Bài 23. Hành động nói

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
Đoàn kết
H?c t?t
PHÒNG GD & ĐT QUẬN 12
TRƯỜNG THCS TRẦN QUANG KHẢI

GV: VŨ THỊ HƯỜNG
* Đặc điểm hình thức : có từ phủ định: không,
chưa, chẳng,...
* Chức năng: + Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (phủ định miêu tả).
+ Phản bác một ý kiến, một nhận định (phủ định bác bỏ).
1. Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu phủ định? Cho ví dụ.
KIỂM TRA BÀI CŨ:
2. Từ đầu HKII đến nay em đã học những kiểu câu nào? Kể tên ?
1.Câu nghi vấn: -> có từ nghi vấn,
-> Chức năng chính là dùng để hỏi.
2.Câu cầu khiến: -> có từ cầu khiến hoặc ngữ điệu cầu khiến,
-> Chức năng: yêu cầu, đề nghị, ra lệnh,khuyên bảo, đe doạ...
3. Câu cảm thán: -> có từ cảm thán
-> Chức năng: Bộc lộ cảm xúc
4. Câu trần thuật: -> không có hình thức của các câu trên
-> Chức năng chính: kể, tả, thông báo, nhận định..
Ngữ văn- Tiết 95
HÀNH ĐỘNG NÓI
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
( Thạch Sanh)
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ởnhà lo liệu.
Xác định đâu là lời của nhân vật Lí Thông ?
Ngữ văn- Tiết 95
I. Hành động nói là gì?
Bài tập tìm hiểu
* VD sgk/62
Lời nói: Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi.

Lời nói
Mục đích
Có
Hành động nói
_ (1) Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. (3) Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

