Bài 23. Hành động nói
Chia sẻ bởi Mai Xuan Thu Nam |
Ngày 02/05/2019 |
23
Chia sẻ tài liệu: Bài 23. Hành động nói thuộc Ngữ văn 8
Nội dung tài liệu:
Ví dụ:
"Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân."
( Thạch Sanh)
Ví dụ:
"Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân."
( Thạch Sanh)
Ví dụ:
"Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân."
( Thạch Sanh)
Ghi nhớ:
Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
Bài tập: Chỉ ra hành động nói
và mụch đích của hành động nói trong đoạn trích:
"Lê Thận nâng gươm lên ngang đầu nói với Lê Lợi:
- Đây là trời phó thác cho minh công làm việc lớn. Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền Tổ quốc!"
(Sự tích Hồ Gươm)
Tổng hợp kết quả
Kể
Nêu ý kiến
Thề, hứa hẹn
Em sẽ nói gì khi được nhận quà?
Ví dụ:
"Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân."
( Thạch Sanh)
Ví dụ:
"Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu (1). Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết (2). Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi (3). Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu (4).
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân."
( Thạch Sanh)
(1)Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.
(2)Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.
(3)Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy
trốn đi ngay đi.
(4)Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
trình bày
đe doạ
®uæi khÐo
hứa hẹn
Lời của Lý Thông
Mục đích
Tổng hợp kết quả
"Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!..."
( Ngô tất Tố, Tắt đèn)
Ví dụ:
"Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!..."
( Ngô tất Tố, Tắt đèn)
Ví dụ:
"Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!..."
( Ngô tất Tố, Tắt đèn)
Ví dụ:
Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
U nhất định bán con đấy ư?
U không cho con ở nhà nữa ư?
... Khốn nạn thân
con thế này! Trời ơi!...
.
hái
báo tin
hỏi
hành động nói
Mục đích
bộc lộ cảm xúc
hỏi
Tổng hợp kết quả
"Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn:
- Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!
- Tha này! Tha này!
Vừa nói hắn vừa bịch chị Dậu mấy bịch rồi lại sấn đến chói anh Dậu.
Hình như tức quá không thể chịu được, chị Dậu liều mạng cự lại:
- Chồng tôi đau ốm ông không được phép hành hạ!
Cai lệ tát vào mặt chị một cái đánh bốp, rồi hắn cứ nhảy vào cạnh anh Dậu.
Chị Dậu nghiến hai hàm răng:
- Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!"
(Tắt đèn - Ngô Tất Tố)
Ví dụ:
"Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn:
- Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!
- Tha này! Tha này!
Vừa nói hắn vừa bịch chị Dậu mấy bịch rồi lại sấn đến chói anh Dậu.
Hình như tức quá không thể chịu được, chị Dậu liều mạng cự lại:
- Chồng tôi đau ốm ông không được phép hành hạ!
Cai lệ tát vào mặt chị một cái đánh bốp, rồi hắn cứ nhảy vào cạnh anh Dậu.
Chị Dậu nghiến hai hàm răng:
- Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!"
(Tắt đèn - Ngô Tất Tố)
Con có nhận xét gì về diễn biến hành động nói của chị Dậu và cho biết mụch đích của những hành động nói ấy?
Ví dụ:
Thảo Luận
Câu hỏi:
Hãy nhóm các hành động nói cụ thể vào thành một số hành động nói khái quát nhất?
Gợi ý: Nhóm vào các lớn: hỏi, trình bày, điều khiển, hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc
Đáp án:
Hỏi; trình bày (nêu ý kiến, kể, tả, báo tin, dự đoán. ); điều khiển (đuổi khéo, cầu khiến, đe doạ, thách thức. ); hứa hẹn; bộc lộ cảm xúc (cảm thán, cảm ơn.)
Ghi nhớ 2:
Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày( báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán,...), điều khiển (cầu khiến, đe dọa, thách thức,...), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.
Bài tập
Đặt câu với các hành động nói phù hợp với hoàn cảnh, yêu cầu của cuộc giao tiếp?
Gợi ý tình huống:
- Khi gặp lại thầy giáo cũ.
- Khi gặp một em bé bị ngã.
- Em cùng bạn đi thăm chùa Bi.
- .
Bài tập 1:
Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung?
Bài tập 2.c Chỉ ra các hành động nói và mụch đích của mỗi hành động nói trong đoạn trích sau:
"Hôm sau lão Hạc sang nhà. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
- Cụ bán rồi?
- Bán rồi! Họ vừa bắt xong. (.)
- Thế nó cho bắt à?
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc .
- Khốn nạn. Ông giáo ơi! . Nó có biết gì đâu! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên.
(Nam Cao - Lão Hạc)
Bài tập 2.c
"Hôm sau lão Hạc sang nhà. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
- Cụ bán rồi?
