Bài 23. Hành động nói

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Nêu đặc điểm hình thức câu phủ định ?
Câu văn sau có phải là câu phủ định không ? Vì sao?
“Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?” ( Nam Cao- Lão Hạc)
Câu 2: Nêu chức năng câu phủ định? Lấy ví dụ minh ho¹?
- Đặc điểm hình thức: Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa,Không phải( là), chẳng phải( là), đâu có phải( là), đâu (có)….
- Câu văn trên không phải là câu phủ định vì không có từ phủ định .
Thế nhưng được dùng để biểu thị ý phủ định (Phản bác điều lão Hạc đang nghĩ là ông giáo sướng hơn Lão Hạc)
Chức năng :Câu phủ định dùng để:
- Thông báo, xác nhận, không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó ( câu phủ định miêu tả)
VÝ dô: Nh÷ng ý t­ëng Êy t«i ch­a lÇn nµo ghi lªn giÊy v× håi Êy t«i kh«ng biÕt ghi vµ ngµy nay t«i kh«ng nhí hÕt.
- Phản bác một ý kiến, một nhận định (câu phủ định bác bỏ)
VÝ dô: Kh«ng, ch¸u kh«ng muèn vµo cuèi n¨m thÕ nµo mî ch¸u còng vÒ.
Tiết 95: hành động nói
I. Hành động nói là gì?
1. Tìm hiểu ví dụ(SGK- Tr62)
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói :
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
2. Ghi nhớ: Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm một mục đích nhất định.
=> Lí Thông đã thực hiện một hành động nói.
Tiết 95: hành động nói
I. Hành động nói là gì?
1. Tìm hiểu ví dụ (SGK- Tr62)
2. Ghi nhớ: Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm một mục đích nhất định.
Cho đoạn hội thoại sau:
A: Anh cho hỏi mấy giờ rồi?
B(Có thể ứng xử như sau):
1. Không trả lời.
2. Xin lỗi, tôi không có đồng hồ.
3. Bây giờ là 2 giờ.
Hành động nói muốn đạt được mục đích phụ thuộc vào hai yếu tố:
-Người nghe có chịu cộng tác với người nói hay không.
-Người nghe có đáp ứng được mục đích của người nói.
Tiết 95: hành động nói
I. Hành động nói là gì?
1. Tìm hiểu ví dụ (SGK- Tr62)
2. Ghi nhớ: Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm một mục đích nhất định.
Theo dõi đoạn hội thoại sau:
A: Cậu vừa đi chơi về đấy à?
B: Gật đầu.
A: Có vui không?
B: Lắc đầu.
Xác nhận
Bác bỏ
Hành động nói có thể thực hiện bằng cử chỉ, điệu bộ như gật đầu, lắc đầu, vỗ tay, phẩy tay...nhưng dạng điển hình của nó vẫn là lời nói.
Tiết 95: hành động nói
1. Tìm hiểu ví dụ(SGK- Tr62)
2. Ghi nhớ: Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm một mục đích nhất định.
II. Một số kiểu hành động nói thường gặp.
Trình bày
Đe doạ
Hứa hẹn
Điều khiển
I. Hành động nói là gì?
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?

Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.

Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư?

Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
? Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích sau và cho biết mục đích của mỗi hành động nói?
Mục đích hỏi
Mục đích thông báo
Mục đích hỏi
Mục đích hỏi
Mục đích bộc lộ cảm xúc
Trình bày
Đe doạ
Hứa hẹn
Điều khiển
Hỏi
Thông báo
Hỏi
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Ví dụ 1:
Ví dụ 2:
- Hỏi - Hứa hẹn
- Trình bày (Thông báo) - Bộc lộ cảm xúc
- Điều khiển (Đe doạ)
Tiết 95: hành động nói
1. Tìm hiểu ví dụ(SGK- Tr62)
2. Ghi nhớ: Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm một mục đích nhất định.
II. Một số kiểu hành động nói thường gặp.
-Hỏi
-Trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán...)
- Điều khiển (cầu khiến, đe dọa, thách thức...)
- Hứa hẹn
- Bộc lộ cảm xúc
I. Hành động nói là gì?
Tiết 95: hành động nói
1. Tìm hiểu ví dụ(SGK- Tr62)
2. Ghi nhớ: Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm một mục đích nhất định.
II. Một số kiểu hành động nói thường gặp.
- Hỏi
-Trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán...)
- Điều khiển (cầu khiến, đe dọa, thách thức...)
- Hứa hẹn
- Bộc lộ cảm xúc
I. Hành động nói là gì?
III. Luyện tập.
Bài tập 2: Chỉ ra các hành động nói và mục đích
của mỗi hành động nói trong những đoạn trích
a.
Bài tập 2: Chỉ ra các hành động nói và mục đích
của mỗi hành động nói trong những đoạn trích
b.
Bài tập 3 :
Xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong câu chứa từ "hứa".
- Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.
- Anh hứa đi.
- Anh xin hứa.
hành động điều khiển
hành động điều khiển
hành động hứa hẹn
Bài tập 4:
Vận dụng kiến thức về hành động nói để thực hiện một cuộc hội thoại. Chỉ rõ hành động nói và mục đích của các hành động nói đã sử dụng trong cuộc hội thoại đó?
Tiết 95: hành động nói
1. Tìm hiểu ví dụ (SGK- Tr62)
2. Ghi nhớ: Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm một mục đích nhất định.
II. Một số kiểu hành động nói thường gặp.
- Hỏi
- Trình bày(báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán...)
- Điều khiển (cầu khiến, đe dọa, thách thức...)
- Hứa hẹn
- Bộc lộ cảm xúc
I. Hành động nói là gì?
III. Luyện tập.
Hướng dẫn về nhà:
1. Học thuộc ghi nhớ.
2. Làm các bài tập còn lại.
3. Chuẩn bị bài "Hành động nói" (tiếp theo)

Trường THCS thụy sơn
Xin cảm ơn các thầy cô về dự giờ thăm lớp.
Chúc sức khỏe các thầy, cô và các em.