Bài 23. Hành động nói

Kiểm tra bài cũ

CH: Hãy kể tên những kiểu câu mà em đã học ở lớp 8?


Ví dụ1: Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy
ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
Ví dụ1: Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
Ví dụ2:
Con đi đi!
A, mẹ đã về!
Bài tập nhanh:
Có một đoạn hội thoại như sau
A : Cậu làm bài tập chưa?
B : ( không nói gì cả)

Lưu ý: Hành động nói có thể có hiệu quả mà cũng có thể không có hiệu quả
* Ví dụ1: ... (1)Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.(2)Nay em giết nó, tất không khỏi tội chết. (3)Thôi , bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. (4)Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu...
Ví dụ2: Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luốngcuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh ngang tai, nó liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc.
[...] Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con
ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!
Ví dụ 3:
1/ Nó là một học sinh ngoan.
2/ Ngày mai, trời có thể sẽ ấm hơn.
3/ Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
4/ Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng.








Một số kiểu hành động nói
Bộc lộ
cảm xúc
Hứa
hẹn
Hỏi
Trình
bày
Điều
khiển

Bài 2: Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong
những đoạn trích sau:
a, Tiếng chó sủa vang cả xóm.
Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:
- Bác trai đã khá rồi chứ?
- Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề
bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm
- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ
vào thu sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế,
nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà
cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
- Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào
rồi đấy!
Rồi bà lão lật đật trở về với vẻ mặt băn khoăn.

Cảm ơn, trình bày
Trình bày
Đáp, trình bày
Trình bày
Trình bày
Mục đích
Bài 2: Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong những đoạn trích sau:
b, Lê Thận nâng gươm lên ngang đầu nói với Lê Lợi:
- Đây là Trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn.
Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh
công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền Tổ
quốc.
c, Hôm sau lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi,
lão báo ngay:
Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
Cụ bán rồi?
Bán rồi! Họ vừa bắt xong. [...]
Thế nó cho bắt à?


Bài 3: Đoạn trích dưới đây có ba câu chứa từ hứa. Hãy xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu ấy.
Em đi nhanh về chiếc giường, đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con vệ sĩ.
- Em để nó ở lại - Giọng em ráo hoảnh - Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau. Anh nhớ chưa? Anh hứa đi.
- Anh xin hứa.
Tôi mếu máo trả lời và đứng như chôn chân xuống đất, nhìn theo
cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên xe.
Mục đích
Điều khiển
Điều khiển
Điều khiển
Hứa hẹn
Kiểu hành động nói
Hứa hẹn
Điều khiển
Bài 4
Hành động nói
1, Tôi sẽ giúp bạn.
2, A, mẹ đã về!
3, Cậu về à?
4, Hoa nở.
5, Bạn có thể lấy cho
tôi quyển sách đó
không?


Kiểu hành động nói
Hỏi
Điều khiển
Hứa hẹn
Bộc lộ cảm xúc
Trình bày
Tiết 95: Hành động nói
I/ Hành động nói là gì?
Là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục
đích nhất định.
II/ Một số kiểu hành động nói thường gặp
Một số kiểu hành động nói
Bộc lộ
cảm xúc
Hứa
hẹn
Điều
khiển
Trình
bày
Hỏi
Tiết 95: Hành động nói
Hướng dẫn về nhà
Hoàn thành các bài tập còn lại
Soạn bài: "Nước Đại Việt ta"