Bài 23. Hành động nói

Gv: Phạm Khắc Manh
Trường THCS NGũ Lão

MÔN
Ngữ văn 8
Đọc đoạn trích sau:
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh)
(1) Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. (3) Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
(1) Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. (3) Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

- Lý Thông tìm cách đuổi Thạch Sanh đi để cướp công của Thạch Sanh
Đoạn trích :
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh)
Đoạn trích :
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh)
có
(1) Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. (3) Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

- Lý Thông tìm cách đuổi Thạch Sanh đi để cướp công của Thạch Sanh
Hành động nói
Lời nói
Mục đích
Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
(1)Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.
(2)Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.
(3)Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy.
trốn đi ngay đi.
(4)Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi
Xác định mục đích của hành động nói:
Lời của Lý Thông
Mục đích
Trình bày
Điều khiển (đe doạ )
Điều khiển
Hứa hẹn

Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị Thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói dãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
[…] Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ nó giục phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư ? U không cho con ở nhà nữa ư ? Khốn nạn thân con thế này ! Trời ơi !...
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn )

* Thảo Luận nhóm(5 phút) Ch? ra cỏc h�nh d?ng núi trong do?n trớch sau v� cho bi?t m?c dớch c?a m?i h�nh d?ngv� cỏc m?c dớch núi thu?ng g?p.
Đoạn văn:
Phiếu học tập
Xác định các mục đích nói thường gặp
Bộc lộ cảm xúc
(4)Khốn nạn thân con thế này ! Trời ơi !...
Hỏi, bộc lộ cảm xúc
(3) U nhất định bán con đấy ư ? U không cho con ở nhà nữa ư?
Trình bày ( báo tin )
(2) Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Hỏi, bộc lộ cảm xúc
(1) Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
MỤC ĐÍCH
HÀNH ĐỘNG NÓI
MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP:
Hành động bộc lộ cảm xúc
Hành động hứa hẹn
Hành động điều khiển
Hành động trình bày
Hành động hỏi
MỤC ĐÍCH
HÀNH ĐỘNG NÓI
hỏi,rủ rê.
báo tin, nêu ý kiến, tả, kể
yêu cầu,đe dọa,thách thức
hứa hẹn.
bộc lộ cảm xúc.
Bài tập 1
III*Luyện tập:
Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích nói của hành động nói thể hiện ở một số câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.
NGỮ VĂN 8
Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NÓI
2. Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 62
I. Hành động nói là gì?
1. Bài tập:
II. Một số kiểu hành động nói thường gặp.
1. Bài tập:
2. Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 63
III. Luyện tập.
1. Bài tập 1:
2. Bài tập 2:
Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong đoạn trích sau:
a. Tiếng chó sủa vang các xóm.
Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:
Bác trai đã khá rồi chứ ?
Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.
Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy !
Rồi bà lão lật đật trở về với vẻ mặt băn khoăn.
( Ngô Tất Tố - Tắt đèn )
(1) Bác trai đã khá rồi chứ ?
(2) Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.
(3) Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn.
(4) Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.

(5) Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
- (6) Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy !
=> Hỏi
=> Cảm ơn, trình bày
=> Cầu khiến ( khuyên bảo )
=> Trình bày ( dự đoán tình hình )
=> Trình bày.
=> Điều khiển ( thúc giục, khuyên bảo )
NGỮ VĂN 8
Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NÓI
2. Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 62
I. Hành động nói là gì?
1. Bài tập:
II. Một số kiểu hành động nói thường gặp.
1. Bài tập:
2. Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 63
III. Luyện tập.
1. Bài tập 1:
2. Bài tập 2:
3. Bài tập 3:
Đoạn trích dưới đây có ba câu chứa từ “hứa”. Hãy xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu ấy?
Em đi nhanh về chiếc giường, đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con Vệ Sĩ.
Em để nó ở lại – Giọng em ráo hoảnh – (1)Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau. Anh nhớ chưa? (2)Anh hứa đi.
(3)Anh xin hứa.
Tôi mếu máo trả lời và đứng như chôn chân xuống đất, nhìn theo cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên xe.
(Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
Hành động nói
Mục đích
- Anh phải hứa với em…
- Anh hứa đi.
-Anh xin hứa
Điều khiển
Điều khiển
Hứa hẹn
Bài tập 3
Không phải câu có từ “hứa” bao giờ cũng thực hiện hành động hứa hẹn.
Bài tập: Những từ ngữ sau thường dùng trong câu để thể hiện hành động nói cầu khiến, hứa hẹn,bày tỏ hay tuyên bố?
Tuyên bố
Cầu khiến
Hứa hẹn
Bày tỏ
Bài tập:

Viết một đoạn hội thoại từ 5 – 6 câu với chủ đề tự chọn có sử dụng hành động nói sao cho phù hợp với tình huống giao tiếp ?
Hành động nói
Khái niệm
Các kiểu hành động nói
trình bày
điều khiển
hứa hẹn
bộc lộ cảm xúc
Công việc về nhà:
Nắm được hành động nói và các kiểu hành động nói.
Làm các bài tập.
ChuÈn bÞ bµi Hµnh ®éng nãi tiÕp