Bài 23. Hành động nói

Nhiệt liệt chào mừng
quý thầy cô đến dự giờ !
MÔN
NGỮ VĂN
LỚP 8A
GV: Hà Thị Hiền -Trường THCS Kim Đồng
KIỂM TRA BÀI CŨ:
? Thế nào là câu phủ định?
? Câu phủ định có chức năng gì?

Bài 23 - Tiết 95
HÀNH ĐỘNG NÓI
I. Hành động nói là gì?
Đọc đoạn trích sau:
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chăn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
( Thạch Sanh )
1. Ví dụ:
I. Hành động nói là gì?
2. Nhận xét:
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chăn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
( Thạch Sanh )
1. Ví dụ:
? Lý Thông nói với Thạch Sanh những lời ấy
nhằm mục đích chính là gì?
- Mục đích của Lý Thông: Nhằm đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi
I. Hành động nói là gì?
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
I. Hành động nói là gì?
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chăn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
( Thạch Sanh )
1. Ví dụ:
?Câu nào thể hiện rõ nhất mục đích ấy ?
? Lý Thông có đạt được mục đích không ?
- Mục đích của Lý Thông: Nhằm đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi
I. Hành động nói là gì?
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
? Chi tiết nào nói lên điều đó ?
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chăn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.

? Theo em, Lý Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện gì ?
- Mục đích của Lý Thông: Nhằm đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi
I. Hành động nói là gì?
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
- Phương tiện: Lời nói
? Nếu hiểu hành động là “ Việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định ” thì việc làm của Lý Thông có phải là một hành động không ? Vì sao ?
- Mục đích của Lý Thông: Nhằm đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi
I. Hành động nói là gì?
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
- Phương tiện: Lời nói
=> Hành động nói
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
I. Hành động nói là gì?
- Mục đích của Lý Thông: Nhằm đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi


* Ghi nhớ:
Hành động nói là hành động được thực hiện
bằng lời nói nhằm mục đích nhất định
=> Hành động nói
- Phương tiện: Lời nói
?Em hiểu thế nào là hành động nói?
II.Một số kiểu hành động nói thường gặp
1. Ví dụ 1:
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chăn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
( Thạch Sanh )
? Lời nói của Lý Thông gồm mấy câu ?
II.Một số kiểu hành động nói thường gặp
1. Ví dụ 1:
- Câu 1: Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.

- Câu 2: Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.

- Câu 3: Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi.

- Câu 4: Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

? Ngoài mục đích lớn nhất là: đuổi Thạch Sanh đi để mình được hưởng lợi, mỗi câu trong lời nói của Lý Thông đều nhằm vào một mục đích nhất định. Những mục đích ấy là gì ?
II.Một số kiểu hành động nói thường gặp
2. Ví dụ 2:
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giẫy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc.
[...] Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ nó giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
(Ngô Tất Tố - Tắt đèn)
? Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích ?
II.Một số kiểu hành động nói thường gặp
2. Ví dụ 2:

- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con vào nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
* Lời của cái Tí:
? Cho biết mục đích trong mỗi hành động nói
của cái Tí ?
Câu 1, 2,3 : -> Hỏi
Câu 4, 5 : -> Bộc lộ cảm xúc
II.Một số kiểu hành động nói thường gặp

- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con vào nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
* Lời của cái Tí:
? Mục đích trong hành động nói
của chị Dậu ?
Câu 1, 2,3 : -> Hỏi
Câu 4, 5 : -> Bộc lộ cảm xúc
2. Ví dụ 2:
* Lời của chị Dậu:
-> Báo tin ( Hoặc tuyên bố)
II.Một số kiểu hành động nói thường gặp
? Liệt kê các kiểu hành động nói mà em biết?
Ghi nhớ:
Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán...), điều khiển (cầu khiến, đe doạ, thách thức,...), hứa hen, bộc lộ cảm xúc.
III. Luyện tập
Bài tập 1: Trần Quốc Tuấn viết “ Hịch tướng sĩ ” nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.
- Câu văn tiêu biểu :
“ Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta, thi mới phải đạo thần chủ; nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù. ”
- Trần Quốc Tuấn viết “ Hịch tướng sĩ ” nhằm mục đích :
+ Khích lệ tướng sĩ học tập theo cuốn” Binh thư yếu lược ”
+ Khích lệ lòng yêu nước, căm thù giặc và ý chí giết giặc của quân sĩ
III. Luyện tập
Bài tập 2: Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong các đoạn trích a, b, c.
Bài tập 3: Đoạn trích dưới đây có 3 câu chứa từ “ hứa ”. Hãy xác định kiểu hành động nói đựơc thực hiện trong mỗi câu ấy.
Em đi nhanh về chiếc giường, đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con Vệ Sĩ.
- Em để nó ở lại - Giọng em ráo hoảnh – Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau. Anh nhớ chưa ? Anh hứa đi.
- Anh xin hứa.
Tôi mếu máo trả lời và đứng như chôn chân xuống đất, nhìn theo cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên xe.
( Cuộc chia tay của những con búp bê)
III. Luyện tập
Hứa (1): Điều khiển
Hứa (2): Ra lệnh
Hứa (3): Hứa hẹn
Xin chân thành cảm ơn
quý thầy cô và các em!