Bài 23. Hành động nói

TIẾT 96
Hành động nói
KIỂM TRA BÀI CŨ
Thế nào là câu phủ định? Có mấy loại câu phủ định? Cho ví dụ
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là oan hồn của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ,van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vàng từ giã mẹ con Lí Thông , trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh)
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
A hỏi B:
- Cậu vừa đi Sầm Sơn về đấy à ?
B trả lời:
Ừ!
A lại hỏi:
Thế có vui không?
B lắc đầu.
Trong đoạn hội thoại trên có mấy hành động nói?
Một
Hai
Ba
Bốn
- Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.
- Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.
Trình bày
Đe doạ
Hứa hẹn
* Hành động nói của Lí Thông
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc.
[... ] Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệngcủ khgoai vào rổ và oà lên khóc.
[... ] Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Hành động nói của cái Tí:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
U nhất định bán con đấy ư?
U không cho con ở nhà nữa ư?
Khốn nạn thân con thế này!
Trời ơi!...
hỏi
hỏi
hỏi
Bộc lộ cảm xúc
Bộc lộ cảm xúc
Hành động nói của chị Dậu:
Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Báo tin
Các kiểu câu phân loại theo mục đích nói thường được dùng để thực hiện những hành động nói nào?
Điều khiển
Bộc lộ cảm xúc
Hỏi
Trình bày, hứa hẹn
III. Luyện tập
Bài 2: tr 63
“ Tiếng chó sủa vang các xóm.
Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:
Bác trai đã khá rồi chứ?
Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh tảo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lề bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.
Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy!
Rồi bà lão lật đật trở về với vẻ mặt băn khoăn.
Bác trai đã khá rồi chứ?
Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh tảo như thường.
Nhưng xem ý hãy còn lề bề lề bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.

Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn.
Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ.
Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ.
Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã.

Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy!
hỏi
Trình bày
Trình bày
Điều khiển
Bộc lộ cảm xúc
hứa hẹn
Trình bày
Bộc lộ cảm xúc
Bộc lộ cảm xúc
Điều khiển
III. Luyện tập
Bài 3: tr 65
- Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.
- Anh hứa đi.
- Anh xin hứa.
Điều khiển
Điều khiển
Hứa hẹn
Bài tập : Với mỗi hành động nói sau hãy đặt một câu.
Thông báo
Hứa hẹn
Khuyên
Hỏi
Hướng dẫn học:
Nắm khái niệm, các kiểu hành động nói
Xác định được các hành động nói trong các văn bản đã học và trong giao tiếp

Tạo lập được hành động nói phù hợp với mục đích giao tiếp