Bài 23. Hịch tướng sĩ

1
Người thực hiện: Tổ 2
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ MAI ĐỘNG
Tìm hiểu về:
“Hịch tướng sĩ”, vị tướng kiệt xuất Trần Quốc Tuấn
và lịch sử thời nhà Trần

Tiết 91: Đọc-hiểu văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
ĐỐ VUI CÓ THƯỞNG
2
2
CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG GIẶC MÔNG-NGUYÊN LẦN THỨ 2
LỊCH SỬ NHÀ TRẦN
4
5
6
TRẬN BẠCH ĐẰNG NĂM 1288
7
TRẬN BẠCH ĐẰNG NĂM 1288
8
9
TRẬN BẠCH ĐẰNG NĂM 1288
10
LỊCH SỬ NHÀ TRẦN
11
12
13
14
15
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
I. Giới thiệu
1. Tác giả
-Trần Quốc Tuấn (1231 ? -1300) tước Hưng Đạo Vương là 1 danh tướng kiệt xuất thời Trần
-Là người có phẩm chất cao đẹp, văn võ song toàn và có công lao lớn trong 2 cuộc kháng chiến chống quân Mông-Nguyên
- Ông được nhân dân tôn là “Đức thánh Trần” và lập đền thờ ở nhiều nơi
Chân dung Trần Quốc Tuấn (Hưng Đạo Vương)
Trần Quốc Tuấn
16
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
I. Giới thiệu
1. Tác giả
Chân dung Trần Quốc Tuấn
Hào khí Đông A
Trần Quốc Tuấn
17
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
I. Giới thiệu
1. Tác giả
Tượng đài Trần Quốc Tuấn ở Nam Định
Tượng đài Trần Quốc Tuấn ở Trường Sa
Trần Quốc Tuấn
18
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
I. Giới thiệu
1. Tác giả
Tượng đài Trần Quốc Tuấn ở Vũng Tàu
Đền thờ Trần Hưng Đạo
Trần Quốc Tuấn
19
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
I. Giới thiệu
1. Tác giả
Trần Quốc Tuấn
20
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
I. Giới thiệu

2.Tác phẩm
a,Hoàn cảnh sáng tác
-Tên chữ Hán: “Dụ chư tỳ tướng”
-Ra đời trước cuộc kháng chiến chống Mông-Nguyên lần thứ 2 (1285) nhằm nêu cao quyết tâm đánh giặc, thắng giặc
Trần Quốc Tuấn
21
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
I. Giới thiệu

2.Tác phẩm
b,Thể loại: Hịch
-Là thể văn nghị luận thời xưa, được vua chúa,tướng lĩnh 1 phong trào để cổ động, thuyết phục, đấu tranh chống thù trong giặc ngoài
-Kết cấu chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, dẫn chứng thuyết phục
-Thường được viết theo thể văn biền ngẫu
Trần Quốc Tuấn
22
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
I. Giới thiệu

2.Tác phẩm
b,Thể loại: Hịch
-Gồm 4 phần
+ Phần thứ 3: Nhận định tình hình, phân tích phải trái
+ Phần kết thúc: Nêu chủ trương cụ thể và kêu gọi đấu tranh
Trần Quốc Tuấn
+ Phần mở đầu: Nêu vấn đề
+ Phần thứ 2: Nêu truyền thống vẻ vang trong sử sách
23
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
I. Giới thiệu
2.Tác phẩm
*So sánh giữa hịch và chiếu
HỊCH
CHIẾU
- Dùng để cổ vũ, kêu gọi, khích lệ tinh thần, cũng có khi khuyên nhủ, răn dạy thần dân và người dưới quyền
- Giống nhau: Thể văn nghị luận, kết cấu chặt chẽ, lập luận sắc bén, viết bằng văn xuôi hoặc văn vần. Dùng để ban bố công khai do vua, tướng lĩnh biên soạn
- Khác nhau về chức năng
- Dùng để ban bố mệnh lệnh
Trần Quốc Tuấn
24
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
I. Giới thiệu

