Bài 23. Luyện tập làm bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

Tiết 121: tập làm văn

LUYệN TậP LàM VĂN NGHị LUậN Về TáC PHẩM TRUYệN
HOặC ĐOạN TRíCH
Nghị luận về một tác phẩm truyện hoặc đoạn trích là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.
I. Ôn tập lý thuyết
1. Khỏi ni?m :
2. Các bước làm bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) :
a. Tìm hiểu đề và tìm ý
b. Lập dàn ý
c. Viết bài
d. Đọc lại bài viết và sửa chữa
II. Luyện tập
Đề bài: Cảm nhận của em về đoạn trích truyện "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng.
Tìm hiểu đề và tìm ý
Tìm hiểu đề:
Kiểu đề:
-Vấn đề nghị luận:
Hình thức nghị luận: Nêu cảm nhận.
Giới hạn : Trong đoạn trích truyện "Chiếc lược ngà".
Nghị luận về một đoạn trích tác phẩm truyện.
Nhận xét, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích .
b. Tìm ý:
- Hoàn cảnh sáng tác, chủ đề ?
- Nội dung đoạn trích? (Tỡnh cha con sõu s?c)
+ Thái độ và hành động của bé Thu trước và sau khi nhận ra ông Sáu là cha?
+ Tình cảm ông Sáu dành cho con trong đợt nghỉ phép và những ngày ở chiến khu?
- Nghệ thuật?
+ Sử dụng ngôi kể?
- Nhận định đánh giá về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm?
+ Ngôn ngữ?
+ Xây dựng cốt truyện, tình huống truyện, nhân vật.
2. Lập dàn ý

a. Mở bài: Giới thiệu tác giả, hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm: Chiếc lược ngà và đánh giá về tình cha con giữa bé Thu và ông Sáu.
b. Thân bài: Triển khai những cảm nhận về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
- Luận điểm 1: Tình cha con sâu sắc giữa bé Thu và ông Sáu.
+ Luận cứ 1: Thái độ và hành động của bé Thu trước khi nhận ra ông Sáu là cha.
+ Luận cứ 2:Thái độ và hành động của bé Thu sau khi nhận ra ông Sáu là cha.
? Nhận xét, đánh giá nhân vật bé Thu.
+ Luận cứ 3: Tình cảm ông Sáu dành cho con trong đợt nghỉ phép.
+ Luận cứ 4: Tình cảm ông Sáu dành cho con trong những ngày ở chiến khu.
? Nhận xét, đánh giá nhân vật ông Sáu.
- Luận điểm 2: Nghệ thuật.
+ Luận cứ 1: Xây dựng cốt truyện, tình huống truyện hợp lý, bất ngờ.
+ Luận cứ 2: Xây dựng tâm lý nhân vật sinh động hấp dẫn.
+ Luận cứ 3: Sử dụng ngôi kể thứ nhất.
+ Luận cứ 4: Ngôn ngữ giản dị mang đậm màu sắc Nam Bộ.
c. Kết bài: Nhận định đánh giá về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
2. Lập dàn ý
a. Mở bài: Giới thiệu tác giả, hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm: "Chiếc lược ngà" và đánh giá về tình cảm của cha con ông Sáu.
b. Thân bài: Triển khai những cảm nhận về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
-Tình cha con sâu sắc giữa bé Thu và ông Sáu.
+Thái độ và hành động của bé Thu trước và sau khi nhận ra ông Sáu là cha.
+Tình cảm ông Sáu dành cho con trong đợt nghỉ phép và những ngày ở chiến khu.
-Nghệ thuật xây dựng cốt truyện, tình huống truyện hợp lý, bất ngờ.
+Xây dựng nhân vật sinh động hấp dẫn.
+Sử dụng ngôi kể thứ nhất.
+Ngôn ngữ giản dị mang đậm màu sắc Nam Bộ.
c. Kết bài: Nhận định đánh giá về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
Trong buổi sáng cuối cùng, trước phút ông Sáu phải lên đường, thái độ và hành động của bé Thu đã đột ngột thay đổi hoàn toàn. Lần đầu tiên Thu cất tiếng gọi "ba" và tiếng kêu như tiếng xé, rồi "nó vừa kêu vừa chạy xô tới, nhanh như một con sóc, nó nhảy thót lên và dang hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó", " Nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa". Trong giờ phút chia tay đầy cảm động ấy, tình yêu và nỗi nhớ người cha xa cách đã bị dồn nén bấy lâu, nay bùng ra thật mạnh mẽ, hối hả và cuống quýt. Tiếng gọi ấy không chỉ khiến ba nó bật khóc mà còn làm cho trái tim của biết bao người phải rung động.
“Chi tiết chiếc lược ngà như là một điểm nhấn cho giai điệu của bài ca về tình cha con trong chiến tranh, là chi tiết tuyệt hay. Nó cho thấy sự kiên nhẫn của bé Thu, nó là sự an ủi của anh Sáu trong những ngày xa con sau đó. Nó nối hai câu chuyện: chuyện cha con anh Sáu, chuyện người kể chuyện là bác Ba. Nhưng trước hết chi tiết chiếc lược ngà là chi tiết bất ngờ: Khi anh Sáu dồn hết tâm sức để có một kỉ vật chờ ngày thực hiện lời hứa với con thì bom đạn kẻ thù đã không cho anh làm việc đó. Bất ngờ nhưng nó cũng phản ánh hiện thực đau xót của chiến tranh”.
Đề viết bài tập làm văn số 6 ( làm ở nhà):
Suy nghĩ về thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ qua nhân vật Vũ Nương trong đoạn trích: "Chuyện người con gái Nam Xương" của Nguyễn Dữ.