- Bán rồi! Họ vừa bắt xong. (.)
- Thế nó cho bắt à?
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc .
- Khốn nạn. Ông giáo ơi! . Nó có biết gì đâu! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên.
(Nam Cao - Lão Hạc)
Đáp án
Bài tập 3 : Đoạn trích dưới đây
có ba câu chứa từ hứa. Hãy xác định
kiểu hành động nói trong mỗi câu ấy.
"Em đi nhanh về chiếc giường, đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con Vệ Sĩ.
- Em để nó ở lại - Giọng em giáo hoảnh - Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau. Anh nhớ chưa? Anh hứa đi.
- Anh xin hứa.
Tôi mếu máo trả lời và đứng như chôn chân xuống đất, nhìn theo cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên xe."
(Khánh Hoài)
Kiểu hành động nói được thực hiện trong câu chứa từ "hứa":
- Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.
hành động điều khiển, ra lệnh
Anh hứa đi.
hành động ra lệnh
- Anh xin hứa.
hành động hứa hẹn
Hành động nói
Khái niệm
Các kiểu hành động nói thường gặp
Hỏi
Trình bày
Hứa hẹn
Điều khiển
Bộc lộ cảm xúc
Báo tin, kể, tả,
nêu ý kiến, dự đoán, .
Cầu khiến, đe doạ,
thách thức, .
Là hành động được thực hiện bằng lời nói
nhằm mục đích nhất định.
Chim vẹt: "Chào khách"; "xin lỗi"; "cảm ơn" .
Bài tập:
Viết đoạn văn ngắn sử dụng hành động nói phù hợp để đưa ra suy nghĩ, nhận định của cá nhân mình về thực trạng hiện nay có một số bạn học sinh ham mê điện tử quá mức, hãy hướng bạn đến với những người bạn vui vẻ hoà đồng, đến ngôi trường thân thiện?
Gợi ý:
(Viết đoạn văn ngắn sử dụng hành động nói phù hợp để viết.
Nhóm 1: Sử dụng chủ yếu hành động nói: trình bày, bộc lộ cảm xúc
Nhóm 2: Sử dụng chủ yếu hành động nói: điều khiển, hứa hẹn)
Hướng dẫn học bài
- Nắm vững lí thuyết
- Hoàn thành bản đồ tư duy của bài học
- Hoàn thiện các bài tập còn lại, soạn bài: Hành động nói (tiếp theo) !
"Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân."
( Thạch Sanh)
Ví dụ:
"Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân."
( Thạch Sanh)
Ví dụ:
"Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân."
( Thạch Sanh)
Ghi nhớ:
Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
Bài tập: Chỉ ra hành động nói
và mụch đích của hành động nói trong đoạn trích:
"Lê Thận nâng gươm lên ngang đầu nói với Lê Lợi:
- Đây là trời phó thác cho minh công làm việc lớn. Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền Tổ quốc!"
(Sự tích Hồ Gươm)
Tổng hợp kết quả
Kể
Nêu ý kiến
Thề, hứa hẹn
Em sẽ nói gì khi được nhận quà?
Ví dụ:
"Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân."
( Thạch Sanh)
Ví dụ:
"Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu (1). Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết (2). Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi (3). Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu (4).
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân."
( Thạch Sanh)
(1)Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.
(2)Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.
(3)Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy
trốn đi ngay đi.
(4)Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
trình bày
đe doạ
®uæi khÐo
hứa hẹn
Lời của Lý Thông
Mục đích
Tổng hợp kết quả
"Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!..."
( Ngô tất Tố, Tắt đèn)
Ví dụ:
"Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!..."
( Ngô tất Tố, Tắt đèn)
Ví dụ:
"Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!..."
( Ngô tất Tố, Tắt đèn)
Ví dụ:
Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
U nhất định bán con đấy ư?
U không cho con ở nhà nữa ư?
... Khốn nạn thân
con thế này! Trời ơi!...
.
hái
báo tin
hỏi
hành động nói
Mục đích
bộc lộ cảm xúc
hỏi
Tổng hợp kết quả
"Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn:
- Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!
- Tha này! Tha này!
Vừa nói hắn vừa bịch chị Dậu mấy bịch rồi lại sấn đến chói anh Dậu.
Hình như tức quá không thể chịu được, chị Dậu liều mạng cự lại:
- Chồng tôi đau ốm ông không được phép hành hạ!
Cai lệ tát vào mặt chị một cái đánh bốp, rồi hắn cứ nhảy vào cạnh anh Dậu.
Chị Dậu nghiến hai hàm răng:
- Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!"
(Tắt đèn - Ngô Tất Tố)
Ví dụ:
"Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn:
- Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!
- Tha này! Tha này!