2.Tác phẩm
c,Bố cục: 4 phần
-Phần 2: Từ “Huống chi” đến “cũng vui lòng.”
-Phần 4: Còn lại
-Phần 1: Từ đầu… “còn lưu tiếng tốt!”
-Phần 1:Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ trong sử sách
-Phần 3: Từ “Các ngươi” đến “có được không?”
-Phần 2:Tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng
-Phần 3: Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai
-Phần 4: Nêu nhiệm vụ cụ thể khích lệ tinh thần chiến đấu của tướng sĩ
Trần Quốc Tuấn
25
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
I. Giới thiệu

2.Tác phẩm
d,Giá trị nội dung và nghệ thuật
*Nội dung:
Phản ánh tinh thần yêu nước nồng nàn của dân tộc ta trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, thể hiện qua lòng căm thù giặc, ý chí quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược.
*Nghệ thuật:
Đây là áng văn chính luận, sự kết hợp lập luận chặt chẽ, sắc bén, lời văn thống thiết, có sức lôi cuốn mạnh.
Trần Quốc Tuấn
26
-Có người làm tướng:
1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ
II. Đọc - Hiểu văn bản
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
Trần Quốc Tuấn
Kỉ Tín, Do Vu, Vương Công Kiên, Cốt Đãi Ngột Lang, Xích Tu Tư
-Có người làm gia thần
Dự Nhượng, Kính Đức
-Có người làm quan nhỏ
Thân Khoái
-Họ sẵn sàng chết vì vua, vì nước, không sợ hiểm nguy, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ
=> Khích lệ lòng trung quân ái quốc của các tướng sĩ
27
2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng
1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ
II. Đọc - Hiểu văn bản
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
Trần Quốc Tuấn
a,Tội ác của kẻ thù
-Đi lại nghênh ngang
-Uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình
-Đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ
-Đòi ngọc lụa, thu bạc vàng, vét của kho
=> Sử dụng những hình ảnh ẩn dụ, so sánh, giọng điệu mỉa mai, châm biếm lột tả sự ngang ngược, tham lam, tàn bạo của kẻ thù
28
2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng
1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ
II. Đọc - Hiểu văn bản
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
Trần Quốc Tuấn
a,Tội ác của kẻ thù
-Đi lại nghênh ngang
-Uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình
-Đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ
-Đòi ngọc lụa, thu bạc vàng, vét của kho
=> Sử dụng những hình ảnh ẩn dụ, so sánh, giọng điệu mỉa mai, châm biếm lột tả sự ngang ngược, tham lam, tàn bạo của kẻ thù
29
2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng
1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ
II. Đọc - Hiểu văn bản
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
Trần Quốc Tuấn
a,Tội ác của kẻ thù
b,Nỗi lòng của chủ tướng
-Lo lắng: quên ăn, mất ngủ
-Đau xót: như cắt ruột, nước mắt đầm đìa
-Căm tức: xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù
-Hy sinh: trăm thân phơi ngoài cỏ, nghìn xác gói da ngựa _ vui lòng
“Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng”
=> Bày tỏ tấm lòng lo lắng, đau xót cho đất nước; căm tức kẻ thù, sẵn sang hy sinh vì đất nước
30
2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng
1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ
II. Đọc - Hiểu văn bản
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
Trần Quốc Tuấn
3. Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai
a,Phê phán những thái độ và hành động sai trái của tướng sĩ
*Mối ân tình giữa chủ và tướng
“Các ngươi ở cùng ta coi giữ binh quyền đã lâu ngày, không có mặc thì ta cho áo, không có ăn thì ta cho cơm; quan nhỏ thì ta thăng chức, lương ít thì ta cấp bổng; đi thủy thì ta cho thuyền, đi bộ thì ta cho ngựa; lúc trận mạc xông pha thì cùng nhau sống chết, lúc ở nhà nhàn hạ thì cùng nhau vui cười. Cách đối đãi so với Vương Công Kiên, Cốt Đãi Ngột Lang ngày trước cũng chẳng kém gì.”
-Câu văn dài, nhiều ý, mỗi ý có 2 vế song hành
-Nhịp văn nhịp nhàng, hài hòa
31
2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng
1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ
II. Đọc - Hiểu văn bản
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
Trần Quốc Tuấn
3. Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai
a,Phê phán những thái độ và hành động sai trái của tướng sĩ
*Mối ân tình giữa chủ và tướng
-Câu văn dài, nhiều ý, mỗi ý có 2 vế song hành
-Nhịp văn nhịp nhàng, hài hòa
-Cách đối xử vô cùng chu đáo, hậu hĩnh giữa chủ với tướng
-Mối quan hệ gắn bó khắng khít trên mọi phương diện
=> Nhắc nhở, khích lệ ý thức, trách nhiệm, nghĩa vụ của tướng sĩ đối với vua, với nước
32
2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng
1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ
II. Đọc - Hiểu văn bản
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
Trần Quốc Tuấn
3. Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai
a,Phê phán những thái độ và hành động sai trái của tướng sĩ
*Mối ân tình giữa chủ và tướng
*Phê phán những biểu hiện sai trái
-Sự bàng quang, thờ ơ:
+Chủ nhục => không biết lo
+Nước nhục=>không biết thẹn
+Hầu giặc => không biết tức
+Nghe nhạc, đãi yến ngụy sứ
=> không biết căm
-Sự ăn chơi hưởng lạc: chọi gà, đánh bạc, vui vườn ruộng, quyến luyến vợ con, lo làm giàu, ham săn bắn, thích rượu ngon, mê tiếng hát
=>Dẫn đến hậu quả khó lường
Phê phán nghiêm khắc lối sống cầu an hưởng lạc, thờ ơ, vô trách nhiệm
33
2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng
1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ
II. Đọc - Hiểu văn bản
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
Trần Quốc Tuấn
3. Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai
a,Phê phán những thái độ và hành động sai trái của tướng sĩ
*Mối ân tình giữa chủ và tướng
*Phê phán những biểu hiện sai trái
-Ta cùng các ngươi sẽ bị bắt
-Thái ấp không còn, bổng lộc cũng mất
-Thân kiếp chịu nhục, tiếng dơ khôn rửa, tên xấu còn lưu
*Hậu quả:
-Gia quyến tai nạn, vợ con khốn
-Xã tắc tổ tông bị giày xéo, phần mộ bị quật lên
=> Nước mất nhà tan
34
2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng
1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ
II. Đọc - Hiểu văn bản
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
Trần Quốc Tuấn
3. Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai
a,Phê phán những thái độ và hành động sai trái của tướng sĩ
b,Những hành động nên làm
-Đề cao cảnh giác

