Bài 23. Hịch tướng sĩ

Giỏo viờn gi?ng d?y: Nguy?n Th? Minh Thu
Trường THCS Phương Chiểu - Huyện Tiên Lữ
Ng? Van 8
Hưng Đạo Vương - Trần Quốc Tuấn đã viết bài Hịch để khích lệ tinh thần yêu nước bằng việc học tập Binh thư yếu lược.
Tiết 94
Văn bản: hịch tướng sĩ
Trần Quốc Tuấn
I. Giới thệu tác giả, tác phẩm.
II. Đọc, tìm hiểu chú thích.
III. Tìm hiểu văn bản.
Thể loại
Bố cục
Phân tích (tiếp)
Nêu gương sáng trong lịch sử.
Tội ác của giặc và lòng căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn.
Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai.
- Mối ân tình giữa chủ và tướng, phê phán những biểu hiện sai trái của các tướng sĩ.
- Những hành động đúng nên làm của các tướng sĩ.
3. Phân tích (tiếp).
c. Phân tích phải trái làm rõ đúng sai.
c1. Mối ân tình giữa chủ và tướng, phê phán những biểu hiện sai trái của các tướng sĩ.
* Mối ân tình giữa chủ và tướng.
"Các ngươi ở cùng ta coi giữ binh quyền đã lâu ngày, không có mặc thì ta cho áo, không có ăn thì ta cho cơm; quan nhỏ thì ta thăng chức, lương ít thì ta cấp bổng; đi thuỷ thì ta cho thuyền, đi bộ thì ta cho ngựa; lúc trận mạc xông pha thì cùng nhau sống chết, lúc ở nhà nhàn hạ thì cùng nhau vui cười. Cách đối đãi so với Vương Công Kiên, Cốt Đãi Ngột Lang ngày trước cũng chẳng kém gì."
Nghệ thuật:
+ Câu văn dài, nhiều ý, mỗi ý là hai vế song hành, điệp cấu trúc câu, câu văn biền ngẫu
+ Nhịp văn nhịp nhàng hài hoà
-> Cách đối sử chu đáo hậu hĩnh của chủ với tướng.
-> Mối quan hệ gắn bó khăng khít trên mọi phương diện.
? Nhắc nhở, khích lệ ý thức trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi người
đối với vua tôi, tình cốt nhục.

3. Phân tích (tiếp).
c. Phân tích phải trái làm rõ đúng sai.
c1. Mối ân tình giữa chủ và tướng, phê phán những biểu hiện sai trái của các tướng sĩ.
* Phê phán những biểu hiện sai trái.
Sự bàng quan, thờ ơ.
+ chủ nhục - không lo
+ nước nhục - không biết thẹn.
+ hầu giặc - không biết tức.
+ sứ giặc nghe nhạc thái thường (bị sỉ nhục)- không biết căm.
Sự ăn chơi nhàn rỗi: chọi gà, đánh bạc, săn bắn, uống rượu, nghe hát.
Sự vun vén cá nhân: vui thú ruộng vườn, quyến luyến vợ con, lo làm giầu.
-> Quên hết danh dự, bổn phận, mất cảnh giác, lối sống cầu an hưởng lạc cần phải phê phán.

