Bài 23. Hành động nói

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC
THẦY CÔ ĐÃ VỀ DỰ GIỜ LỚP 8C
Giáo viên: Lê Thị Thuận
Thế nào là câu phủ định? Câu phủ định dùng để làm gì? Cho ví dụ?
Kiểm tra bài cũ:
- Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa, không phải(là), chẳng phải(là), đâu có phải(là), đâu(có)...
- Câu phủ định dùng để:
+ Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả).
VD: Nga không đi học.
+ Phản bác một ý kiến, một nhận định (câu phủ định bác bỏ).
VD: Không phải! Nga đi học.
Tiết 95:
hành động nói
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.




Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay.
Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.

Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói :
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu (1). Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết (2). Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi (3). Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu (4).
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
Trình bày
Đe doạ
Hứa hẹn
Khuyên
* Ví dụ 2
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Hỏi
Báo tin
Hỏi
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Bộc lộ cảm xúc
Quan sát tình huống sau và cho biết câu trả lời nào của B giúp A đạt được hiệu quả trong giao tiếp?
A: Anh ơi, đường ra bến xe đi lối nào hả anh?
B: Có thể ứng xử như sau:
(1) B cứ việc đi không nói gì cả (tức không trả lời A).
(2) B nói: Xin lỗi, tôi cũng không biết anh ạ.
(3) B nói: Anh đến chỗ ngã ba kia, rẽ phải đi bộ một ki-lô-mét là đến.
* Nhận xét: - Trường hợp (1): B không cộng tác với A (vì không nghe thấy hoặc không muốn trả lời).
- Trường hợp (2): B có cộng tác nhưng vốn hiểu biết không đủ để đáp ứng cho A ( A mắc lỗi vì chọn không đúng đối tượng để hỏi ).
- Trường hợp (3): B thỏa mãn việc cung cấp thông tin cho A (hành động nói đạt được mục đích ).
* Lưu ý: Như vậy, hành động nói có đạt được hiệu quả hay không lệ thuộc vào:
- Đối tượng, hoàn cảnh giao tiếp.
- Vốn biết và khả năng suy đoán của người nghe có đủ để tiếp nhận lời của người nói hay không.
A. Cậu vừa đi du lịch về đấy à?
B. Gật đầu.
A. Có vui không?
B. Lắc đầu.
Bài tập nhanh:
Em hãy cho biết đoạn văn trên có những hành động nói nào?
-> Có hành động hỏi và hành động gật đầu, lắc đầu ( xác nhận và bác bỏ).
=> Như vậy hành động nói có thể diễn ra bằng lời nói tương ứng với các kiểu câu nhưng cũng có thể bằng cử chỉ, điệu bộ ( gật đầu, lắc đầu, bĩu môi, phẩy tay,…). Tuy nhiên dạng điển hình của hành động nói vẫn là bằng lời nói.
II. LUYỆN TẬP
-Trần Quốc Tuấn viết “Hịch tướng sĩ ” nhằm mục đích khích lệ tướng sĩ học tập “Binh thư yếu lược” đồng thời khích lệ lòng tự tôn dân tộc của họ.
- Câu thể hiện mục đích :" Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủ; nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù".
Bài tập1. Trần Quốc Tuấn viết “Hịch tướng sĩ ” nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.
Bài tập 2
a. - Bác trai đã đỡ rồi chứ?
- Cảm ơn cụ, ….. thường.
- Nhưng xem ý………mệt lắm.
Này, bảo bác……trốn.
- Chứ cứ nằm………….thì khổ.
- Người ốm rề……………..hồn hồn.
- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ.
- Nhưng để cháo………cái đã.
- Nhịn suông…………còn gì.
- Thế thì phải…….rồi đấy!
Hỏi
Trình bày
Trình bày
Điều khiển
Điều khiển
Bộc lộ cảm xúc
Bộc lộ cảm xúc
Trình bày
Trình bày
Bộc lộ cảm xúc
Bài tập 3 :
Xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong câu chứa từ “hứa”.
- Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.
- Anh hứa đi.
- Anh xin hứa.
Hành động điều khiển
Hành động điều khiển
Hành động hứa
CÂU HỎI, BÀI TẬP CỦNG CỐ
HÀNH ĐỘNG NÓI
KHÁI NIỆM
CÁC KIỂU
Là hành động được thực hiện
bằng lời nói nhằm mục đích
nhất định.
Hỏi
Trình
bày
Điều
khiển
Hứa
hẹn
Bộc lộ
Cảm xúc
Hướng dẫn HS tự học
+ H?c ghi nh? sgk/62,63.
+ Xem l?i n?i dung b�i.
+ Hồn th�nh c�c b�i t?p d� l�m v�o.
+ L�m ti?p BT1.
+ Xem l?i c�c ki?n th?c v? van thuy?t minh
d? chu?n b? tr? b�i vi?t s? 5


Cảm ơn các thầy cô giáo đã đến dự.
Thân ái chào các em học sinh !
Giáo viên: Lê Thị Thuận