Bài 23. Hịch tướng sĩ

Giỏo viờn gi?ng d?y: Trần Th? Tâm
Trường THCS Mỹ Hà
Ng? Van 8

Văn bản
hịch tướng sĩ

Trần Quốc Tuấn
I. Giới thiệu tác giả tác phẩm.
1. Tác giả:
- Trần Quốc Tuấn (1231 - 1300), là một danh tướng kiệt suất thời Trần
- Là người có phẩm chất cao đẹp, văn võ song toàn và có công lao lớn trong hai cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên.

2. Tác phẩm
- Công bố tháng 9/1284, tại cuộc duyệt binh ở bến Đông Thăng Long trước cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên lần thứ 2.
Thể: Hịch
Hịch là thể văn nghị luận thời xưa, được vua chúa, tướng lĩnh một phong trào dùng để cổ động, thuyết phục, hoặc kêu gọi đấu tranh chống thù trong giặc ngoài.
Kết cấu chặt chẽ, lý lẽ sắc bén, dẫn chứng thuyết phục.
Thường được viết theo thể văn biền ngẫu.
Bảng so sánh thể Chiếu và Hịch.
B? c?c: 4 ph?n

Ph?n 1: Nờu v?n d?
Ph?n 2: Nờu truy?n th?ng v? vang trong l?ch s?
Ph?n 3: Nh?n d?nh tỡnh hỡnh, phõn tớch ph?i trỏi d? gõy lũng cam thự gi?c.
Ph?n 4: Ch? truong c? th?, kờu g?i d?u tranh.
2. Bố cục:
- Mục đích: Khích lệ lòng yêu nước bất khuất quyết chiến thắng kẻ thù xâm lược bằng việc học Binh thư yếu lược.
Bố cục: 4 phần
Phần 1: Nêu gương sáng trong sử sách.
Từ đầu ... "còn lưu tiếng tốt"
Phần 2: Lột tả sự ngang ngược của kẻ thù và nói lên lòng căm thù giặc.
Từ "Huống chi"... "cũng vui lòng".
Phần 3: Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai.
Từ "Các ngươi" ... "phỏng có được không?".
Phần 4: Nhiệm vụ cấp bách, khích lệ tinh thần chiến đấu.
Phần còn lại
Bảng so sánh
Nêu gương sáng trong sử sách.
Tướng: Kỉ Tín, Do Vu, Cảo Khanh, Kính Đức,
- Quan nhỏ: Thân Khoái.
- Gia thần: Dự Nhượng.
V­¬ng C«ng Kiªn, Cèt §·i Ngét Lang.
"... Huống chi ta cùng các ngươi sinh phải thời loạn lạc, lớn gặp buổi gian nan. Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tề phụ, thác mệnh Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc lụa, để thoả lòng tham không cùng, giả hiệu Vân Nam Vương mà thu bạc vàng, để vét của kho có hạn. Thật khác nào như đem thịt mà nuôi hổ đói, sao cho khỏi tai vạ về sau!"...
Tội ác của giặc
* Tội ác của giặc

"...Huống chi ta cùng các ngươi sinh phải thời loạn lạc, lớn gặp buổi gian nan. Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tề phụ, thác mệnh Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc lụa, để thoả lòng tham không cùng, giả hiệu Vân Nam Vương mà thu bạc vàng, để vét của kho có hạn. Thật khác nào như đem thịt mà nuôi hổ đói, sao cho khỏi tai vạ về sau!"...

* Tâm sự của Trần Quốc Tuấn.


" ...Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng."...
* Tâm sự của Trần Quốc Tuấn.
" ...Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng."...

-> Trạng thái tâm lí con người tất cả được đẩy lên mức tối đa, tột cùng.
+ tột cùng lo lắng: mất ăn, mất ngủ.
+ tột cùng đau xót: như cắt ruột, nước mắt đầm đìa.
+ tột cùng căm uất: xả thịt lột da, nuốt gan uống máu căm thù.
+ tột cùng hy sinh: trăm thân... vui lòng.
-> Trạng thái căm uất, sôi sục, hận thù bỏng rát của một trái tim vĩ đại.
-> ý chí xả thân cứu nước.
Tiểu kết:

- Nghệ thuật: So sánh, ẩn dụ.
Câu văn chính luận, biền ngẫu.
Từ ngữ gợi tả, chọn lọc
Giọng văn lúc mỉa mai, lúc thống thiết.
Nội dung: Lòng căm thù giặc sâu sắc
Yêu nước nồng nàn

->Khích lệ ý chí lập công danh
-> Khích lệ lòng căm thù giặc, lòng yêu nước.
Luyện tập
Hóy l?a ch?n dỏp ỏn dỳng cho nh?ng cõu h?i sau:
1. ý nào nói đúng nhất chức năng của thể hịch?
a. Dùng để ban bố mệnh lệnh của vua ban.
b. Dùng để công bố kết quả một sự nghiệp.
c. Dùng để trình bày với nhà vua về sự việc, ý kiến, đề nghị.
d. Dùng để cổ động, thuyết phục hoặc kêu gọi đấu tranh chống thù trong giặc ngoài.
2. ý nào nói đúng nhất nội dung của câu văn sau:
"Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng".
a. Thể hiện sự thông cảm của các tướng sĩ.
b. Kêu gọi tinh thần đấu tranh của các tướng sĩ.
c. Thể hiện lòng căm thù giặc và ý chí quyết xả thân vì nước của tác giả.
d. Để cho dẫn chứng thêm đầy đủ.
Đáp án
1. ý nµo nãi ®óng nhÊt chøc n¨ng cña thÓ hÞch?
a. Dïng ®Ó ban bè mÖnh lÖnh cña vua ban.
b. Dïng ®Ó c«ng bè kÕt qu¶ mét sù nghiÖp.
c. Dïng ®Ó tr×nh bµy víi nhµ vua vÒ sù viÖc, ý kiÕn, ®Ò nghÞ.
d. Dïng ®Ó cæ ®éng, thuyÕt phôc hoÆc kªu gäi ®Êu tranh chèng thï trong giÆc ngoµi.

2. ý nµo nãi ®óng nhÊt néi dung cña c©u v¨n sau:
...“DÉu cho tr¨m th©n nµy ph¬i ngoµi néi cá, ngh×n x¸c nµy gãi trong da ngùa, ta còng vui lßng.”...
a. ThÓ hiÖn sù th«ng c¶m cña c¸c t­íng sÜ.
b. Kªu gäi tinh thÇn ®Êu tranh cña c¸c t­íng sÜ.
c. ThÓ hiÖn lßng c¨m thï giÆc vµ ý chÝ quyÕt x¶ th©n v× n­íc cña t¸c gi¶.
d. §Ó cho dÉn chøng thªm ®Çy ®ñ.
Bài tập về nhà:
Viết một đoạn văn trình bày cảm nhận của em về lòng yêu nước của tác giả qua đoạn: "Ta thường tới bữa ., ta cũng vui lòng."
Cảm ơn sự chú ý lắng nghe của quý thầy cô, các bạn và các em học sinh thân yêu