Bài 23. Đối lưu - Bức xạ nhiệt

Câu hỏi: - Dẫn nhiệt là gì ? Nêu ví dụ ?
- So sánh tính dẫn nhiệt của: chất rắn, chất lỏng, chất khí?
Trả lời
Kiểm tra bài cũ
- Nhiệt năng có thể truyền từ phần này sang phần khác của một vật,
từ vật này sang vật khác bằng hình thức dẫn nhiệt.
Chất rắn dẫn nhiệt tốt. Chất lỏng và chất khí dẫn nhiệt kém.
Tiết 30: BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
Khi đun nước ở miệng ống nghiệm thì cục sáp ở đáy ống nghiệm không bị nóng chảy vì nước dẫn nhiệt kém.
Vậy khi đun nước ở phía đáy ống nghiệm thì cục sáp đặt trên miệng ống nghiệm có nóng chảy hay không ?
Tiết 30: BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
1.Thí nghiệm
Đặt một gói nhỏ đựng các hạt thuốc tím vào đáy của một cốc thuỷ tinh đựng nước rồi dùng đèn cồn đun nóng cốc nước ở phía có đặt thuốc tím. Quan sát hiện tượng xảy ra.
Hình 23.2
Play
ĐỐI LƯU – BỨC XẠ NHIỆT
BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
1.Thí nghiệm
2.Trả lời câu hỏi
C1: Nước màu tím di chuyển thành dòng từ dưới lên rồi từ trên xuống hay di chuyển hỗn độn theo mọi phương ?
Nước màu tím di chuyển thành dòng từ dưới lên rồi từ trên xuống .
C2 : Tại sao lớp nước ở dưới được đun nóng lại đi lên phía trên (theo dòng nước màu tím ), còn lớp nước lạnh ở phía trên lại đi xuống dưới ?(Hãy nhớ lại điều kiện để vật nổi lên, chìm xuống đã học trong phần cơ học).
Lớp nước ở dưới nóng lên trước, nở ra, trọng lượng riêng của nó trở lên nhỏ hơn trọng lượng riêng của lớp nước lạnh ở trên.Do đó lớp nước nóng nổi lên còn lớp nước lạnh chìm xuống.
Lớp nước nóng
Lớp nước lạnh
C3: Tại sao biết được nước trong cốc đã nóng lên ?
Biết được nước trong cốc đã nóng lên nhờ nhiệt kế.
Nhiệt kế
BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
1.Thí nghiệm
2.Trả lời câu hỏi
Sự truyền nhiệt năng nhờ tạo thành các dòng như trong thí nghiệm trên gọi là sự đối lưu.
Sự đối lưu cũng xảy ra trong chất khí.
BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
1.Thí nghiệm
2.Trả lời câu hỏi
3.Vân dụng
Trong thí nghiệm, khi đốt nến và hương ta thấy dòng khói hương đi từ trên xuống vòng qua khe hở giữa miếng bìa ngăn và đáy cốc rồi đi lên phía ngọn nến.
C4:
Hãy giải thích hiện tượng trên.
Lớp không khí ở dưới (nơi tiếp xúc với nguồn nhiệt ) nóng lên trước, nở ra, trọng lượng riêng của nó trở nên nhỏ hơn trọng lượng riêng của lớp không khí lạnh ở trên. Do đó lớp khí nóng đi lên còn lớp khí lạnh đi xuống dưới tạo thành dòng đối lưu.
?
Quan sát thí nghiệm và mô tả sự dịch chuyển của khói hương trong thí nghiệm.
Play
Hình 23.3
BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
1.Thí nghiệm
2.Trả lời câu hỏi
3.Vân dụng
C5: Tại sao muốn đun nóng chất lỏng hay chất khí phải đun từ phía dưới?
Muốn đun nóng chất lỏng hay chất khí phải đun từ phía dưới để phần ở dưới nóng lên trước và đi lên(vì trọng lượng riêng giảm), phần ở trên chưa được đun nóng đi xuống tạo thành dòng đối lưu.
Đối lưu là sự truyền nhiệt bằng các dòng chất lỏng hoặc chất khí.
Đối lưu là hình thức truyền nhiệt chủ yếu của chất lỏng và chất khí.
Ngăn đá để trên vì khi làm lạnh thì không khí lạnh nặng hơn nên chìm xuống dưới còn khí nóng thì lại bay lên tạo thành dòng đối lưu tự nhiên và toàn bộ tủ sẽ lạnh đều hơn.
