Bài 23. Cách làm bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

Chào mừng các thầy cô về dự giờ lớp 9A1
NGỮ VĂN 9
Tiết 125 :
Cách làm bài nghị luận về một bài thơ ,đoạn thơ
Đề 1: Phân tích tình yêu quê hương trong bài thơ "Quê hương" của nhà thơ Tế Hanh.
Đề 2: Cảm nhận và suy nghĩ của em về đoạn kết trong bài thơ "Đồng chí" của Chính Hữu
Đề 3: Hình tượng người chiến sĩ lái xe trong bài : "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" của Phạm Tiến Duật
Đề 4: Suy nghĩ của em về bài thơ "Con cò" của Chế Lan Viên.
I/. Tìm hiểu các đề văn sau:
Đề 1: Phân tích tình yêu quê hương trong bài thơ "Quê hương" của nhà thơ Tế Hanh.
Đề 2: Cảm nhận và suy nghĩ của em về đoạn kết trong bài thơ "Đồng chí" của Chính Hữu.
Đề 3: Hình tượng người chiến sĩ lái xe trong bài : "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" của Phạm Tiến Duật.
Đề 4: Suy nghĩ của em về bài thơ "Con cò" của Chế Lan Viên.
TIẾT 125
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
Các đề bài trên có cấu tạo ntn?
a. Cấu tạo đề:
- Dề có mệnh lệnh: 1, 2, 3, 5, 6, 8.
- Dề không có mệnh lệnh: 4, 7.
So sánh sự giống nhau và khác nhau gi?a các đề bài?
TIẾT 125
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
b. So sánh:
- Giống nhau: Dều phải nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ .
- Khác:
+ Phân tích : Nghiêng về phương pháp nghị luận.
+ Cảm nhận: Nghị luận trên cơ sở cảm thụ của người viết.
+ Suy nghĩ: Nghị luận nhấn mạnh tới nhận định, đánh giá của người viết.
- Có đề không có mệnh lệnh đòi hỏi người viết tự khuôn hẹp, tự xác định để tập trung vào hướng nào phương diện nào đáng chú ý của đối tượng.
Từ việc tỡm hiểu bài trên, em ghi nhớ điều gỡ
v? d? b�i ngh? lu?n b�i tho,do?n tho?
TIẾT 125
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
Ghi nhớ: Thấy được sự đa dạng ,phong phú của kiểu đề bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
(Dề có mệnh lệnh,đề không có mệnh lệnh)
Em hãy tự ra một đề bài tương tự như các đề trên?
TIẾT 125
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
I/. Tìm hiểu các đề văn sau:
II/. Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ :
1.Các bước làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ :
* đề: Phân tích tinh yêu quê hương trong bài " Quê hương" - Tế Hanh.
Xác định yêu cầu của đề bài trên?

-Kiểu bài nghị luận: Phân tích
-Nội dung cần nghị luận : Tinh yêu quê hương của Tế Hanh qua bài thơ Quê hương
Bước 1: Tim hiểu đề và tim ý
a.Tim hiểu đề
`
`
`
`
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
TIẾT 125
Em tim ý cho bài ? Xác định luận điểm chính

- Nỗi nhớ quê hương thể hiện qua các tâm trạng, hinh ảnh, màu sắc, mùi vị. Cảnh ra khơi, cảnh trở về
`
`
`
b. Tim ý:
-Cách miêu tả, hinh ảnh chọn lọc, giọng điệu giàu cảm xúc
`
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
TIẾT 125
Hãy trỡnh bày dàn bài cho bài van ?
a. Mở bài:-Giới thiệu bài thơ quê hương,khái quát nội dung v� ngh? thu?t b�i tho Quờ Huong
b. Thân bài:
-Quê hương thể hiện tỡnh yêu tha thiết trong sáng,lãng mạn
Nhớ cảnh ra khơi ,với sức sống đầy khí thế của người dân chài
Cảnh trở về đông vui nhộn nhịp ,no đủ bỡnh yên
- Tâm trạng ,nỗi nhớ của nhà thơ về hương vị nồng mặn của quê hương
c. Kết bài :Cả bài thơ là một khúc ca quê hương tươi sáng .
Nó là sản phẩm của một hồn thơ trẻ trung đầy lãng mạn
Bước 2: Lập dàn bài
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
TIẾT 125
Bước 3: Viết bài
Dựa vào dàn ý trên hãy viết phần mở bài ?
Mở bài :Quê hương là hinh ảnh yêu dấu trong lòng mỗi người ,nhất là lúc xa quê. Nhà thơ Tế Hanh đã bộc lộ cảm xúc ,nỗi nhớ tha thiết với quê hương làng chài của minh . Qua bài thơ Quê hương tác giả đã để lại trong lòng người đọc một ấn tượng khó quên về tinh cảm sâu sắc chân thành
`
`
`
Bước 4: Dọc và sửa lại
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
TIẾT 125
* Bài học ghi nhớ:
Nêu bố cục chung của bài nghị lụân về một bài thơ ,đoạn thơ ?
-Mở bài :Giới thiệu đoạn thơ ,bài thơ ,bước đầu nêu nhận xét đánh giá (nếu phân tích một đoạn thơ cần nêu rõ vị trí của đoạn thơ trong tác phẩm )
Thân bài :Lần lượt trinh bày suy nghĩ ,đánh giá về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ ,bài thơ.
- Kết bài : Khái quát giá trị ,ý nghĩa của đoạn thơ ,bài thơ
`
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
TIẾT 125
2. Cách tổ chức, triển khai luận điểm:
Xác định bố cục của van bản ?Nêu nội dung của từng phần ?
+Bố cục: -3 phần

