Bài 23. Mùa xuân nho nhỏ

Kiểm tra bài cũ
1.Nhận xét nào đúng với hình tượng trung tâm của bài thơ "Con Cò"?
A. Hình tượng con cò được gợi từ ca dao.
B. Hình tượng con cò trong ca dao đã mang ý nghĩa biểu tượng .
C. Hình ảnh con cò trong ca dao được phát triển thành biểu tượng ca ngợi tình mẹ con.
2.Đọc hai câu thơ sau và trả lời câu hỏi
``Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con``
Nhận xét nào đã khái quát được qui luật tình cảm mẹ con cò nghĩa rộng lớn và sâu sắc?
A.Tình yêu của con đối với mẹ là bền vững và bất diệt.
B.Tấm lòng người mẹ đối với con cái; dù con có khôn lớn,trưởng thành bao nhiêu thì con vẫn là con của mẹ,mẹ vẫn yêu thương che trở ,dìu dắt .
C.Tình yêu của mẹ đối với con là vô tận,đó là tình cảm thiêng liêng và máu thịt nhất.

C
B
- Thanh Hải ( 1930-1980)
-Tên thật là Phạm Bá Ngoãn. Quê ở Phong Điền - Thừa Thiên Huế.
- Ông hoạt động văn nghệ từ cuối những năm kháng chiến chống Pháp. Trong thời kỳ chống Mĩ cứu nước Thanh Hải ở lại quê hương để hoạt động và là một trong những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng miền nam từ những ngày đầu.
- Năm 1965 ông được tặng giải thưởng Nguyễn Đình Chiểu. Các tập thơ chính : "Dấu võng Trường Sơn", "Tuyển tập thơ Thanh Hải".
1930 -1980
- Theo đánh giá của nhà nghiên cứu phê bình văn học Trần Hữu Tá " Thơ Thanh Hải là tiếng nói bình dị, chân thật, đôn hậu của người chiến sỹ trung kiên một lòng đi theo cách mạng. Ông đã có những đóng góp đáng quý cho nền thơ chống Mĩ"

Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh rất đặc biệt:Tháng 11-1980, không lâu sau đó tác giả qua đời




Nội dung:Bài thơ là cảm xúc và ước nguyện của nhà thơ trước mùa xuân

Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao
Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao ..


Đất nước như vì sao
Vững vàng phía trước
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nhốt trầm xao xuyến
Một mùa xuân nho nho
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc
Mùa xuân-ta xin hát
Câu nam ai ,nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế
Mùa xuân nho nhỏ

