Bài 23. Hành động nói

TRƯỜNG THCS TÂY SƠN
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ THĂM LỚP
GV: NGUYỄN CẢNH KHÁNH
LỚP 8A1
1/ Nờu d?c di?m hỡnh th?c, ch?c nang c?a cõu ph? d?nh?

2/ D?t m?t cõu ph? d?nh bỏc b??
KIỂM TRA BÀI CŨ
 Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa, không phải(là), chẳng phải(là), đâu có phải(là), đâu(có)...
 Câu phủ định dùng để:
+ Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả).
+ Phản bác một ý kiến, một nhận định (câu phủ định bác bỏ).
Tiết 95:
Hành động nói
Tiết 95: Hành động nói
I. Hành động nói là gì?
1. Chọn ngữ liệu ( SGK- Trang 62)
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng ….. nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy …Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
- Thạch Sanh thật thà …kiếm củi nuôi thân.
- Mục đích của Lý thông là gì?
 Đuổi Thach Sanh đi nhằm cướp công của Thạch Sanh.
- Câu nói thể hiện:
“Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi.”
 Lí Thông đạt được mục đích.
“Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.”
- Lí Thông thực hiện được mục đích ấy bằng phương tiện lời nói.
-> Lời nói của Lí Thông là một hành động vì nó có tính mục đích.
=> Là hành động nói.
HÀNH ĐỘNG NÓI
A- Chủ nhật đến
mình chơi nhé?
C- Thôi, bận thì để hôm khác, đến nhé, tụi mình chờ đấy!
B- Mình còn xem có bận gì không đã
B- Thôi được, mình sẽ đến!
Trình bày (hứa…
Hỏi (rủ rê…
Hứa hẹn
(thông báo)
Cầu khiến
(đề nghị...)
1
2
3
4

Ghi nhớ 1: Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
Tiết 95: Hành động nói
Hành động nói là gì?
Chọn ngữ liệu ( SGK- Trang 62)
Phân tích và rút ra kết luận
II.Một số kiểu hành động nói thường gặp.
1.Chọn ngữ liệu: (SGK- Trang 62,63)
(1)Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.
(2)Nay em giết nó, tất không khỏi bị
tội chết.
(3)Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng
em hãy trốn đi ngay đi.
(4)Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Xác định mục đích của hành động nói:
trình bày
đe doạ
điều khiển
hứa hẹn
Lời của Lý Thông
Mục đích
VD 1:
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
VD 2: sgk- T 63: Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích sau và cho biết mục đích của mỗi hành động.
- Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!... ( Ngô tất Tố, Tắt đèn)
Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
U nhất định bán con đấy ư? ... Khốn nạn thân
con thế này! Trời ơi!...
Xác định mục đích của hành động nói:
Hỏi
Báo tin
B?c l? c?m xỳc
Hành động nói
Mục đích
hứa hẹn
điều khiển
bộc lộ cx
Mục đích
Hành
động nói
(1) Ông lão ơi!
(2) Ông sinh phúc thả tôi trở về biển khơi.
(3) Tôi xin đền ơn ông, ông muốn gì cũng được.
Bài tập nhanh: Xác định hành động nói và mục đích nói trong những câu sau (đoạn trích Lão Hạc- t60)
Hành động nói
Mục đích
“Cậu vàng đi đời rồi , ông giáo ạ!” Bán rồi, họ vừa bắt xong
Cụ bỏn rồi?; “thế nó cho bắt à?
Khốn nạn... Ông giáo ơi!...
Các câu còn lại
Báo tin
Hỏi
Bộc lộ cx
Trình bày
Ghi nhớ 2:
Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày( báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán,...), điều khiển (cầu khiến, đe dọa, thách thức,...), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.
Các tổ cử đại diện lên bảng lấy ví dụ:
A. Cậu vừa đi du lịch về đấy à?
B. Gật đầu.
A. Có vui không?
B. Lắc đầu.
Bài tập mở rộng:
Em hãy cho biết đoạn văn trên có những hành động nói nào?
-> Có hành động hỏi và hành động gật đầu, lắc đầu ( xác nhận và bác bỏ).
=>Như vậy hành động nói có thể diễn ra bằng lời nói tương ứng với các kiểu câu, cũng có thể bằng cử chỉ, điệu bộ, nhưng dạng điển hình của hành động nói vẫn là bằng lời nói.
Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày( báo tin, kể, tả, nêu ý kiến , dự đoán,...), điều khiển( cầu khiến, đe dọa, thách thức,...), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.
Ghi nhớ 2: sgk/
Chú ý: Trong quá trình giao tiếp, cần xác định rõ đối tượng giao tiếp để có những hành động nói phù hợp, đạt hiệu quả giao tiếp cao.
III. LUY?N T?P:
B�i t?p 1:

-Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì?
- Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung?
Trần Quốc Tuấn viết “ Hịch tướng sĩ” nhằm mục đích khích lệ tướng sĩ học tập Binh thư yếu lược và lòng yêu nước của tướng sĩ.
- Mục đích của hành động nói trong câu văn“ Nay ta bảo thật các ngươi…làm rữa thịt Vân Nam Vương ở Cảo Nhai”: Khuyên tướng sĩ luôn cảnh giác cao trước kẻ thù và phải chăm chỉ tập luyện võ nghệ sẵn sàng đánh giặc.
 Vai trò của câu văn trên trong việc thực hiện mục đích chung là khích lệ lòng yêu nước của tướng sĩ trong việc bảo vệ đất nước.
Bài tập 2:
Hứa hẹn
Hành động hỏi
Trình bày
Điều khiển
Bộc lộ cx
Điều khiển
Trình bày
Bài tập 3
Xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong câu chứa từ “hứa”.
- Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.
H�nh d?ng di?u khi?n
- Anh h?a di.
Hành động điều khiển
- Anh xin hứa.
H�nh d?ng h?a h?n
Nhu v?y, khụng ph?i cõu n�o cú t? "h?a "cung l� th?c hi?n h�nh d?ng h?a. H�nh d?ng h?a ch? du?c th?c hi?n khi ngu?i núi cõu h?a dú ph?i thu?c ngụi th? nh?t.

DẶN DÒ
* Hoàn thành các bài tập sgk
* Viết một đoạn hội thoại
* Soạn bài hành động nói (tt)

Chân
thành
cám ơn
Thầy cô
và
các em
Kính
chúc
Thầy cô
và các em
dồi dào
sức khỏe