Bài 23. Hành động nói

HÀNH ĐỘNG NÓI
Cho biết thể loại hịch là gì?
Em hãy nêu nội dung chính của văn bản "Hịch tướng sĩ"?.D?c m?t do?n van m� em thích.
Kiểm tra bài cũ :
“Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da,nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng”
Tiết 95: Hành động nói
I. Hành động nói là gì?
1. Vớ d?:(Sgk/62)
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
( Thạch Sanh)

Tiết 95: Hành động nói
I. Hành động nói là gì?
1. Vớ d?:(Sgk/62)
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
( Thạch Sanh)

? Phương tiện bằng lời nói.

=>Hành động nói
2. Ghi nhớ:(Sgk/62)
- Mục đích: Lí Thông đuổi Th?ch Sanh đi nhằm để hưởng lợi.
Tiết 95: Hành động nói
I. Hành động nói là gì?
1. Vớ d?:(Sgk/62)
? Phương tiện bằng lời nói.

=>Hành động nói
2. Ghi nhớ:(Sgk/62)
Ví dụ:
A hỏi B: Chiều nay học toán mấy giờ?
B trả lời: Không biết.Mỡnh s? h?i l?i.
Hoặc B trả lời: 5 giờ.
II. Các kiểu hành động nói:
1.a Vớ d? 1:(Sgk/62)
- Mục đích: Lí Thông đuổi Thach Sanh đi nhằm để hưởng lợi.
Tiết 95: Hành động nói
I. Hành động nói là gì?
1. Vớ d?:(Sgk/62)
? Phương tiện bằng lời nói.

=>Hành động nói
2. Ghi nhớ:(Sgk/62)
II. Các kiểu hành động nói:
1. a) Vớ d? 1:(Sgk/62)
1. Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.
? trình bày
Lời của Lý Thông
2. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.
3. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy
trốn ngay đi.
4. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Mục đích
? đe dọa
? điều khiển
? hứa hẹn
- Mục đích: Lí Thông đuổi Thach Sanh đi nhằm để hưởng lợi.
Tiết 95: Hành động nói
I. Hành động nói là gì?
II. Các kiểu hành động nói:
1. a) Vớ d? 1:(Sgk/62)
1. Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.
trình
bày
Lời của Lý Thông
2. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.
3. Thôi, bây giờ nhân
trời chưa sáng em hãy
trốn ngay đi.
4. Có chuyện gì để
anh ở nhà lo liệu.
Mục đích
? đe dọa
điều
khiển
hứa
hẹn
b) Vớ d? 2:(Sgk/63)
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
U nhất định bán con đấy ư?U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
( Ngô tất Tố, Tắt đèn)
Tiết 95: Hành động nói
I. Hành động nói là gì?
II. Các kiểu hành động nói:
1. a) Vớ d? 1:(Sgk/62)
b) Vớ d? 2:(Sgk/63)
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
U nhất định bán con đấy ư?U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
( Ngô tất Tố, Tắt đèn)
Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị
thôn Đoài.
U nhất định bán con đấy ư? U...
Khốn nạn thân con thế này!
Trời ơi!....
hái
báo tin
hỏi, bộc lộ cảm xúc
Hành động nói
Mục đích
bộc lộ cảm xúc
c) Các kiểu hành động nói:
Tiết 95: Hành động nói
1. a) Vớ d? 1:(Sgk/62)
1. Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.
? trình bày
Lời của Lý Thông
2. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.
3. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy
trốn ngay đi.
4. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Mục đích
? đe dọa
? điều khiển
? hứa hẹn
b) Vớ d? 2:(Sgk/63)
Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
U nhất định bán con đấy ư? ...
Khốn nạn thân con thế này!
Trời ơi!....
hái
báo tin
hỏi bộc lộ cảm xúc
Hành động nói
Mục đích
bộc lộ cảm xúc
c) Một số kiểu hành động nói thường gặp
Bộc lộ cảm xúc
Hành động bộc lộ cảm xúc
Hứa hẹn
Hành động hứa hẹn
Yêu cầu, đề nghị, đe dọa
Hành động điều khiển
Thông báo, nêu ý kiến, tả, kể
Hành động trình bày
Hỏi, rủ rê
Hành động hỏi
Mục đích
Hành động nói
Tiết 95: Hành động nói
Tiết 95: Hành động nói
I. Hành động nói là gì?
II. Các kiểu hành động nói:
1. a) Vớ d? 1:(Sgk/62)
b) Vớ d? 2:(Sgk/63)
c) Các kiểu hành động nói:
2. Ghi nhớ:(Sgk/63)
hứa hẹn
câu 3
điều khiển
câu 2
bộc lộ cảm xúc
câu 1
Mục đích
Hành động nói
LỜI CÁ VÀNG
(1)Ông lão ơi!
(2)Ông sinh phúc thả tôi trở về biển khơi.
(3. T«i sÏ xin đền ơn ông, ông muốn gì cũng được.
ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG
Tiết 95: Hành động nói
Tiết 95: Hành động nói
I. Hành động nói là gì?
II. Các kiểu hành động nói:
1. a) Vớ d? 1:(Sgk/62)
b) Vớ d? 2:(Sgk/63)
c) Các kiểu hành động nói:
2. Ghi nhớ:(Sgk/63)
III. Luyện tập:
Tiết 95: Hành động nói
III. Luyện tập:
Bài tập 1:

Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.
Th?o lu?n: 4 phỳt
Trần Quốc Tuấn viết “ Hịch tướng sĩ” nhằm mục đích khích lệ tướng sĩ học tập Binh thư yếu lược và lòng yêu nước của tướng sĩ.


- Mục đích của hành động nói trong câu văn“ Nay ta bảo thật các ngươi…làm rữa thịt Vân Nam Vương ở Cảo Nhai”: Khuyên tướng sĩ luôn cảnh giác cao trước kẻ thù và phải chăm chỉ tập luyện võ nghệ sẵn sàng đánh giặc.

- Vai trò của câu văn trên trong việc thực hiện mục đích chung là khích lệ lòng yêu nước của tướng sĩ trong việc bảo vệ đất nước.
Tiết 95: Hành động nói
Bài tập 2:a

Bác trai đã khá hơn rồi chứ?
Hỏi
Cảm ơn cụ…mỏi mệt lắm.
Trình bày
Này... thì trốn.
Cầu khiến
Chứ cứ…cho hoàn hồn.
Bộc lộ cảm xúc
Vâng, cháu cũng…cái đã.
Nhịn suông… còn gì.
Thế thì phải… rồi đấy!
Trình bày
Bộc lộ cảm xúc
Cầu khiến
2.c
Hành động nói
mục đích
“Cậu vàng đi đời rồi , ông giáo ạ!”. Bán rồi, họ vừa bắt xong”
Báo tin
Cụ bán rồi?; “thÕ nã cho b¾t µ?
Để hỏi
Khốn nạn... Ông giáo ơi!...Nó có biết gì đâu!
Bộc lộ cảm xúc
Các câu còn lại
Trình bày
Tiết 95: Hành động nói
Tiết 95: Hành động nói
Bài tập 3 :
Xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong câu chứa từ "hứa".
- Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.
hành động điều khiển
- Anh hứa đi.
hành động điều khiển
- Anh xin hứa.
hành động hứa
Như vậy, không phải câu nào có từ hứa cũng là thực hiện hành động hứa. Hành động hứa chỉ được thực hiện khi người nói câu hứa đó phải thuộc ngôi thứ nhất.

HÀNH ĐỘNG NÓI
A- Chủ nhật đến nhaø mình chơi nhé?
C- Thôi, bận thì để hôm khác, đến nhé, tụi mình chờ đấy!
B- Mình còn xem có bận gì không đã
B- Thôi được, mình sẽ đến!
trình bày (hứa…)
hỏi (rủ rê…)

hứa hẹn (th«ng b¸o)
cầu khiến (®Ò nghÞ...)
1
2
3
4






HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Ho�n th�nh b�i t�p
--Ôn lại khái niệm hành động nói
-Cho ví dụ một số kiểu hành động nói thường gặp.
- Phân biệt hành động nói và từ chỉ hành động. Cho ví dụ.
* Bài mới: Tr� b�i vi�t s� 5