Bài 23. Hành động nói

HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP
HÀNH ĐỘNG
?
Hành động là việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định

HÀNH ĐỘNG NÓI
NGỮ VĂN 8

Bài 23,Tiết 96: HÀNH ĐỘNG NÓI
I. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ?
1.Ví dụ:

Tuần 24,
Đọc đoạn trích sau:
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh)
Mục đích chính của Lý Thông khi nói với Thạch Sanh là:

Muốn đuổi Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi.

Câu thể hiện rõ nhất mục đích của Lý Thông:

“Thôi,bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi”.

Phương tiện thực hiện mục đích của Lý Thông: Lời nói.
2.Ghi nhớ:
Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.

Xác định mục đích của hành động nói:
trình bày
II. MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP

đe doạ
hứa hẹn
1.Ví dụ:
a.Ví dụ 1:
Lời của Lý Thông
Mục đích
(1) Con trăn ấy là của vua nuôi từ lâu.
(2) Nay em giết nó,tất không khỏi bị tội chết.
(3) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi.
b.Ví dụ 2: HÀNH ĐỘNG NÓI
A- Chủ nhật đến nhà mình chơi được không?

C- Nhưng dù sao thì tụi mình vẫn đợi đấy.

B- Mình còn xem có bận gì không đã
B- Thôi được, mình sẽ đến!

2
3
(B nói,A,C nghe)
(A nói,B,C nghe)
(C nói A,B nghe)
Hỏi (rủ rê...)
Trình bày
(B nói A,C nghe)
Thông báo
Hứa hẹn
4
1
hứa hẹn
câu 3
điều khiển
câu 2
bộc lộ cảm xúc
câu 1
Mục đích
Hành động nói
LỜI CÁ VÀNG
(1)Ông lão ơi!
(2)Ông sinh phúc thả tôi trở về biển khơi.
(3)Tôi sẽ xin đền ơn ông, ông muốn gì cũng được.

C.Ví dụ 3:
2.Ghi nhớ:
bộc lộ cảm xúc
Hành động bộc lộ cảm xúc
hứa hẹn
Hành động hứa hẹn
yêu cầu,đề nghị, đe doạ…
Hành động điều khiển
thông báo, nêu ý kiến, tả, kể
Hành động trình bày
hỏi, rủ rê
Hành động hỏi
MỤC ĐÍCH
HÀNH ĐỘNG NÓI
PHIẾU HỌC TẬP
 trình bày
 câu trần thuật
- Thầy em hãy ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột!. (Tắt đèn)
 điều khiển
 câu cầu khiến
- Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.
(Nước Đại Việt ta)
 hỏi
 câu nghi vấn
- Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không? (Hịch tướng sĩ)
 bộc lộ cảm xúc
 câu cảm thán
- Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! (Nhớ rừng)
Kiểu hành động nói
Kiểu câu
Ví dụ
Bài 1: (trang 63)
Câu hỏi: Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài Hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung?
Trần Quốc Tuấn
III- Luyện tập:
?
Mục đích viết “Hịch Tướng Sĩ ” của Trần Quốc Tuấn
Khích lệ tinh thần học tập “Binh thư yếu lược” và lòng yêu nước của các tướng sĩ.
Câu thể hiện mục đích hành động nói của tác giả.``
Nay ta chọn binh pháp các nhà hợp làm một gọi là “Binh thư yếu lược”.
Nếu các người biết chuyên tập sách này,theo lời dạy bảo của ta mới phải đạo thần chủ;Nhược bằng khinh bỏ sách này,trái lời dạy bảo của ta là kẻ nghịch thù.
Trình bày (báo tin)
Cầu khiến (điều khiển)
bộc lộ cảm xúc
Khốn nạn thân con thế này ! Trời ơi !...
Hỏi, bộc lộ cảm xúc
U không cho con ở nhà nữa ư?
Hỏi, bộc lộ cảm xúc
U nhất định bán con đấy ư ?
thông báo
Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài
Hỏi (lo lắng)
Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
MỤC ĐÍCH
? HÀNH ĐỘNG NÓI

III- Luyện tập: Bài 2
a. Nhóm 1+Nhóm 3:
Câu hỏi: Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong đoạn trích II.2(SGK- trang 63):
Bộc lộ cảm xúc.
Khốn nạn... Ông giáo ơi !...
Báo tin.
Bán rồi !Họ vừa bắt xong .
Hỏi.
Cụ bán rồi ?
Báo tin.
Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ !
MỤC ĐÍCH
? HÀNH ĐỘNG NÓI

III- Luyện tập: Bài 2
b.Nhóm 2 + Nhóm 4:
Câu hỏi: Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong đoạn trích III.2.c( SGK- trang 64):
Xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu chứa từ “hứa”?

Mẹ: - Con phải hứa với mẹ không được bỏ học đi chơi nhé!
Con hứa đi.
Con: - Con xin hứa.
(điều khiển)
(điều khiển)
(hứa)
III- Luyện tập: Bài 3
CỦNG CỐ - DẶN DÒ
CỦNG CỐ:
- Hành động nói là :
Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
- Một số kiểu hành động nói thường gặp:
Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến…), điều khiển (cầu khiến, đe doạ, thách thức…), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.


DẶN DÒ:
- Về nhà:+ Viết đoạn hội thoại ngắn có các kiểu hành động nói vừa học.
+ Làm các bài tập còn lại.
- Chuẩn bị bài mới:
+ Đọc kỹ văn bản:” Nước Đại Việt ta”( Nguyễn Trãi).
+ Vì sao nói” Nước Đại Việt ta”có ý nghĩa như bản tuyên ngôn độc lập?