Bài 23. Hành động nói

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô về dự hội giảng
I. Hành động nói là gì ?
1. Ví dụ:
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, lạy van rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra ý khác. Hắn nói:
- Con trằn tinh ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh)
2. Nhận xét
(1) Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. (3) Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
* Mục đích:
Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi.
- Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy chốn ngay đi.
==> Lí Thông đạt được mục đích bằng lời nói.
Vậy việc làm của Lí Thông là một hành động nói vì đó là việc làm có mục đích. Lí Thông đã dùng lời nói để đạt được mục đích của mình
Thế nào là hành động nói ?

3. Ghi nhớ:
H�nh động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định
Xác định mục đích của hành động nói ví dụ I


Mục đích
trình bày
đe doạ
điều khiển
hứa hẹn
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một giây nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy,giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc.
... Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ nó giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư ? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này ? Trời ơi !....
Bộc lộ cảm xúc
Khốn nạn thân con thế này ! Trời ơi !...
Hỏi, bộc lộ cảm xúc
U không cho con ở nhà nữa ư?
Hỏi, bộc lộ cảm xúc
U nhất định bán con đấy ư ?
Thông báo
Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài
Hỏi (lo lắng)
Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
MỤC ĐÍCH
HÀNH ĐỘNG NÓI
MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP:




III. Luyện tập
Bài 1
Trần Quốc Tuấn viết Hịch Tướng Sĩ nhằm mục đích gì ? Hãy xác định mục đích hành động nói thể hiện ở một câu trong bài Hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.
“Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưới cú diều mà sỉ mắng triều đình…”
“Các ngươi ở cùng ta coi giữ binh quyền đã lâu ngày, không có mặc thì ta cho áo…”
khích lệ lòng căm thù giặc…
“Huấn luyện quân sĩ, tập dượt cung tên khiến cho người người giỏi như Bàng Mông…”
khích lệ lòng trung quân ái quốc…
khích lệ tinh thần học tập,rèn luyện…
Khích lệ tinh thần học tập “Binh thư yếu lược”… và lòng yêu nước của các tướng sĩ.
MỤC ĐÍCH CỦA HÀNH ĐỘNG NÓI
trình bày(kể)
trình bày (tả)
điều khiển
BÀI 1
Bài 2
Chỉ ra hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói
b/ Lê Thận nâng gươm lên ngang đầu nói với Lê Lợi:
--> Trình bày

- Đây là Trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn.
--> Tuyên bố

- Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền Tổ quốc!
--> Hứa hẹn
Bài 3
Hãy xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu
- Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.
- Anh hứa đi.
- Anh xin hứa.

Lưu ý: Không phải câu có từ hứa bao giờ cũng được dùng để thực hiện hành động hứa.
-> điều khiển
-> điều khiển
-> hứa hẹn
I - Hành động nói là gì?
Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm một mục đích nhất định.
II - Một số kiểu hành động nói thường gặp
-Hành động hỏi hỏi, rủ rê
-Hành động trình bày thông báo, nêu ý kiến, tả, kể
-Hành động điều khiển yêu cầu, đề nghị, đe doạ
-Hành động hứa hẹn hứa hẹn
-Hành động bộc lộ cảm xúc bộc lộ cảm xúc
III-Luyện tập

Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau
***

Đất tốt mọc cây rườm rà
Những người thanh lịch nói ra dịu dàng.
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc ghi nhớ

- Làm tiếp bài tập 2

- Chuẩn bị : Hành động nói - tiết 2
Kính chúc Thầy Cô và các em học sinh
SỨC KHOẺ VÀ HẠNH PHÚC.

CHÀO TẠM BIỆT!
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN !
S