Bài 23. Hịch tướng sĩ

Thể loại hịch:
- Là thể văn nghị luận thời xưa thường được vua chúa, tướng lĩnh dùng để cổ động, thuyết phục hoặc kêu gọi đấu tranh chống thù trong giặc ngoài.
- Kết cấu chặt chẽ, có lí lẽ sắc bén, có dẫn chứng thuyết phục.
- Đặc điểm nổi bật của hịch là khích lệ tình cảm, tinh thần của người nghe.
- Thường viết theo thể văn biền ngẫu (từng cặp câu cân xứng với nhau).
- Bố cục:
+ Mở đầu: nêu vấn đề,
+ Phần thứ hai: nêu truyền thống vẻ vang trong sử sách để gây lòng tin tưởng,
+ Phần thứ ba: nhận định tình hình, phân tích phải trái để gây lòng căm thù giặc,
+ Phần kết thúc: nêu chủ trương cụ thể và kêu gọi đấu tranh.
So sánh thể chiếu và hịch:
- Giống:
+ Loại văn ban bố công khai,
+ Thể văn nghị luận,
+ Kết cấu chặt chẽ, lí lẽ sắc bén,
+ Có thể là văn xuôi, văn vần hay văn biền ngẫu.
- Khác:
+ Chiếu: ban bố mệnh lệnh của vua,
+ Hịch: cổ vũ, khích lệ tinh thần quân dân.
Phần 1: Nêu gương trung thần nghĩa sĩ:
- Kỉ Tín đem thân mình chết thay, cứu thoát cho Cao Đế;
Do Vu chìa lưng chịu giáo, che chở cho Chiêu Vương;
Dự Nhượng nuốt than để báo thù cho chủ;
Thân Khoái chặt tay cứu nạn cho nước;
Kính Đức thân phò Thái Tông thoát khỏi vòng vây Thế Sung;
Cảo Khanh không theo kế giặc;
Nguyễn Văn Lập đường đường chống với quân Mông Kha đông đến hàng trăm vạn;
Xích Tu Tư xông vào chỗ lam chướng xa xôi nghìn trùng, đánh bại quân Nam Chiếu.
Tình hình giặc:
“Huống chi ta cùng các ngươi sinh phải thời loạn lạc, lớn lên gặp buổi gian nan. Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ, thác mệnh Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc lụa, để thỏa lòng tham không cùng, giả hiệu Vân Nam Vương mà thu bạc vàng, để vơ vét của kho có hạn. Thật khác nào như đem thịt mà nuôi hổ đói, sao cho khỏi để tai vạ về sau!”
Năm 1277, Sài Xuân sang sứ, buộc ta lên tận biên giới đón rước. Năm 1281, Sài Xuân lại sang sứ, cưỡi ngựa đi thẳng vào cửa Dương Minh, quân sĩ Thiên Trường ngăn lại, bị Xuân lấy roi đánh toạc cả đầu; vua sai Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải ra đón tiếp, Xuân nằm khểnh không dậy.