+ Nước mất, nhà tan .
bị bắt làm tù binh.
bị mất thái ấp, bổng lộc.
gia quyến bị bắt làm nô bộc.
phần mộ tổ tiên bị khai quật
chịu nhục hết kiếp này đến muôn đời sau.
-> Nghệ thuật: cấu trúc đối xứng và đối lập (lời, câu, cách mở đầu và kết thúc).
- Điệp ngữ, điệp cấu trúc câu, tăng tiến: thấy ... mà, hoặc ... hoặc, không thể, chẳng những mà còn. Hình ảnh trào lộng, hài hước.
- Lập luận lôgic và mối quan hệ nhân quả.
Câu văn biền ngẫu cân đối, lí lẽ sắc sảo, lập luận khúc triết, câu nghi vấn.
Giọng điệu vừa chân tình chỉ bảo, vừa phê phán nghiêm khắc.
Cấu trúc câu: "chẳng những ... mà còn"
-> Đối tượng phê phán: Tất cả các tướng sĩ.
->Mức độ phê phán là tăng cấp (thẹn - tức - căm)
*Phê phán những biểu hiện sai trái của tướng sĩ.
Hậu quả: + Mất hết sinh lực, tâm trí đánh giặc.
không thể
cựa gà trống >< áo giáp của giặc.
mẹo cờ bạc >< mưu lược nhà binh
ruộng lắm, vườn nhiều, >< cho việc quân cơ
tiền của >< mua được đầu giặc.
chó săn >< đuổi được quân thù.
rượu ngon >< giặc say chết.
tiếng hát >< giặc điếc tai.
c2. Những hành động nên làm của các tướng sĩ.
Hành động đúng nên làm:
+ Luôn luôn cảnh giác
+ Rèn luyện bắn cung, tập võ (rèn luyện việc quân).
Kết quả:
thái ấp vững bền, bổng lộc được hưởng thụ.
gia quyến êm ấm, vợ con bách niên.
tổ tiên được tế lễ, thờ cúng.
trăm năm sau còn lưu tiếng thơm.
-> Câu nghi vấn (thêm từ không), cùng với các từ khẳng định: mãi mãi, đời đời hưởng thụ, sử sách lưu tiếng thơm ...
-> Khẳng định như một kết luận hiển nhiên: luyện tập việc quân.
d. Lời kêu gọi các tướng sĩ
Mệnh lệnh: + Học tập Binh thư yếu lược.
- Lập luận sắc bén rõ ràng.
+ Vạch ra hai con đường: sống - chết, vinh - nhục, để tướng sĩ thấy rõ và chỉ có thể lựa chọn một con đường: địch hoặc ta.
Thái độ tác giả: dứt khoát, cương quyết
Câu kết: giọng tâm tình, tâm sự
-> Bày tỏ gan ruột của một chủ tướng yêu nước.
? Khích lệ, động viên đến mức cao nhất ý chí và quyết tâm chiến đấu của tướng sĩ.
4. Tổng kết.

Nghệ thuật:
- là một áng văn chính luận mẫu mực.
+ lập luận sắc bén.
+ lí lẽ, dẫn chứng xác thực, thuyết phục.
+ giọng văn hùng tráng.
+ câu văn biền ngẫu.
- kết hợp hài hoà giữa yếu tố chính luận
và văn chương

Nội dung (tư tưởng cốt lõi):
Phản ánh tinh thần yêu nước nồng nàn của Trần Quốc Tuấn và dân tộc ta.
Sơ đồ khái quát.

Khích lệ lòng căm thù giặc, nỗi nhục mất
nước

Khích lệ lòng trung quân ái quốc và lòng ân Khích lệ lòng yêu nước bất nghĩa thuỷ chung của người cùng cảnh ngộ. khuất, quyết chiến quyết thắng
kẻ thù xâm lược.
- Khích lệ ý chí lập công danh, xả thân vì nước.

Khích lệ lòng tự trọng, liêm sỉ ở mỗi người
khi nhận rõ cái sai, thầy rõ cái đúng.
Luyện tập
Hóy l?a ch?n dỏp ỏn dỳng cho nh?ng cõu h?i sau:
1. Trong các câu sau đây, câu nào thể hiện rõ mục đích của Trần Quốc Tuấn khi viết Hịch tướng sĩ.
a. Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn.
b. Nay ta bảo thật các ngươi, nên nhớ câu: "đặt mồi lửa vào đống củi" là nguy cơ, nên lấy điều "kiềng canh nóng mà thổi rau nguội" làm răn sợ.
c. Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta thì mới phải đạo thần chủ, nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lệnh dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù.
d. ... các ngươi cứ điềm nhiên không biết rửa nhục, không lo chừ hung, không dạy quân sĩ, chẳng khác nào quay mũi giáo mà chịu đầu hàng, giơ tay không mà chịu thua giặc.
2. Trần Quốc Tuấn viết Hịch nhằm mục đích gì?
Đáp án
Hóy l?a ch?n dỏp ỏn dỳng cho nh?ng cõu h?i sau:
1. Trong các câu sau đây, câu nào thể hiện rõ mục đích của Trần Quốc Tuấn khi viết Hịch tướng sĩ.
a. Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn.
b. Nay ta bảo thật các ngươi, nên nhớ câu: "đặt mồi lửa vào đống củi" là nguy cơ, nên lấy điều "kiềng canh nóng mà thổi rau nguội" làm răn sợ.
c. Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta thì mới phải đạo thần chủ, nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lệnh dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù.
d. ... các ngươi cứ điềm nhiên không biết rửa nhục, không lo chừ hung, không dạy quân sĩ, chẳng khác nào quay mũi giáo mà chịu đầu hàng, giơ tay không mà chịu thua giặc.
2. Mục đích: Nhằm mục đích khích lệ tướng sĩ học Binh thư yếu lược, khích lệ lòng tự tôn dân tộc, ý chí chiến đấu chiến thắng kẻ thù xâm lược.