Đuổi khéo Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
( Thạch Sanh)
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Ngữ văn- Tiết 95
I. Hành động nói là gì?
Bài tập tìm hiểu
* VD sgk/62
Lời nói: Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi
Mục đích: Đuoåi kheùo Thạch Sanh đi để hưởng lợi
-> Thực hiện bằng lời nói
=> H�nh d?ng nĩi
I. Hành động nói là gì?
Bài tập tìm hiểu
* VD sgk/62
Ngữ văn- Tiết 95
2. Ghi nh?
- H�nh d?ng du?c th?c hi?n b?ng l?i nĩi nh?m m?c dích nh?t d?nh -> h�nh d?ng nĩi
Nếu hiểu hành động là việc làm cụ thể nhằm một mục đích nhất định thì lời nói của Lí Thông có thể coi là một hành động không? Vì sao?
Qua phần bài tập trên em hiểu hành động nói là gì?
Lời nói: Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi
Mục đích: Đuoåi kheùo Thạch Sanh đi để hưởng lợi
-> Thực hiện bằng lời nói
I. Hành động nói là gì?
Ngữ văn- Tiết 95
II. Một số kiểu hành động nói
Câu hỏi thảo luận
? Hãy xác định mục đích trong mội câu nói của Lí Thông trong phần VD1/I sgk/62
Bài tập tìm hiểu
* VD1: Ssgk/62
Trình bày
Đe dọa
Điều khiển (đuổi khéo)
Hứa hẹn
I. Hành động nói là gì?
Ngữ văn- Tiết 95
II. Một số kiểu hành động nói
Bài tập tìm hiểu
* VD1: Ssgk/62
I. Hành động nói là gì?
Ngữ văn- Tiết 95
II. Một số kiểu hành động nói
Bài tập tìm hiểu
* VD1: Ssgk/62
* VD2: Ssgk/63
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!... ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
* VD2: Ssgk/63: Chæ ra caùc haønh ñoäng noùi vaø muïc ñích cuûa moãi haønh ñoäng.
Hỏi
Báo tin
Hỏi
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
* VD2: SGK/63:
I. Hành động nói là gì?
Ngữ văn- Tiết 95
II. Một số kiểu hành động nói
Bài tập tìm hiểu
* VD1: Ssgk/62
* VD2: Ssgk/63
I. Hành động nói là gì?
Ngữ văn- Tiết 95
II. Một số kiểu hành động nói
Bài tập tìm hiểu
2. Ghi nhớ
C- Mình phải ở nhà vì mẹ mình mấy hôm nay không khoẻ .
2
B- Ôi thích quá! Mình chắc chắn sẽ đi với cậu.
A-Chủ nhật này bọn mình đi chơi Đầm Sen chứ ?
1
A- Hỏi (rủ rê…)
B- Bộc lộ cảm xúc-hứa hẹn
C- Trình bày
3
2
Ví dụ:
ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG
(1).Ông lão ơi.
(2)ễng sinh phỳc th? tụi tr? v? bi?n khoi.
((3)Tụi s? xin d?n on ụng, ụng mu?n gỡ cung du?c.
Lời của cá vàng
Hành động
Mục đích
Câu 1
Câu 2
Câu 3
Bộc lộ cảm xúc
Điều khiển
H?a h?n
Hành động nói là gì?
Một số kiểu hành động nói
Ngữ văn- Tiết 95
III. Luyện tập
Bài tập 1/ sgk63
Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một số câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.
Huống chi ta cùng các ngươi sinh phải thời loạn lạc, lớn gặp phải gian nan. Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ, thác mệnh Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc lụa,để thoả lòng tham không cùng, giả hiệu Vân Nam Vương mà thu bạc vàng, để vét của kho có hạn…
…
Các ngươi cùng ta coi giữ binh quyền đã lâu ngày, không có mặc thì ta cho áo,không có ăn thì ta cho cơm; quan nhỏ thì ta thăng chức ,lương ít thì ta cấp bổng…
…
Nay ta bảo thật các ngươi: nên nhớ câu “đặt mồi lửa vào dưới đống củi là nguy cơ , nên lấy điều “kiềng canh nóng mà thổi rau nguội” làm răn sợ.Huấn luyện quân sĩ , tập dượt cung tên; khiến cho người người giỏi như Bàng Mông , nhà nhà đều là Hậu Nghệ …
“Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình,…”
“Các ngươi ở cùng ta coi giữ binh quyền đã lâu ngày, không có mặc thì ta cho áo,…”
Nay ta bảo….. “Huấn luyện quân sĩ, tập dượt cung tên; khiến cho người người giỏi như Bàng Mông,…”
Trình bày (tả)
Trình bày (kể)
Điều khiển
MỤC ĐÍCH CỦA HÀNH ĐỘNG NÓI
khích lệ lòng căm thù giặc.
khích lệ lòng trung quân ái quốc.
khích lệ tinh thần học tập,rèn luyện.
Khích lệ tinh thần học tập “Binh thư yếu lược”… và lòng yêu nước của các tướng sĩ.
Bài tập 2sgk/63+64
a/
Hành động hỏi
Hành động trình bày.
Hành động điều khiển- Trình bày
Hứa hẹn- Trình bày (bộc lộ cảm xúc).
Hành động điều khiển
Bài tập 2
b/
Hành động trình bày
Hành động hứa hẹn
Bài tập 2
c/
Báo tin (trình bày)
Hỏi
Trình bày
Bộc lộ cảm xúc- Trình bày
Hỏi
Hành động nói
Mục đích
- Anh phải hứa với em…
- Anh hứa đi.
-Anh xin hứa
Điều khiển
Điều khiển
Hứa hẹn
Bài tập 3 sgk/64
Không phải câu có từ “hứa” bao giờ cũng thực hiện hành động hứa hẹn.
Củng cố
Nắm được hành động nói và các kiểu hành động nói.
Cho được ví dụ mỗi kiểu.
Xem lại các bài tập.
Chuẩn bị phần tiếp theo: “Trả bài Tập làm văn số 5”
Dặn dò