Bài 23. Mùa xuân nho nhỏ

nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo!
Chuyên đề:
Khai thác các chi tiết, hình ảnh
trong phân tích thơ văn
Tiết 116
Văn bản: Mùa xuân nho nhỏ
-Thanh Hải -
- Thanh Hải ( 1930 - 1980) tên khai sinh là Phạm Bá Ngoãn, quê ở Thừa Thiên - Huế
- Ông là một trong những cây bút có công xây dựng nền Văn học cách mạng miền Nam từ những ngày đầu.

- Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” được viết vào tháng 11 năm 1980 (trước khi nhà thơ qua đời khoảng 1 tháng).

Mùa xuân nho nhỏ
(Thanh Hải)

Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.

Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao…

Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.

Mùa xuân- ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.

11-1980
Khổ thơ đầu
Bố cục của văn bản: 4 phần.
Cảm xúc về mùa xuân,
thiên nhiên đất trời
Khổ 2 và 3
Mùa xuân của đất nước,
cách mạng
Khổ 4 và 5
Tâm nguyện của nhà thơ
Lời ngợi ca quê hương
đất nước
Khổ thơ cuối
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Bức tranh về mùa xuân của thiên nhiên đất trời được nhà thơ phác họa như thế nào?
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.


Ở hai câu thơ đầu tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào? Phân tích tác dụng của biện pháp nghệ thuật ấy?
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.


Cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp nên thơ và đầy sức sống của thiên nhiên đất trời lúc vào xuân được thể hiện qua hình ảnh, chi tiết nào?
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Ý kiến của em thế nào?

Về hình ảnh “Từng giọt long lanh rơi” có 2 cách hiểu như sau:

1. Nhà thơ đang hứng từng giọt mưa xuân long lanh trong ánh sáng của trời xuân.

2. Nhà thơ đang đưa tay hứng từng giọt âm thanh của tiếng chim chiền chiện.
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.

Biểu hiện niềm say sưa ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp nên thơ, tao nhã và sức sống mãnh liệt của thiên nhiên đất trời lúc vào xuân.
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao…
Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.

Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao…
Mùa xuân của đất nước và cách mạng được nhà thơ cảm nhận qua những hình ảnh nào?
Nhóm: 1, 3
Nhóm: 2,4
Đoạn thơ có sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì? Phân tích tác dụng của các biện pháp nghệ thuật ấy?
Thảo luận ?
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao…
Mùa xuân của đất nước và cách mạng được nhà thơ cảm nhận qua những hình ảnh nào?
Nhóm: 1, 3
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao…
Nhóm: 2,4
Đoạn thơ có sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì? Phân tích tác dụng của các biện pháp nghệ thuật ấy?
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao…
Nghệ thuật :
- Ẩn dụ
- So sánh
- Điệp ngữ
- Dùng từ láy
Gợi tả âm thanh reo vui và khí thế phấn khởi khẩn trương của cả dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.
Vì sao tác giả lại viết:
“Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.”?
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Trước vẻ đẹp và sức sống mãnh liệt của mùa xuân thiên nhiên và đất nước, nhà thơ đã ước nguyện điều gì?
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Em có suy nghĩ gì về ước nguyện đó của nhà thơ?
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Em có nhận xét gì về sự thay đổi đại từ xưng hô từ “tôi” thành “ta”
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Tại sao nhà thơ lại chọn hai khúc Nam ai, Nam bình để kết thúc bài thơ?
Mùa xuân- ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.
Em hiểu thế nào về nhan đề bài thơ:
Mùa xuân nho nhỏ ?

Nét nghệ thuật đặc sắc của bài thơ là gì?
- Giàu nhạc điệu, gần gũi với dân ca
- Hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm
- Biện pháp so sánh, ẩn dụ sáng tạo


Nội dung chủ yếu của bài thơ là gì?
- Lòng thiết tha yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời
- Ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước
- Niềm xúc động sâu lắng của nhà thơ.
DẶN DÒ:
- Học thuộc lòng bài thơ.
- Nắm nội dung và nghệ thuật của toàn bài.
- Soạn bài mới: “Viếng lăng Bác”
KÍNH CHÚC SỨC KHỎE THẦY CÔ!
CHÚC CÁC EM HỌC GIỎI!
Xin trân trọng cảm ơn !