Sống và làm việc lâu trong các phòng kín không có đối lưu không khí sẽ cảm thấy rất oi bức, khó chịu.
Ống thông gió tròn đặt trên mái nhà để tạo sự đối lưu không khí.
Đối lưu - bức xạ nhiệt trong thiên nhiên
và ứng dụng trong kỹ thuật. đời sống
Mô phỏng quá trình đối lưu trong lớp phủ của Trái Đất. Màu đỏ là vùng nóng, màu xanh ứng với vùng lạnh
Vòi rồng do hiện tượng đối lưu tạo ra
Sức tàn pha của vòi rồng xảy ra tại Mỹ
BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
C6: Trong chất rắn và trong chân không có xảy ra đối lưu không ? Tại sao ?
Trong chân không và trong chất rắn không xảy ra đối lưu vì: Trong chân không và trong chất rắn không thể tạo thành các dòng đối lưu.
Ngoài lớp khí quyển bao quanh Trái Đất, khoảng không gian còn lại giữa trái đất và mặt trời là khoảng chân không. Trong khoảng chân không này không có sự dẫn nhiệt và đối lưu.Vậy nhiệt năng của Mặt Trời đã truyền xuống Trái Đất bằng cách nào ?
Khoảng chân không
BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
II. BỨC XẠ NHIỆT
1.Thí nghiệm
Play
A
B
Thí nghiệm
Đèn cồn
Không khí
Bình tròn
Tấm gỗ
Hình 23.4
Play
A
B
Đèn cồn
Không khí
Bình cầu
Hình 23.4
2. Trả lời câu hỏi
C7. Giọt nước màu dịch chuyển về đầu B chứng tỏ điều gì?
Không khí trong bình đã nóng lên và nở ra.
BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
II. BỨC XẠ NHIỆT
1.Thí nghiệm
2.Trả lời câu hỏi
C7: Giọt nước màu dịch chuyển về đầu B chứng tỏ điều gì ?
Giọt nước màu dịch chuyển về đầu B chứng tỏ không khí trong bình nóng lên và nở ra.
C8: Giọt nước màu dịch chuyển trở lại đầu A chứng tỏ điều gì ? Miếng gỗ đã có tác dụng gì ?
Giọt nước màu dịch chuyển trở lại đầu A chứng tỏ không khí trong bình đã lạnh đi. Miếng gỗ có tác dụng ngăn không cho nhiệt truyền từ đèn sang bình.
Nhiệt được truyền từ đèn đến bình theo đường……………
thẳng
C9: Sự truyền nhiệt từ nguồn nhiệt tới bình có phải là dẫn nhiệt và đối lưu không ? Tại sao ?
Sự truyền nhiệt từ nguồn nhiệt tới bình không phải là dẫn nhiệt vì không khí dẫn nhiệt kém ,cũng không phải là đối lưu vì nhiệt được truyền theo một đường thẳng.
BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
II. BỨC XẠ NHIỆT
Trong thí nghiện trên, nhiệt đã được truyền bằng các tia nhiệt đi thẳng. Hình thức truyền nhiệt này gọi là bức xạ nhiệt.
Vậy bức xạ nhiệt là gì ?
Bức xạ nhiệt là sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng.
Bức xạ nhiệt có thể xảy ra cả ở trong chân không.
Ngoài lớp khí quyển bao quanh Trái Đất, khoảng không gian còn lại giữa Trái Đất và mặt trời là khoảng chân không. Trong khoảng chân không này không có sự dẫn nhiệt và đối lưu.Vậy nhiệt năng của Mặt Trời đã truyền xuống Trái Đất bằng cách nào ?
?
Nhiệt năng của Mặt Trời đã truyền xuống Trái Đất bằng bức xạ nhiệt.
BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
II. BỨC XẠ NHIỆT
Thí nghiệm cho thấy khả năng hấp thụ tia nhiệt của một vật phụ thuộc vào tính chất bề mặt.
Vật có bề mặt càng xù xì và càng sẫm màu thì hấp thụ nhiệt càng nhiều.
III. VẬN DỤNG
C10: Tại sao trong thí nghiệm tìm hiểu về bức xạ nhiệt, bình chứa không khí lại được phủ muội đèn ?
Trong thí nghiệm tìm hiểu về bức xạ nhiệt, bình chứa không khí được phủ muội đèn để tăng khả năng hấp thụ các tia nhiệt.