(Thanh Hải)
- Thể thơ: 5 chữ, gần với điệu dân ca Trung Bộ, có âm điệu nhẹ nhàng, tha thiết.
Bố cục: 4 phần
+ Phần 1: Khổ 1 (Cảm xúc của nhà thơ trước mùa xuân của thiên nhiên, đất trời)
+Phần 2: Khổ 2,3 (Cảm xúc của nhà thơ trước mùa xuân đất nước)
+Phần 3: Khổ 4,5 (Ước nguyện được hòa nhập và dâng hiến)
+Phần 4: Khổ 6 ( Lời ngợi ca đất nước qua những làn điệu dân ca Huế)
“Mäc gi÷a dßng s«ng xanh
Mét b«ng hoa tÝm biÕc
¥i con chim chiÒn chiÖn
Hãt chi mµ vang trêi
Tõng giät long lanh r¬i
T«i ®­a tay t«i høng”
"Dòng sông xanh", "bông hoa tím biếc", tiếng hót của chim chiền chiện? Đẹp, sống động
Đảo ngữ, động từ " mọc" được đảo lên đầu câu? nhấn mạnh sức sống căng tràn, vươn mình trỗi dậy của thiên nhiên mùa xuân.
Màu xanh của dòng sông, màu tím của bông hoa?sắc màu giản dị, hài hoà, tươi tắn, không gian thơ mộng, tươi đẹp
Tiếng chiền chiện chim hót + sử dụng các từ than, gọi "ơi" "chi", câu hỏi tu từ" Hót chi mà vang trời" ? Tâm trạng đùa vui ngỡ ngàng, thích thú, rạo rực trước giai điệu của mùa xuân.
Khung cảnh thiên nhiên, tươi vui, cao rộng, mà giản dị gần gũi. Và " bông hoa tím biếc"phải chăng đó là tấm lòng thuỷ chung sắt son của nhà thơ với quê hương, xứ sở.
?Lúc này tác giả đang nằm trên giường bệnh , chúng ta càng cảm nhận được tình yêu cuộc sống,yêu quê hương, đất nước tha thiết của nhà thơ.
-“ Giọt long lanh”:
giọt sương, giọt nắng, giọt mùa xuân, giọt hạnh phúc.
- Nghệ thuật:
( Thính giác?thị giác, xúc giác)? Tâm hồn nhạy cảm, sự trân trọng nâng niu của nhà thơ trước thiên nhiên tươi đẹp.
+Tõm tr?ng say sua ngõy ng?t tru?c v? d?p c?a thiờn nhiờn d?t tr?i lỳc v�o xuõn.
Thảo luận nhóm:
Em hiểu giọt long lanh ở đây là gì, biện pháp nghệ thuật nào được
sử dụng?
Nêu suy nghĩ của em về hình ảnh thơ" Tôi đưa tay tôi hứng"
- Hình ảnh "tụi dua tay tụi h?ng":
ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
"Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng"
Gợi ý
Đáp án
-”mùa xuân”
Ng­êi cÇm sóng
Ng­êi ra ®ång
C¸c biÖn
ph¸p tu tõ:
Điệp từ: "Mùa xuân", "lộc", "tất cả"
Ẩn dô t­îng tr­ng: “léc” =léc non, chåi biÕc, søc sống cña con ng­êi. Lộc non của mùa xuân gắn liền với người nông dân và người chiến sĩ bởi chính họ đã đem mùa xuân ấm no bình yên đến mọi nhà mọi người.
So s¸nh: “TÊt c¶ nh­ hèi h¶ - TÊt c¶ nh­ x«n xao”
T¹o nh¹c ®iÖu cho c©u th¬, nh­ nèt nhÊn trong mét b¶n nh¹c,gîi kh«ng khÝ s«i næi cho bøc tranh lao ®éng vµ chiÕn ®Êu.
L¸y tõ: “hèi h¶”, “ x«n xao”
Kết cấu đối xứng: Mùa xuân/ người cầm súng; lộc/giắt đầy quanh lưng
. Mùa xuân/người ra đồng;lộc trải dài nương mạ
 Kh¼ng ®Þnh 2 nhiÖm vô quan träng cña ®Êt n­íc trong giai ®o¹n c¸ch m¹ng ®­¬ng thêi (1980) lµ b¶o vÖ Tæ quèc vµ x©y dùng ®Êt n­íc.
 Bảo vệ Tổ quốc
 Xây dựng đất nước
Tinh thÇn bÊt khuÊt tù c­êng cña d©n téc, vµ niÒm tin vµo t­¬ng lai ®Êt n­íc.
- Ph­¬ng thøc tù sù, miªu t¶ vµ biÓu c¶m.
-"Vất vả và gian lao":
Những thăng trầm của đất nước với những thiên tai, hạn hán, bão giông, lũ lụt, với sự xâm lược của giặc ngoại xâm.
Biện pháp tu từ so sánh: " Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trứơc"
? Tác giả lấy cái trường tồn, vĩnh cửu sáng đẹp lung linh của thiên nhiên để so sánh với tầm vóc của đất nước.
Hình ảnh
: Con chim hót, c�nh hoa đẹp, nốt trầm xao xuyến..
?Hình ảnh giản d? , đẹp tự nhiên, vỡ nh� thơ đã dựng nh?ng hình ảnh đẹp của thiên nhiên để nói lên điều tâm niệm của mình..
-Biện pháp tu từ:
Điệp ngữ " Ta", "Ta l�m"
Điệp kiểu câu: Ta/ l�m con chim hót
Ta/ l�m một nh�nh hoa
Ta/nhập v�o hoà ca
“Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến”
- Chuyển đổi đại từ xưng hô “Tôi”(chỉ cái riêng) – “Ta” (Vừa chỉ cái chung, vừa chỉ cái riêng”.
Hình ảnh thơ tự nhiên, đẹp, giản dị, lời thơ mạnh mẽ, dứt khoát, bộc lộ quyết tâm hòa nhập vào cộng đồng. Thể hiện sự khiêm tốn, nhận thấy sự đóng góp của mình cho đất nước là nhỏ bé.
- Hình ảnh “nốt trầm xao xuyến”+ biện pháp nghệ thuật ẩn dụ+ từ láy “xao xuyến” thể hiện sự khiêm tốn của tác giả.
Nh?p thơ:
5 tiếng, đều đặn, giọng thơ khỏe khoắn, sôi nổi đã giúp thêm súng, xụ dậy khát vọng tha hiết của nh� thơ: Niềm mong muốn được sống có ích, cống hiến cho đời l� một lẽ tự nhiên như con chim mang đến tiếng hát, như bông hoa tỏa hương cho đời.