*Bài : Quê hương trong tinh thương ,nỗi nhớ
`
a. Phần mở bài: Từ đầu đến .rực rỡ: Giới thiệu về dòng cảm xúc dạt dào, lai láng chảy suốt đời thơ Tế Hanh trong đó bài Quê hương là thành công xuất sắc
b.Phần thân bài: Tiếp -> thành thực của Tế Hanh.: Trinh bày cảm nhận về cảm xúc lúc nồng nàn, mạnh mẽ, lúc lắng sâu tinh tế của Tế Hanh khi ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống lao động của quê hương, về hinh ảnh, nhịp điệu đặc sắc của bài thơ .
`
`
c.Phần kết bài: ( đoạn cuối ) khái quát giá trị của bài thơ Quê hương và tinh cảm trong sáng của nhà thơ
`
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
TIẾT 125
ở phần thân bài, người viết trinh bày nhưng nhận xét gi về tinh yêu quê hương trong bài thơ Quê hương?
+ Nổi bật lên là nhưng hinh ảnh đẹp như mơ, đầy sức mạnh khi ra khơi.
+ Cảnh trở về tấp nập, no đủ.
+ Hinh ảnh người dân chài giưa đất trời lộng gió với vị nồng mặn của biển khơi.
+ Hinh ảnh, ngôn từ của bài thơ giàu sức gợi cảm, thể hiện một tâm hồn phong phú, rung động tinh tế.
~
~
`
`
`
`
`
~
`
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
TIẾT 125
Nhưng suy nghĩ, ý kiến ấy được dẫn dắt, kh?ng định bằng cách nào, được liên kết với phần mở bài và kết bài ra sao?
~
Nhưng suy nghĩ, ý kiến của người viết luôn được gắn cùng sự phân tích, binh giảng cụ thể hinh ảnh, ngôn từ, giọng điệu của bài thơ .
- Phần thân bài được nối kết với phần mở bài một cách chặt chẽ, tự nhiên. đó chính là sự phân tích, chứng minh làm sáng tỏ nhận xét bao quát đã nêu ở phần mở bài. Từ các luận điểm này đã dẫn đến phần kết bài đánh giá sức hấp dẫn, khẳng định ý nghĩa của bài thơ
~
`
`
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
TIẾT 125
Văn b¶n cã tÝnh thuyÕt phôc, hÊp dÉn kh«ng? Vi sao?
`
- Tính thuyết phục hấp dẫn của van bản :
+ Van bản ngắn, tập trung trinh bày nhận xét, đánh giá về nhưng giá trị đặc sắc nổi bật nhất về nội dung cảm xúc và nghệ thuật của bài thơ . Khi nói về các trạng thái cảm xúc phong phú của Tế Hanh, người viết phân tích, bỡnh giảng ngay sự đặc sắc của các hỡnh ảnh, của nhịp điệu thơ tương ứng. Diều ấy , chứng tỏ người viết đã nắm v?ng d?c trưng của tác phẩm van học, nhất là tác phẩm thơ tr? tỡnh và rút ra luận điểm từ các luận cứ cụ thể, rõ ràng.
+ Bố cục của van bản mạch lạc, sáng rõ.
+ Người viết trinh bày cảm nghĩ, ý kiến bằng cả lòng yêu mến, rung cảm tha thiết đối với bài thơ Quê hương.
`
`
~
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
TIẾT 125
Qua phần tim hiểu bài em rút ra bài học về cách tổ chức triển khai các luận điểm trong bài nghị luận như thế nào ?
Bài học ghi nhớ:
Bài nghị luận về một đoạn thơ ,bài thơ cần nêu được các nhận xét đánh giá và sự cảm thụ riêng của người viết . Nhưng nhận xét đánh giá phải gắn vói phân tích ,binh giá ngôn từ ,hinh ảnh ,nội dung cảm xúc .của tác phẩm
`
`
~
`
TIẾT 125
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
IV/. Luyện tập :
Bài 1
Phân tích khổ thơ đầu bài thơ "Sang thu" của Hữu Thỉnh.
“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về”
Hãy tỡm hi?u d?, tỡm ý cho bài ?
a. Tỡm hi?u d?:
- V?n d? ngh? lu?n: Kh? 1 bài Sang thu
- Yêu cầu nghị luận : Phân tích do?n tho
b. Tỡm ý: - Cảm nhận tinh tế khi chợt nhận ra nhưng tín hiệu chuyển mùa từ Hạ sang Thu
-Cảm xúc ngỡ ngàng trước sự thay đổi bất ngờ của thiên nhiên
- Hinh ảnh thơ ấn tượng ,ngôn từ trong sáng ,gợi cảm
`
~
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
TIẾT 125
Hãy lập dàn bài ?
Dàn b�i
Mở bài: - Giới thiệu ®Ò tài mùa thu trong thi ca và "Sang thu" của Hữu Thỉnh
Đất trời chuyển sang thu nhẹ nhàng mà rõ rệt qua sự cảm nhận tinh tế, hình ảnh giầu sức biểu cảm.
- Chép khổ thơ.
B. Thân bài: suy nghĩ, đánh giá về nội dung, nghệ thuật của khổ 1.
-Tín hiệu thu sang nhẹ nhàng, mà rõ rệt .
- Hình ảnh: "hương ổi", gió, sương“ rÊt Ên t­îng
- Từ ngữ gợi tả, biểu cảm: "phả, se, chùng chình“, "bỗng, hình như“.
-Tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng trước sù thay ®æi của thiên nhiên
C. Kết bài:
+ Tổng hợp lại giá trị, ý nghĩa của khổ 1.
- Đất trời chuyển sang thu nhẹ nhàng mà rõ rệt.
- Cảm nhận tinh tế, hình ảnh giầu sức biểu cảm.

