Bài 23. Hành động nói

Nhiệt liệt chào mừng
quý thầy cô giáo
và các em học sinh!
Tiết 103
HÀNH ĐỘNG NÓI
TUẦN 26 :
BàI 23
PHạM THANH HUYềN
Giáo viên thực hiện:
năm HọC 2010 - 2011
PHạM THANH HUYềN
Giáo viên thực hiện:
PHạM THANH HUYềN
Trường THCS Nguyễn Trung Trực
Tiết 103 H�NH D?NG NểI
I. Tìm hiểu chung
Tiết 103 H�NH D?NG NểI
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói :
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh)
Tiết 103 H�NH D?NG NểI
1. Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích chính là gì? Câu nào thể hiện rõ nhất mục đích ấy?
2. Lí Thông có đạt được mục đích của mình không? Chi tiết nào nói lên điều đó?
3. Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện gì?
4. Nếu hiểu hành động là “việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định” thì việc làm của Lí Thông có phải là một hành động không?
THẢO LUẬN NHÓM
Tiết 103 H�NH D?NG NểI
1. Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích chính là gì? Câu nào thể hiện rõ nhất mục đích ấy?
2. Lí Thông có đạt được mục đích của mình không? Chi tiết nào nói lên điều đó?
- Mục đích: Lí Thông đuổi Thạch Sanh đi nhằm cướp công của Thạch Sanh.
- Câu nói thể hiện: “Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi.”
- Lí Thông đạt được mục đích.

- “Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.”

Tiết 103 H�NH D?NG NểI
3. Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện gì?
4. Nếu hiểu hành động là “việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định” thì việc làm của Lí Thông có phải là một hành động không?
- Lí Thông thực hiện được mục đích ấy bằng phương tiện lời nói.

=> Việc làm của Lí Thông là một hành động, vì nó là một việc làm có mục đích.
=> Việc làm của Lí Thông là một hành động nói.


Tiết 103 H�NH D?NG NểI
I. Tìm hiểu chung
- Hành động nói là hành động được thể hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.

Tiết 103 H�NH D?NG NểI
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói :
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh)
Tiết 103 H�NH D?NG NểI
(1) Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.
(2) Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.
(3) Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy
trốn đi ngay đi.
(4) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Xác định mục đích của hành động nói:
Trình bày
Đe doạ
Điều khiển
Hứa hẹn
Lời của Lí Thông
Mục đích
Tiết 103 H�NH D?NG NểI
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Tiết 103 H�NH D?NG NểI
(1) Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?

(2) Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.

(3) U nhất định bán con đấy ư?

(4) U không cho con ở nhà nữa ư?

(5) Khốn nạn thân con thế này!

(6) Trời ơi!...
Xác định mục đích của hành động nói:
Hành động nói
Mục đích
Hái
Báo tin
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Hỏi
Tiết 103 H�NH D?NG NểI
I. Tìm hiểu chung
- Hành động nói là hành động được thể hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
- Một số kiểu hành động nói thường gặp: hỏi, điều khiển, hứa hẹn, trình bày, bộc lộ cảm xúc,…
Tiết 103 H�NH D?NG NểI
II. Luyện tập
Bài tập 1:

Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.
- Trần Quốc Tuấn viết “Hịch tướng sĩ” nhằm mục đích khích khơi dậy lòng căm thù quân cướp nước, nâng cao lòng yêu nước và ý chí quyết chiến, quyết thắng, khích lệ việc học binh Thư yếu lược, rèn luyện kiếm cung để tiêu diệt quân thù.


Một câu trong bài Hịch tướng sĩ: “Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột, nuốt gan uống máu quân thù.”
- Mục đích của hành động nói thể hiện ở câu trên là bộc lộ cảm xúc căm thù của bản thân tác giả. Câu này cũng góp sức vào thể hiện mục đích chung của toàn bài như đã nói ở trên.
Tiết 103 H�NH D?NG NểI
Bài tập 2: SGK/64
b.
a.
Hành động hỏi
Hành động trình bày
Hành động điều khiển
Hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc
Hành động điều khiển
Trình bày
Hứa hẹn
Tiết 103 H�NH D?NG NểI
Bài tập 3: SGK/64
Xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong câu chứa từ "hứa".
- Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.
Hành động điều khiển

- Anh hứa đi.
Hành động điều khiển

- Anh xin hứa.

Hành động hứa
HƯỚNG DẪN HỌC SINH
TỰ HỌC Ở NHÀ
1) Bài học:
- Học khái niệm hành động nói và làm bài tập 2 câu c SGK/64
- Phân biệt hành động nói và từ chỉ hành động. Cho ví dụ.
2) Bài mới: Trả bài Tập làm văn số 5
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo
và các em học sinh!