Bài tập trắc nghiệm?
V× sao tác giả không xưng “Tôi” như mở đầu bài thơ mà xưng “Ta”. Em hãy chọn phương án ®óng?
A. Vì nói lên ước nguyện của cá nhân mình.
B. Vì nói lên ước nguyện của thế hệ trẻ
C. Vì nói lên ước nguyện của tất cả chúng ta.
C

Thái độ bình dị khiêm nhường, sự đóng góp cống hiến rất âm thầm lặng lẽ
Phép tu từ ẩn dụ s¸ng tạo “Mùa xuân nho nhá” đó là ý thức được sự đóng góp của mình là rất nhỏ bé, song là cái tinh túy nhất, cao đẹp nhất cho cuộc đời chung ngày càng thêm đẹp
Điệp ngữ “Dù là” góp phần nhấn mạnh., khẳng định chắc chắn, nghị lực, ý chí và nhiệt huyết bền vững của nhà thơ là suốt cả cuộc đời: từ lúc còn trẻ “tuổi hai mươi” hay khi đã trở về già “khi tóc bạc” Đó là sự cống hiến rất đáng khâm phục

Nhận định nào nói đúng nhất về vẻ đẹp nghệ thuật của bài thơ.
a.Viết theo thể thơ 5 chữ nhẹ nhàng tha thiết ,mang âm hưởng gần gũi với dân ca.
b.Kết hợp hài hòa giữa những hình ảnh tự nhiên giản dị với những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu trưng, khái quát
c. Sử dụng ngôn ngữ giản dị trong sáng, giàu hình ảnh với các biện pháp tu từ ẩn dụ , điệp từ, điệp ngữ..cấu tứ chặt chẽ, giọng điệu phù hợp với nội dung từng đoạn
d. Tất cả các phương án trên
Nhận định nào nêu đầy đủ nhất về giá trị nội dung tư tưởng của bài thơ
B. Bài thơ ca ngợi sự giàu đẹp của đất nước
C. Bài thơ thể hiện những rung cảm tinh tế của tác giả trước vẻ đẹp của mùa xuân
D. Bài thơ là cách sống đẹp với tất cả sức sống, tươi trẻ nhưng rất khiêm nhường của tác giả.
1.Nghệ thuật
A. Bài thơ thể hiện những rung cảm tinh tế của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mùa xuân đất nước, mùa xuân cách mạng và khát vọng đẹp đẽ được cống hiến cho cuộc đời chung ngày càng thêm đẹp
2.Nội dung
D
D
Bằng ngôn ngữ của m×nh em hãy trình bày cảm nhận về mùa xuân cña thiên nhiên đất trời xứ Huế?
Cảm ơn quý thày cô và các em học sinh
đã theo dõi buổi học ngày hôm nay