-Huấn luyện quân sĩ

-Tập dượt cung tên
-Kết quả:
+Thái ấp vững bền, bổng lộc được hưởng thụ
+Gia quyến êm ấm gối chăn, vợ con bách niên giai lão
+Tổ tiên được tế lễ, thờ cúng
+Trăm năm sau còn lưu tiếng thơm

=> Nêu cao tinh thần tự giác, tích cực rèn luyện ý chí, sẵn sàng chiến đấu, hi sinh vì đất nước
35
2.Tố cáo tội ác của kẻ thù và nỗi lòng của chủ tướng
1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ
II. Đọc - Hiểu văn bản
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
Trần Quốc Tuấn
3. Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai
4. Nhiệm vụ cấp bách, khích lệ tinh thần chiến đấu
-Mệnh lệnh
+Học “Binh thư yếu lược”
+Vạch ra 2 con đường:chính và tà cũng có nghĩa là sống-chết với vinh và nhục, bạn và thù
=> Động viên ý chí và thái độ dứt khoát, cương quyết và quyết tâm chiến đấu của các tướng sĩ
36
37



III.Tổng kết.
a,Ghi nhớ (SGK/61)
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ
Trần Quốc Tuấn
38
Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ

*Nội dung:
Phản ánh tinh thần yêu nước nồng nàn của dân tộc ta trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, thể hiện qua lòng căm thù giặc, ý chí quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược.
*Nghệ thuật:
Đây là áng văn chính luận, sự kết hợp lập luận chặt chẽ, sắc bén, lời văn thống thiết, có sức lôi cuốn mạnh.
Trần Quốc Tuấn
III.Tổng kết.
a,Ghi nhớ (SGK/61)
b,Nội dung và nghệ thuật
39
SƠ ĐỒ TƯ DUY
40
41
Cám ơn cô và các bạn!