Bài 23. Đối lưu - Bức xạ nhiệt

Bộ môn:
Trong trường hợp này nước đã truyền nhiệt bằng cách nào?
I. ĐỐI LƯU
ĐỐI LƯU – BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
1. Thí nghiệm
ĐỐI LƯU – BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
1. Thí nghiệm:
2. Trả lời câu hỏi:
C1
Nước màu tím di chuyển thành dòng từ dưới lên rồi từ trên xuống hay di chuyển hỗn độn theo mọi phương?
ĐỐI LƯU – BỨC XẠ NHIỆT
 Di chuyển thành dòng
C2
Tại sao lớp nước ở dưới được đun nóng lại đi lên phía trên, còn lớp nước lạnh ở phía trên lại đi xuống dưới?
 Lớp nước ở phía dưới được đun nóng lên nên lớp nước này nở ra, trọng lượng riêng của lớp nước này giảm. Trọng lượng riêng của lớp nước này trở nên nhỏ hơn trọng lượng riêng của lớp nước lạnh ở trên.
Do đó lớp nước nóng nổi lên còn lớp nước lạnh chìm xuống dưới tạo thành dòng đối lưu.
C3
Tại sao biết được nước trong ống đã nóng lên?
 Kết luận: Sự truyền nhiệt năng nhờ tạo thành các dòng như trong thí nghiệm trên gọi là sự đối lưu. Sự đối lưu cũng xãy ra trong chất khí.
Dùng nhiệt kế để đo nhiệt độ của nuớc, ta biết đước nuớc trong cốc đã nóng lên.
3. Vận dụng:
C4
Khi đốt nến và hương ta thấy dòng khói hương đi từ trên xuống vòng qua khe hở giữa miếng bìa ngăn và đáy cốc rồi đi lên phía ngọn nến.
Hãy giải thích hiện tượng trên.
3. Vận dụng:
C4
 Không khí ở đáy cốc được ngọn nến đốt nóng nên nở ra, trọng lượng riêng giảm nên nổi lên trên (theo phía nửa bình bên phải).
Không khí ở miệng cốc có trọng lượng riêng lớn nên chìm xuống đáy cốc (theo phía nửa bình bên trái) cuốn theo dòng khói hương.
C5
C6
 Để phần phía dưới nóng lên trước đi lên (vì trọng lượng riêng giảm), phần ở trên chưa được đun nóng đi xuống tạo thành dòng đối lưu
 Không. Vì trong chân không cũng như trong chất rắn không thể tạo thành các dòng đối lưu.
Tại sao muốn đun nóng chất lỏng và chất khí phải đun từ phía dưới?
Trong chân không và trong chất rắn có xảy ra đối lưu không? Tại sao?
II. BỨC XẠ NHIỆT
1. Thí nghiệm:
B
A
1. Thí nghiệm
2. Trả lời câu hỏi
C7
 Giọt nước màu dịch chuyển về đầu B chứng tỏ không khí trong bình cầu nóng lên và nở ra.
Giọt nước màu dịch chuyển về đầu B chứng tỏ điều gì?
II. BỨC XẠ NHIỆT
 Khi có miếng gỗ chắn giữa nguồn nhiệt và bình cầu: Giọt nước màu dịch chuyển trở lại đầu A chứng tỏ không khí trong bình cầu nguội đi và co lại. Điều này chứng tỏ nhiệt truyền từ đèn đến bình theo đường thẳng.
2. Trả lời câu hỏi
C8
Giọt nước màu dịch chuyển trở lại đầu A chứng tỏ điều gì? Miếng gỗ đã có tác dụng gì?
C9
Sự truyền nhiệt từ nguồn nhiệt tới bình có phải là dẫn nhiệt và đối lưu không? Tại sao?
II. BỨC XẠ NHIỆT
C9
 Không phải là dẫn nhiệt vì không khí dẫn nhiệt kém. Cũng không phải là đối lưu vì nhiệt được truyền theo đường thẳng.
Trong thí nghiệm trên, nhiệt đã được truyền bằng các tia nhiệt đi thẳng. Hình thức truyền nhiệt này gọi là bức xạ nhiệt. Bức xạ nhiệt có thể xảy ra ngay cả trong chân không.
■ Thí nghiệm cho thấy khả năng hấp thụ tia nhiệt của một vật phụ thuộc vào tính chất của bề mặt. Vật có bề mặt càng xù xì và màu càng sẫm thì hấp thụ tia nhiệt càng nhiều.
III. VẬN DỤNG
C10
Tại sao trong thí nghiệm ở hình 23.4, bình chứa không khí lại được phủ muội đèn?
C11
Tại sao về mùa hè ta thường mặc áo màu trắng mà không mặc áo màu đen?
Để tăng khả năng hấp thụ tia nhiệt.
Để giảm sự hấp thụ các tia nhiệt
C12
Hãy chọn từ thích hợp cho các ô trống ở bảng.
Bảng 21.3
Dẫn nhiệt
Đối lưu
Đối lưu
Bức xạ nhiệt
III. VẬN DỤNG
Ghi nhớ
Đối lưu là hình thức truyền nhiệt bằng các dòng chất lỏng hoặc chất khí, đó là hình thức truyền nhiệt chủ yếu của chất lỏng và chất khí.
Bức xạ nhiệt là hình thức truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng. Bức xạ nhiệt có thể xảy ra cả ở trong chân không.