Vừa nói hắn vừa bịch chị Dậu mấy bịch rồi lại sấn đến chói anh Dậu.
Hình như tức quá không thể chịu được, chị Dậu liều mạng cự lại:
- Chồng tôi đau ốm ông không được phép hành hạ!
Cai lệ tát vào mặt chị một cái đánh bốp, rồi hắn cứ nhảy vào cạnh anh Dậu.
Chị Dậu nghiến hai hàm răng:
- Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!"
(Tắt đèn - Ngô Tất Tố)
Con có nhận xét gì về diễn biến hành động nói của chị Dậu và cho biết mụch đích của những hành động nói ấy?
Ví dụ:
Thảo Luận
Câu hỏi:
Hãy nhóm các hành động nói cụ thể vào thành một số hành động nói khái quát nhất?
Gợi ý: Nhóm vào các lớn: hỏi, trình bày, điều khiển, hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc
Đáp án:
Hỏi; trình bày (nêu ý kiến, kể, tả, báo tin, dự đoán. ); điều khiển (đuổi khéo, cầu khiến, đe doạ, thách thức. ); hứa hẹn; bộc lộ cảm xúc (cảm thán, cảm ơn.)
Ghi nhớ 2:
Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày( báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán,...), điều khiển (cầu khiến, đe dọa, thách thức,...), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.
Bài tập
Đặt câu với các hành động nói phù hợp với hoàn cảnh, yêu cầu của cuộc giao tiếp?
Gợi ý tình huống:
- Khi gặp lại thầy giáo cũ.
- Khi gặp một em bé bị ngã.
- Em cùng bạn đi thăm chùa Bi.
- .
Bài tập 1:
Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung?
Bài tập 2.c Chỉ ra các hành động nói và mụch đích của mỗi hành động nói trong đoạn trích sau:
"Hôm sau lão Hạc sang nhà. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
- Cụ bán rồi?
- Bán rồi! Họ vừa bắt xong. (.)
- Thế nó cho bắt à?
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc .
- Khốn nạn. Ông giáo ơi! . Nó có biết gì đâu! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên.
(Nam Cao - Lão Hạc)
Bài tập 2.c
"Hôm sau lão Hạc sang nhà. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
- Cụ bán rồi?
- Bán rồi! Họ vừa bắt xong. (.)
- Thế nó cho bắt à?
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc .
- Khốn nạn. Ông giáo ơi! . Nó có biết gì đâu! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên.
(Nam Cao - Lão Hạc)
Đáp án
Bài tập 3 : Đoạn trích dưới đây
có ba câu chứa từ hứa. Hãy xác định
kiểu hành động nói trong mỗi câu ấy.
"Em đi nhanh về chiếc giường, đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con Vệ Sĩ.
- Em để nó ở lại - Giọng em giáo hoảnh - Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau. Anh nhớ chưa? Anh hứa đi.
- Anh xin hứa.
Tôi mếu máo trả lời và đứng như chôn chân xuống đất, nhìn theo cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên xe."
(Khánh Hoài)
Kiểu hành động nói được thực hiện trong câu chứa từ "hứa":
- Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.
hành động điều khiển, ra lệnh
Anh hứa đi.
hành động ra lệnh
- Anh xin hứa.
hành động hứa hẹn
Hành động nói
Khái niệm
Các kiểu hành động nói thường gặp
Hỏi
Trình bày
Hứa hẹn
Điều khiển
Bộc lộ cảm xúc
Báo tin, kể, tả,
nêu ý kiến, dự đoán, .
Cầu khiến, đe doạ,
thách thức, .
Là hành động được thực hiện bằng lời nói
nhằm mục đích nhất định.
Chim vẹt: "Chào khách"; "xin lỗi"; "cảm ơn" .
Bài tập:
Viết đoạn văn ngắn sử dụng hành động nói phù hợp để đưa ra suy nghĩ, nhận định của cá nhân mình về thực trạng hiện nay có một số bạn học sinh ham mê điện tử quá mức, hãy hướng bạn đến với những người bạn vui vẻ hoà đồng, đến ngôi trường thân thiện?
Gợi ý:
(Viết đoạn văn ngắn sử dụng hành động nói phù hợp để viết.
Nhóm 1: Sử dụng chủ yếu hành động nói: trình bày, bộc lộ cảm xúc
Nhóm 2: Sử dụng chủ yếu hành động nói: điều khiển, hứa hẹn)
Hướng dẫn học bài
- Nắm vững lí thuyết
- Hoàn thành bản đồ tư duy của bài học
- Hoàn thiện các bài tập còn lại, soạn bài: Hành động nói (tiếp theo) !
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Mai Xuan Thu Nam
Dung lượng: |
Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)