Bài 23. Hành động nói

nhiệt liệt chào mừng các
thầy cô về dự giờ.
Nêu đặc điểm hình thức, chức năng của câu phủ định? Cho ví dụ?
Kiểm tra bài cũ :
HÀNH ĐỘNG NÓI !
Tiết 97: Hành động nói
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
- Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
( Thạch Sanh)

Bài tập nhanh
A hỏi B: Mấy giờ rồi?
B trả lời: 1. Không biết.
2. Ba giờ.
(1)Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.
(2)Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.
(3)Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy.
trốn đi ngay đi.
(4)Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Xác định mục đích của hành động nói:
trình bày
Tiết 97: Hành động nói
đe doạ
điều khiển
hứa hẹn
Lời của Lý Thông
Mục đích
Tiết 97: Hành động nói
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
U nhất định bán con đấy ư?U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
( Ngô tất Tố, Tắt đèn)
C¸i TÝ ch­a hiÓu hÕt ý c©u nãi cña mÑ, nã x¸m mÆt l¹i vµ hái b»ng giäng luèng cuèng:
- VËy th× b÷a sau con ¨n ë ®©u ?
§iÓm thªm mét “gi©y” nøc në, chÞ DËu ngã con b»ng c¸ch xãt xa:
- Con sÏ ¨n ë nhµ cô NghÞ th«n §oµi.
C¸i TÝ nghe nãi gi·y n¶y, gièng nh­ sÐt ®¸nh bªn tai, nã liÖng cñ khoai vµo ræ vµ ßa lªn khãc.
(...) Chõng nh­ lóc n·y thÊy b¾t c¶ chã lín, chã con, c¸i TÝ vÉn t­ëng nh÷ng con vËt Êy sÏ ®i thÕ m¹ng cho m×nh, cho nªn nã ®· v÷ng d¹ ngåi im. B©y giê nghe mÑ giôc nã ph¶i ®i, nã l¹i nhÕch nh¸c, mÕu khãc:
U nhÊt ®Þnh b¸n con ®Êy ­? U kh«ng cho con ë nhµ n÷a ­? Khèn n¹n th©n con thÕ nµy! Trêi ¬i!...
( Ng« tÊt Tè, T¾t ®Ìn)
Hỏi
Báo tin
Hỏi
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
HÀNH ĐỘNG NÓI
A- Chủ nhật đến mình chơi nhé?
C- Thôi, bận thì để hôm khác, đến nhé, tụi mình chờ đấy!
B- Mình còn xem có bận gì không đã
B- Thôi được, mình sẽ đến!
trình bày (hứa…)
hỏi (rủ rê…)

hứa hẹn (th«ng b¸o)
cầu khiến (®Ò nghÞ...)
1
2
3
4
hứa hẹn
câu 3
điều khiển
câu 2
bộc lộ cảm xúc
câu 1
Mục đích
Hành động nói
LỜI CÁ VÀNG
(1)Ông lão ơi!
(2)Ông sinh phúc thả tôi trở về biển khơi.
(3. T«i sÏ xin đền ơn ông, ông muốn gì cũng được.
HÀNH ĐỘNG NÓI
ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG
Bài tập 1:

? Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.
Hoạt động nhóm
Hoạt động nhóm
Nhóm 1+2: Câu a.
Nhóm 3: Câu b
Nhóm 4: Câu 3
Tiếng chó sủa vang các xóm.
Bà lão láng giềng lật đật chạy sang:
Bác trai đã khá rồi chứ?
Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.
Này có bảo bác ấy trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nắm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì kh. Người ốm lề rề như thế, nếu phải lại một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo người ta sắp sửa kéo vô rồi đấy!
Rồi bà lão lật đật trở về với vẻ mặt băn khoăn.
b. Lê Thận nâng gươm lên ngang đầu nói với Lê Lợi:
- Đây là Trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn. Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền Tổ Quốc.
c. Hôm sau lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:
Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
Cụ bán rồi?
Bán rồi! Họ vừa bắt xong.[....]
Thế nó cho bắt à?
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão nghẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc...
- Khốn nạn...Ông giáo ơi!...Nó có biết gì đâu! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau đó dốc ngược lên.
Tiết 97: Hành động nói
Bài tập 3 :
Xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong câu chứa từ "hứa".
- Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.
hành động điều khiển
- Anh hứa đi.
hành động điều khiển
- Anh xin hứa.
hành động hứa
bài tập Về nhà:
Học thuộc ghi nhớ.
Làm các bài tập vào vở.
- Tiết sau trả bài viết số 5.
- Soạn bài: Nước Đại Việt ta.
10