Bài 23. Hịch tướng sĩ

Giáo viên thực hiện: Lê Thị Lành
đơn vị Phòng giáo dục và đào tạo Tứ Kỳ - Hải Dương
Hải Dương, ngày 17 tháng 2 năm 2009
Tướng Trần Hưng Đạo - Chí linh HảI Dương
Tiết 93: Văn bản
Tiết 93: Văn bản
I/ Giới thiệu chung
1/ Tác giả:
* Trần Quốc Tuấn tước Hưng Đạo Vương (1231 - 1300)
* Con người toàn đức toàn tài, công huân hiển hách.
* Có công lao to lớn trong hai cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần II (1285), lần III (1287 - 1288).
Đền kiếp bạc ở Chí linh
Tượng Trần Hưng Đạo tại Vũng Tàu
Tượng Hưng Đạo Vương
Tại đền thờ Trần Thương : Hà Nam
Quang cảnh đền Kiếp Bạc tại Chí Linh
Đền thờ Đức Thánh
Trần Hưng Đạo
ở đường Phan Châu Trinh –
Thành phố Huế
Đền thờ Trần Hưng Đạo ở xã
Yên Giang, Yên Hưng, Hà Nam.

Tiết 93: Văn bản Hịch tướng sĩ
Trần quốc Tuấn
I/ Giới thiệu chung.
1/ Tác giả
2/ Tác phẩm.
a/ Thể loại: Hịch
*/ Đặc điểm:
Ban bố công khai.
Có tính khích lệ tình cảm tinh thần người nghe.
Được viết theo thể văn biền ngẫu ( Từng cặp câu cân xứng với nhau)
- Thông thường kết cấu bài Hịch gồm bốn phần.
b/ Hoàn cảnh ra đời:
- Trước cuộc kháng chiến chống Mông Nguyên. Công bố vào tháng 9/ 1284 tại cuộc duyệt binh ở đông Thăng Long.
P1: Nêu vấn đề
P3: Nhận định tình hình, phân tích phải trái để gây lòng căm thù giặc
P2: Nêu truyền thống vẻ vang trong sử sách gây lòng tin tưởng
P4: Kết thúc vấn đề:
Nêu chủ trương cụ thể kêu gọi đấu tranh
Sơ đồ kết cấu chung của thể loại hịch
Bút tích “ Hịch tướng sĩ”
Tiết 93: Văn bản
Hịch Tướng Sĩ
Trần Quốc Tuấn
I/ Giới thiệu chung.
1/ Tác giả.
2/ Tác phẩm.
II/ Đọc - Hiểu văn bản:
1/ Đọc - Chú thích.


* Hướng dẫn đọc.
+ " Ta thường nghe . còn lưu tiếng tốt" . ? Đọc rõ ràng, chậm rãi.
+ " Huống chi ta cùng . tai vạ về sau" . ? Đọc giọng căm phẫn.
+ " Ta thường tới bữa. ta cũng vui lòng" . ? Đọc nhịp nhanh, dồn dập, có cảm xúc.
+ "Các ngươi ở cùng ta. chẳng kém gì" . ? Đọc giọng chân tình, tha thiết.
+ "Nay các ngươi . hoặc mê tiếng hát" . ? Giọng sỉ mắng gay gắt.
+ "Lúc bấy giờ . được không" . ? Giọng đau xót căm phẫn.
+ "Nếu có giặc Mông Thát. giặc điếc tai" . ? Giọng giễu cợt phê phán.
+ "Nay ta bảo. phỏng có được không" . ? Giọng thiết tha, càng về cuối càng lên giọng.
+ "Đoạn còn lại" . ? Giọng khuyên răn, ôn tồn .
Tiết 93: Văn bản
Hịch Tướng Sĩ
Trần Quốc Tuấn
I/ Giới thiệu chung.
1/ Tác giả.
2/ Tác phẩm.
II/ Đọc - Hiểu văn bản:
1/ Đọc - Chú thích.


- Gồm bốn phần:
+ P1: Từ đầu.. Lưu tiếng tốt => Nêu gương những trung thần nghĩa sĩ trong lịch sử
+ P2: Tiếp...ta cũng vui lòng=> Lột tả sự ngang ngược của giặc và lòng căm thù sâu sắc của tác giả.
+ P3: Tiếp từ :Các ngươi.. Phỏng có được không => Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai
+ P4: Đoạn còn lại => Nêu nhiệm vụ cấp bách, khích lệ tinh thần chiến đấu.
2/ Bố cục
P1: Nêu những gương trung thần nghĩa sĩ trong sử sách
P3: Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai
P2: Lột tả sự ngang ngược và tội ác của kẻ thù đồng thời nói lên lòng căm thù giặc
P4: Nêu nhiệm vụ cấp bách để khích lệ tinh thần chiến đấu
Sơ đồ kết cấu văn bản hịch tướng sĩ
P1: Nêu vấn đề
P3: Nhận định tình hình, phân tích phải trái để gây lòng căm thù giặc
P2: Nêu truyền thống vẻ vang trong sử sách gây lòng tin tưởng
P4: Kết thúc vấn đề:
Nêu chủ trương cụ thể kêu gọi đấu tranh
Sơ đồ kết cấu văn bản hịch tướng sĩ
P1: Nêu những gương trung thần nghĩa sĩ trong sử sách
P3: Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai
P2: Lột tả sự ngang ngược và tội ác của kẻ thù đồng thời nói lên lòng căm thù giặc
P4: Nêu nhiệm vụ cấp bách để khích lệ tinh thần chiến đấu
Sơ đồ kết cấu chung của thể loại hịch
Bảng so sánh
Tiết 93: Văn bản
Hịch Tướng Sĩ
Trần Quốc Tuấn
I/ Giới thiệu chung.
1/ Tác giả.
2/ Tác phẩm.
II/ Đọc - Hiểu văn bản:
1/ Đọc - Chú thích.
2/ Bố cục.
3/ Phân tích.
a/ Nêu gương những trung thần nghĩa sĩ.
- Tướng: Do Vu, Vương Công Kiên,..
- Gia thần: Dự Nhượng, Kính Đức..
- Quan nhỏ: Thân khoái
=> Liệt kê:
? Sẵn sàng chết vì vua, vì chủ tướng, vì đất nước.
Theo địa vị cao thấp
Theo tình tự thời gian: Từ xa đến gần
? Tôn vinh, ngưỡng mộ => Khích lệ lòng trung quân, ái quốc
* Tội ác của giặc

