Bài 23. Hành động nói

Người thực hiện: Trần Thị ánh Tuyết
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)

Thế nào là hành động nói ? Những kiểu hành động nói thuường gặp ?
* Hành động nói là hành động đuược thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
* Những kiểu hành động nói thuường gặp là :
Hành động trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán .)
Hành động điều khiển (cầu khiến, đe doạ, thách thức .)
Hành động hứa hẹn.
Hành động bộc lộ cảm xúc.
Hành động hỏi.
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
* Giống nhau: Đều là các câu trần thuật, đều kết thúc bằng dấu chấm.
Ví dụ: (sgk.70)
“ Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê rõ ràng, dễ thấy. Nhưng cũng có khi được cất giấu kín đáo trong giương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bầy. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công cuộc yêu nước, công cuộc kháng chiến”.
(Hồ Chí Minh - “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”)
"Tinh thần yêu nuước cũng nhuư các thứ của quý. Có khi đưuợc truưng bày trong tủ kính trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưung cũng có khi đưuợc cất giấu kín đáo trong rưuơng, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những thứ của quý kín đáo ấy đều đuược đưa ra trưung bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nuước của tất cả mọi ngưuời đều đuược thực hành vào công cuộc yêu nưuớc, công cuộc kháng chiến."
(Hồ Chí Minh - Tinh thần yêu nuước của nhân dân ta)
(1)
(5)
(4)
(3)
(2)
+
+
+
+
+
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
1. Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý.
2. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy.
3. Nhưng có khi cũng được cất giấu kín đáo trong giương, trong hòm.
Ví dụ: (sgk.70)
=> Chức năng chính của câu phù hợp với hành động (trực tiếp).
4. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày.
5. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
=>Hành động nói được thực hiện bằng kiểu câu khác (gián tiếp).
=>Trình bày
=>Điều khiển
Nhóm I: Xác định quan hệ giữa kiểu câu nghi vấn
với các hành động nói? Lấy ví dụ minh hoạ?
Nhóm II: Xác định quan hệ giữa kiểu câu cầu khiến
với các hành động nói? Lấy ví dụ minh hoạ?
Nhóm III: Xác định quan hệ giữa kiểu câu cảm thán
với các hành động nói? Lấy ví dụ minh hoạ?
Nhóm IV: Xác định quan hệ giữa kiểu câu trần thuật
với các hành động nói? Lấy ví dụ minh hoạ?
Thảo Luận Nhóm
(Thời gian: 03 phút)
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
*Quan hệ giữa các kiểu câu với hành động nói:
Hỏi
Điều khiển
Bộc lộ tình cảm,
cảm xúc
Bộc lộ tình cảm,
cảm xúc
Điều khiển
Điều khiển
Bộc lộ TC,CX
Hứa hẹn
Trình bày
Gián tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Gián tiếp
Gián tiếp
Gián tiếp
Gián tiếp
Bạn đang làm gì vậy?
Cho tớ mưuợn quyển sách giáo khoa đuược không ?
Những nguười muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?
Ông giáo hút trưuớc đi!
Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
Bổn phận của ngưuời học sinh là phải học tập.
Dân tộc ta có truyền thống tốt đẹp .
Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Tôi thưuơng lắm. Vừa thuương vừa ăn năn tội mình.
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
*Ghi nhớ: (SGK trang 71)
Mỗi hành động nói có thể đưuợc thực hiện bằng kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó (cách dùng trực tiếp) hoặc bằng kiểu câu khác (cách dùng gián tiếp).
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
1.
* Bài tập nhanh: Xác định kiểu câu, mục đích nói và cách dùng của các nhân vật?
A. Cái áo này tớ mua những hai trăm nghìn cơ đấy.
A. Ừ, để mình xem thế nào đã.
B. Hai trăm nghìn cơ á?
C. Cậu có thể cho mình mượn được không?
A
B
C
- Trần thuật
- Thông báo
- Trực tiếp
- Trần thuật
- Hứa hẹn
- Gián tiếp
- Nghi vấn
- Bác bỏ
- Gián tiếp
- Nghi vấn
- Điều khiển
- Gián tiếp
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
* Cần nhớ :
Hành động nói
Khái niệm
Các kiểu hành động nói
Cách thực hiện hành động nói
Hỏi
Trình bày
Điều khiển
Bộc lộ cảm xúc
Gián
tiếp
Trực
tiếp
Hứa
hẹn
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
1. Bài tập 1 (SGK/71):
1. Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nuước, đời nào không có ? (thực hiện hành động khẳng định)
2. Lúc bấy giờ, dẫu các ngưuơi muốn vui vẻ phỏng có đưuợc không? (thực hiện hành động phủ định)
3. Lóc bÊy giê, dÉu c¸c ng­ư¬i kh«ng muèn vui vÎ pháng cã ®ư­îc kh«ng ? (thùc hiÖn hµnh ®éng kh¼ng ®Þnh)
4. Vì sao vậy ? (thực hiện hành động gây sự chú ý)
5. NÕu vËy, råi ®©y sau khi giÆc gi· dÑp yªn, mu«n ®êi ®Ó thÑn, h¸ cßn mÆt mòi nµo ®øng trong trêi ®Êt n÷a? (thùc hiÖn hµnh ®éng phñ ®Þnh)
- Câu nghi vấn mở đầu đoạn (cõu 4) dùng để nêu vấn đề và huướng sự chú ý của các tuớng sĩ vào vấn đề mà ông sắp trình bày .
- Những câu nghi vấn đứng cuối đoạn (cõu 1,2,3,5) đưuợc dùng để khẳng định hay phủ định điều đưuợc nêu trong câu ấy và có tính chất kết thúc một vấn đề .
* Các câu nghi vấn trong bài “Hịch tướng sĩ”:
* Vị trí của câu có liên quan đến mục đích nói:
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
b. Cuối cùng, tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng.
(.) Điều mong muốn cuối cùng của tôi là: Toàn Đảng, toàn dõn ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nưuớc Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và gi�u mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới.
(Di chúc)

Cách dùng gián tiếp này nhuư những lời tâm sự của Bác với mọi nguời, tạo ra sự đồng cảm sâu sắc, nó khiến cho những nguyện vọng của lãnh tụ trở thành nguyện vọng của mỗi nguười nhuư lời nhắn nhủ, thể hiện tình cảm thân mật.
3. Bài tập 4 (SGK/72):
Trong những cách hỏi đường sau đây, em nên dùng những cách nào để hỏi người lớn?
a. Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ?
b. Bác làm ơn chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu ạ.
c. Bưu điện ở đâu, hả bác?
d. Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với!
e. Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ?
b
e
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
a
Viết đoạn văn ngắn (khoảng 7 câu), trong đó có xử dụng câu thể hiện hành động nói gián tiếp.
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
*Nội dung kiến thức:
-Nắm được các cách thực hiện hành động nói (trực tiếp và gián tiếp)
-Biết cách thực hiện hành động nói vào hoàn cảnh giao tiếp phù hợp.
*Chuẩn bị bài mới:
- Ôn tập lý thuyết văn thuyết minh về phương pháp (cách làm).
- Hoàn thiện dàn bài thuyết minh cách gói bánh chưng ngày tết.
Yêu cầu về nhà:
*Bài tập:
-Làm bài tập vào vở bài tập.
-Viết đoạn văn ngắn (khoảng 7 câu), trong đó có xử dụng câu thể hiện hành động nói gián tiếp.