s? phỏt tri?n c?a d?t nu?c .
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Thảo luận :
Mở đầu bài thơ là Tôi - giờ đây tác giả chuyển thành Ta. Cách xưng hô như vậy có ý nghĩa gì?
Ta làm
Ta làm
Ta nhập
Thay đổi cách xưng hô
Tôi
Ta
Số ít
Riêng
Tác giả
Số ít + số nhiều
Riêng + chung
Tác giả + mọi người
Cảm xúc của riêng tác giả trước mùa xuân.
Khát vọng hoà nhập vào cuộc sống chung với lí tưởng cao đẹp: sống là cống hiến
3/ Tâm niệm của nhà thơ :
Ta làm
Con chim hót.
Cành hoa.
Một nốt trầm.
Điệp ngữ , ẩn dụ .
Khát vọng được cống hiến ..
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Hình ảnh "mùa xuân nho nhỏ" là biểu tượng cho những gì tinh tuý nhất , đẹp đẽ nhất của sự sống và cuộc đời mỗi con người. Nhà thơ muốn làm một mùa xuân nho nhỏ, nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình , nhưng rất khiêm nhường, góp vào mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời. Ước nguyện ấy thật tha thiết, mãnh liệt.
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
- Giọng thơ trầm lắng,điệp ngữ .
- Ước vọng chân thành , khiêm tốn , cống hiến hết sức mình , bất chấp thời gian , tuổi tác .
Mùa xuân- ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.

4/ L?i ca ng?i quờ huong d?t nu?c :
Kết thúc bài thơ là lời ngợi ca quê hương , đất nước qua làn điệu dân ca xứ Huế.
Giai điệu quê hương thiết tha sâu lắng .
1. Nghệ thuật:
- Thể thơ 5 chữ có nhạc điệu trong sáng tha thiết.
- Hình ảnh thơ đẹp giản dị.
- Những so sánh, ẩn dụ sáng tạo.
2. Nội dung:
Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời của Thanh Hải; thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một mùa xuân nho nhỏ của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.
III. TỔNG KẾT : Ghi nhớ (sgk/58)
Hướng dẫn về nhà
* Bài tập về nhà:
- Học thuộc lòng bài thơ.
Viết một đoạn văn qui nạp nêu cảm nhận của em về một khổ thơ em thích nhất.
Em hiểu gì về nhan đề bài thơ?
Sau khi học xong bài thơ, em có suy nghĩ gì về lẽ sống của mình trước cuộc đời ?

* Soạn bài: Viếng Lăng Bác : Soạn kĩ những câu hỏi trong SGK; Cảm xúc bao trùm bài thơ? Tìm những hình ảnh ẩn dụ, hoán dụ trong bài và ý nghĩa?
CHÀO TẠM BIỆT CÁC EM !