"...Huống chi ta cùng các ngươi sinh phải thời loạn lạc, lớn gặp buổi gian nan. Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tề phụ, thác mệnh Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc lụa, để thoả lòng tham không cùng, giả hiệu Vân Nam Vương mà thu bạc vàng, để vét của kho có hạn. Thật khác nào như đem thịt mà nuôi hổ đói, sao cho khỏi tai vạ về sau!"...
=> Ngôn từ gợi hình, gợi cảm, hình ảnh ẩn dụ, giọng điệu mỉa mai châm biếm.
=> Bạo ngược, vô đạo, tham lam => Căm giận khinh bỉ và đau đớn.
Thảo luận
2 phút
Hãy chỉ ra cái hay, cái đặc sắc về nghệ thuật của đoạn văn chính luận?
" ...Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng."...
- Ta thường
.tới bữa quên ăn
.nửa đêm vỗ gối
..ruột đau như cắt
.nước mắt đầm đìa
- Nhịp dồn dập, ngắn gọn, ngôn ngữ so sánh ước lệ giàu hình ảnh Có giá trị biểu cảm.
Xả thịt lột da,..nuốt gan uống máu
.Trăm thân.phơi ngoài nội cỏ ..
- ..nghìn xác này gói trong da ngựa..
? Sử dụng thành ngữ, nghệ thuật phóng đại, điển cố, câu văn biền ngẫu.
Tâm sự yêu nước, lòng căm thù giặc, tinh thần sẵn sàng hi sinh vì nghĩa lớn.
* Tâm sự của Trần Quốc Tuấn.


" ...Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng."...
-> Trạng thái tâm lí con người tất cả được đẩy lên mức tối đa, tột cùng.
+ tột cùng lo lắng: mất ăn, mất ngủ.
+ tột cùng đau xót: như cắt ruột, nước mắt đầm đìa.
+ tột cùng căm uất: xả thịt lột da, nuốt gan uống máu căm thù.
+ tột cùng hy sinh: trăm thân... vui lòng.
-> Trạng thái căm uất, sôi sục, hận thù bỏng rát của một trái tim vĩ đại.
-> ý chí xả thân cứu nước.
? Khát khao trả thù, rửa nhục cho đất nước
=> Sử dụngcác thành ngữ, điển tích, điển cố với nhiều động từ chỉ trạng thái tâm lí liên tiếp, cách nói phóng đại, giọng điệu dồn dập, tha thiết, mãnh liệt.
Tiết 93: Văn bản
Hịch Tướng Sĩ
Trần Quốc Tuấn
I/ Giới thiệu chung.
1/ Tác giả.
2/ Tác phẩm.
II/ Đọc - Hiểu văn bản:
1/ Đọc - Chú thích.
2/ Bố cục.
3/ Phân tích.
a/ Nêu gương những trung thần nghĩa sĩ.
b/Tội ác và lòng căm thù.
*/ Tội ác.
*/ Lòng căm thù.
*/Tiểu kết:
- Nghệ thuật: So sánh, ẩn dụ. Câu văn chính luận, biền ngẫu.Từ ngữ gợi tả, chọn lọc .Giọng văn lúc mỉa mai, lúc thống thiết.
- Nội dung: Lòng căm thù giặc sâu sắc, yêu nước nồng nàn
->Khích lệ ý chí lập công danh
-> Khích lệ lòng căm thù giặc, lòng yêu nước.

Thảo luận
2 phút
So sánh điểm giống và khác nhau giữa thể Chiếu và thể Hịch?
Hướng dẫn về nhà:
Soạn tiếp bài theo hệ thống câu hỏi phần gợi ý - SGK.
Đọc diễn cảm, Thuộc lòng phần II văn bản.
Làm hoàn thiện phần bài tập .
Nghiên cứu vẽ sơ đồ khái quát trình tự lập luận của bài Hịch Tướng sĩ.
( Nắm được luận điểm, luận cứ, mối quan hệ giữa luận điểm, luận điểm)