C11: Tại sao về mùa hè ta thường mặc áo màu trắng mà không mặc áo màu đen?
Về mùa hè ta thường mặc áo màu trắng mà không mặc áo màu đen nhằm giảm sự hấp thụ các tia nhiệt.
Bức xạ nhiệt là sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng.
Bức xạ nhiệt có thể xảy ra cả ở trong chân không.
BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
I. ĐỐI LƯU
II. BỨC XẠ NHIỆT
C12: Hãy chọn từ thích hợp cho các ô trống ở bảng sau:
Chất
Hình thức truyền nhiệt chủ yếu
Rắn
Lỏng
Khí
Chân không
Dẫn nhiệt
Đối lưu
Đối lưu
Bức xạ nhiệt
III. VẬN DỤNG
Bức xạ nhiệt
Dẫn nhiệt
Đối lưu
H.1
H.2
H.3
BÀI TẬP : Trong các hiện tượng sau đây, nhiệt được truyền đi bằng hình thức nào?

b. Nhiệt truyền từ ngọn lửa đến cơ thể.
c. Nhiệt truyền từ ngọn lửa của bếp ga vào nước làm sôi nước trong ấm.
d. Nhiệt truyền từ phần nước dưới đáy ấm đun nước lên phần nước ở phía trên mặt thoáng.
a. Nhiệt truyền từ mặt trời xuống Trái Đất.
 Bằng hình thức bức xạ nhiệt.
 Bằng hình thức bức xạ nhiệt.
 Bằng hình thức dẫn nhiệt và đối lưu.
 Bằng hình thức đối lưu.
Tại các nước lạnh, vào mùa đông có thể sử dụng các tia nhiệt của Mặt Trời để sưởi ấm bằng cách tạo ra nhiều cửa kính.
Nhiệt truyền từ mặt trời qua các cửa kính làm nóng không khí trong nhà và các vật trong phòng.
Các nước xứ nóng không nên làm nhà có nhiều cửa kính vì chúng ngăn các tia nhiệt bức xạ từ trong nhà truyền trở lại môi trường. Đối với các nhà kính, để làm mát cần sử dụng máy điều hòa, điều này làm tăng chi phí sử dụng năng lượng. Nên trồng nhiều cây xanh quanh nhà.


Sự truyền nhiệt năng nhờ tạo thành các dòng đi từ dưới lên trên rồi từ trên xuống dưới gọi là sự đối lưu
.
ĐỐI LƯU
BỨC XẠ NHIỆT
Bu?c xa? nhiờ?t la` su? truyờ`n nhiờ?t ba`ng ca?c tia nhiờ?t di tha?ng.
Chủ yếu ở môi trường: chất lỏng và chất khí.
Chủ yếu ở môi trường: chất khí và chân không
Sơ Đồ Tư Duy
DD
BÀI 23 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT
Các em có biết tại sao các nhà máy phải xây ống khói thật cao không ?
Các nhà máy phải xây ống khói thật cao bởi vì ống khói cao có tác dụng tạo ra sự đối lưu tốt do đó khói được đưa lên cao dễ dàng hơn.
Tại sao người dân các nước Trung Đông (Ả Rập, Iran, Irắc…) lại mặc những bộ trang phục màu trắng và rất bóng?
Người dân các nước Trung Đôngl mặc những bộ trang phục màu trắng và rất bóng vì những nước này nằm gần xích đạo nên thời tiết rất nóng cho nên họ phải mặc những trang phuc như vậy để han chế sự hấp thụ nhiệt,nhờ đó cơ thể sẽ mát hơn.
Hướng dẫn bài 23.5:
Đưa miếng đồng vào ngọn lửa đèn cồn thì miếng đồng nóng lên ; tắt đèn cồn thì miếng đồng nguội đi. Hỏi sự truyền nhiệt khi miếng đồng nóng lên, khi miếng đồng nguội đi có được thức hiện cùng một cách không ?
Gợi ý:
Không, sự truyền nhiệt của ngọn lửa cho miếng đồng là sự dẫn nhiệt. Miếng đồng nguội đi là do truyền nhiệt cho không khí bằng bức xạ nhiệt.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
-- Đọc phần” có thể em chưa biết “trong SGK.
-- Học thuộc ghi nhớ
-- Làm bài tập 23.1 – 23.7/SBT
--Xem trước bài 24: Công thức tính nhiệt lượng