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
TIẾT 125
*Bài đọc thêm
Hãy đặt tên cho bài nghị luận trên ?
Nhan đề : Tấm lòng của người con Miền Nam đối với Bác Hồ
Em hãy nêu cảm nhận ,suy nghĩ về bài thơ Viếng Lăng Bác bằng một luận điểm?
+ Luận điểm :-Bài thơ Viếng Lăng Bác đã được Viễn Phương sử dụng hình ảnh thiên nhiên kì vĩ ,lớn lao vĩnh hằng để tượng trưng cho cuộc đời và tư tưởng vĩ đại của Hồ Chí Minh
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
TIẾT 125
Tìm các luận cứ để triển khai cho luận điểm trên?
+ Luận cứ :
“Mặt trời trong Lăng rất đỏ ” là hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho ánh sáng tư tưởng của Hồ Chí Minh, Người đã soi sáng cho con đường cách mạng Việt Nam đưa dân tộc ta tới độc lập ,tự do.
- “79 mùa xuân ” là tượng trưng cho cuộc đời sống đẹp của Bác đã trọn vẹn dâng hiến cho non sông ,đất nước.
- Sử dụng những hình ảnh thiên nhiên kì vĩ phù hợp với kích thước vĩ đại của Hồ Chí Minh ,đồng thời cũng là niềm tôn kính của nhà thơ đối với Bác
Những hình ảnh thiên nhiên vĩnh hằng như vầng trăng,trời xanh,là biểu tượng cho tâm hồn và sức sống mãnh liệt của Bác luôn trường tồn ,vĩnh cửu trong lòng người dân Việt Nam.














HƯỚNG DẪN HỌC BÀI
Học thuộc phần ghi nhớ (sgk)
Hoàn thành nốt bài tập luyện (viết thành bài văn hoàn chỉnh)
3. Chuẩn bị : “ Mây & sóng” .
Phân tích sự hấp dẫn của Mây & Sóng.
- Hình ảnh em bé với những lời nói & sáng tạo trò chơi.