Bài 23. Hành động nói

Chào mừng quý thầy cô giáo về dự giờ tiết học hôm nay

NH: 2018- 2019
Tiết 100
Tiếng Việt:
HÀNH ĐỘNG NÓI
Tiết 100: HÀNH ĐỘNG NÓI
I. Hành động nói là gì
1. Khảo sát ngữ liệu: SGK/62
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói :
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh)

Tiết 100: HÀNH ĐỘNG NÓI
_ (1) Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. (3) Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi
Mục đích
Tiết 100: HÀNH ĐỘNG NÓI
_ (1) Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. (3) Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi
Lời nói
Có
Mục đích
Hành động nói
Mục đích
I. Hành động nói là gì
1. Khảo sát ngữ liệu: SGK/62:

Tiết 100: HÀNH ĐỘNG NÓI
Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định
2. Ghi nhớ SGK/63

A: Bạn ơi!Đường đi ra hải đăng Vĩnh Thực lối nào vậy bạn?

B: Đi đến ngã ba rồi rẽ phải sau đó đi thẳng là đến.
B: Xin lỗi!Tớ không biết bạn nhé!
B: Im lặng (Không nói gì)
Đạt mục đích
Không đạt mục đích
Không đạt mục đích



TRÒ CHƠI:
ĐOÁN Ý ĐỒNG ĐỘI
? Em hãy xác định mục đích trong các câu văn chứa hành động nói của Lí Thông trong phần ví dụ 1 SGK trang 62
“ – Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn đi. Có chuyện gì anh ở nhà lo liệu.”
Thông báo
Đe dọa
Cầu khiến
Hứa hẹn
Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích và cho biết mục đích của mỗi hành động:
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Hỏi
Báo tin
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Các kiểu hành động nói
Hỏi
Hành động hỏi
Báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán
Hành động trình bày
Cầu khiến, đe dọa, thách thức
Hành động điều khiển
Hứa hẹn
Hành động hứa hẹn
Bộc lộ cảm xúc
Hành động bộc lộ cảm xúc
Thông báo
Hành động trình bày (báo tin)
Đe dọa
Hành động điều khiển (đe dọa)
Cầu khiến
Hành động điều khiển (cầu khiến)
Hứa hẹn
Hành động hứa hẹn
Bài tập nhanh
Cho một đoạn hội thoại sau:
Lớp trưởng: Cô giáo nhắc cả lớp chiều nay đi sinh hoạt đội.
Tập thể: Cô báo mấy giờ đi ?
Lớp trưởng: 2 giờ

==> Hành động thông báo ( trình bày)
==>Hành động hỏi
==> Hành động thông báo
III. Luyện tập
BT 1: ( Sgk/63)

Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện một câu trong bài Hịch và vai trò của câu ấy đối với mục đích chung.



Câu: ‘ Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủ; nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù
Mục đích:
+ Khích lệ tướng sĩ học tập Binh thư yếu lược
+ Khích lệ lòng yêu nước của tướng sĩ
Khích lệ tinh thần yêu nước, chống giặc ngoại xâm.
Bài 2
THẢO LUẬN NHÓM
(6 người) thời gian: 3p
NHÓM 1+2
Câu a
NHÓM 3+4
Câu c
Hành động nói
Mục đích (Kiểu hành động)
- Bác trai đã khá rồi chứ ?
- Cảm ơn cụ… mỏi mệt lắm.
- Này bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn
- Chứ cứ nằm đấy… hoàn hồn.
- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ.
Nhưng để cháo nguội...vài húp
cái đã.
- Nhịn suông … còn gì.
- Thế thì phải giục … rồi đấy!
Hành động hỏi
Hành động trình bày
Hành động trình bày
Hành động trình bày
Hành động trình bày
Hành động điều khiển
Hành độngBộc lộ cảm xúc
Hành động điều khiển
Bài 2/a
Hành động nói
Mục đích (Kiểu hành động)
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
- Cụ bán rồi?
- Bán rồi, họ vừa bắt xong. [...]
- Thế nó cho bắt à?
- Khốn nạn...Nó có biết gì đâu!
Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về
....nó dốc ngược nó lên
Hành động trình bày (báo tin)
Hành động hỏi
Hành động hỏi
Hành động bộc lộ cảm xúc
Hành động trình bày (kể, tả)
Hành động trình bày (báo tin)
Bài 2/c
Anh phải hứa với em không bao giờ được để chúng cách xa nhau.
Anh hứa đi.
- Anh xin hứa.
(điều khiển)
(điều khiển)
(hứa)
Bài 3
-> Muốn xác định kiểu hành động nói cần phải xác định được mục đích nói và ngữ cảnh giao tiếp
Bài tập vận dụng:
*Em hãy viết một đoạn văn có sử dụng hành động nói.
Hướng dẫn học bài về nhà:
* Sưu tầm, tìm một số bài văn, đoạn văn trong đó có sử dụng hành động nói.
* Làm thêm các bài tập trong Sách bài tập.
* Chuẩn bị bài “ Hành động nói “ (tt)
TRÂN TRỌNG CẢM ƠN
QUÝ THẦY CÔ