Bài 23. Ẩn dụ

Chào mừng các em học sinh tham dự tiết học ngữ văn lớp 6B trường PTDTNT Mường Tè

Giáo Viên: Lê Thị Thành
Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Nhân hoá là gì? Lấy 1 ví dụ có sử dụng phép nhân hoá?
Trả lời: Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,...
bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người; làm cho thế giới động vật, cây cối, đồ vật...trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người.

Ví dụ: Tre xung phong vào xe tăng đại bác...
Kiểm tra bài cũ
Câu 2: Có mấy kiểu nhân hoá? Hãy kể tên?
Có ba kiểu nhân hóa thường gặp:
1. Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật.
2. Dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật.
3. Trò chuyện, xưng hô với vật như đối với người.
ẨN DỤ
Tiết 95 -Tiếng việt
Tiết 95 - ẨN DỤ
I. Ẩn dụ là gì?
1. xét ví dụ
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
(Minh Huệ)
? Trong khổ thơ trên có mấy
từ dùng để xưng hô? Là những
từ nào?
? Chỉ mấy đối tượng? Đó là
những ai?
Chỉ 2 đối tượng:
Anh đội viên
Bác
I. Ẩn dụ là gì?
1. Xét ví dụ:
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
(Minh Huệ)
? Vì sao có thể ví như vậy?
? Cụm từ người Cha dùng
để chỉ ai?
Người cha -> chỉ Bác Hồ
Người Cha được ví như Bác
Hồ (có nét tương đồng nhau
về tuổi tác, phẩm chất…). Ví như vậy sẽ làm tăng sức gợi hình gợi cảm.
Tiết 95 - ẨN DỤ
I. Ẩn dụ là gì?
1. Xét ví dụ
? Có thể thay cụm từ “Người cha” bằng một cụm từ khác được không? Vì sao?
Không thể. Vì tình cảm của Bác
chỉ có ở “Người cha”. Ở đây tác
giả không so sánh trực tiếp
Bác Hồ như “Người cha” mà so
sánh ngầm Bác với “Người cha”.
Hình ảnh của Bác được ẩn đi
thay vào đó là hình ảnh “Người
cha”.
Tiết 95 - ẨN DỤ
I. Ẩn dụ là gì?
1. Xét ví dụ
? Từ VD phân tích trên
Em hãy cho biết cụm từ
“Người Cha” là hình ảnh có
tác dụng gì?
? Vậy em hiểu ẩn dụ là gì?
“Người cha” là hình ảnh
ẩn dụ dùng để chỉ Bác Hồ.
Câu thơ có sự liên tưởng,
có hình ảnh Bác trở nên gần gũi và thân thương.
2. Ghi nhớ: SGK
Tiết 95 - ẨN DỤ
I. Ẩn dụ là gì?
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ: SGK / 69
Bài tập vận dụng
So sánh đặc điểm và tác dụng
của ba cách diễn đạt sau đây:
Cách 1:
Bác Hồ mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Cách 2:
Bác Hồ như người Cha
Đốt lửa cho anh nằm
Cách 3:
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
( Minh Huệ)
Diễn đạt bình thường.
Sử dụng so sánh
Sử dụng ẩn dụ
Tiết 95 - ẨN DỤ
I. Ẩn dụ là gì?
1. Xét ví dụ
2 Ghi nhớ: SGK / 69
II. Các kiểu Ẩn dụ:
1. Xét ví dụ
Về thăm nhà Bác làng Sen,
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.
(Nguyễn Đức Mậu)
Các từ: Thắp, lửa hồng dùng để chỉ hiện tượng, sự vật nào? Vì sao?
thắp
lửa hồng
chỉ sự “nở hoa”
chỉ “màu đỏ” của
hoa râm bụt.
“màu đỏ” được ví với lửa hồng. (hai sự vật ấy có hình thức tương đồng)
“nở hoa” được ví với hành
động thắp. (chúng giống nhau
về cách thức thực hiện).
Tiết 95 - ẨN DỤ
I. Ẩn dụ là gì?
1. Xét ví dụ
2 Ghi nhớ: SGK/ 69
II. Các kiểu Ẩn dụ
1. Xét ví dụ
Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng.
(Nguyễn Tuân)
đặc điểm của cái bánh.
nắng không thể dùng vị giác để cảm nhận, mà phải dùng thị giác để cảm nhận.
- Sử dụng từ giòn tan để nói về nắng là có sự chuyển đổi cảm giác (thị giác vị giác).
giòn tan
Tiết 95 - ẨN DỤ
I. Ẩn dụ là gì?
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ: SGK/ 69
II. Các kiểu Ẩn dụ
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ: SGK
(nắng) giòn tan – (nắng) “to, rực rỡ”.
Người Cha – Bác Hồ
thắp – “nở hoa”
Lửa hồng – “màu đỏ”
Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về phẩm chất giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ phẩm chất).
Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cảm giác (ẩn dụ chuyển đổi cảm giác).
? Có mấy kiểu ẩn dụ? Là những kiểu nào?
- Có 4 kiểu Ẩn dụ
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về
cách thức thực hiện hành động
(ẩn dụ cách thức).
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về
hình thức giữa các sự vật, hiện tượng
(ẩn dụ hình thức).
Tiết 95 - ẨN DỤ
I. Ẩn dụ là gì?
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ: SGK/69
II. Các kiểu Ẩn dụ:
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ: SGK
III. Luyện tập
Bài 2
Bài 2: (SGK)
Kẻ trồng cây - người lao động
Ăn quả - sự hưởng thụ.
Tương đồng về cách thức
b. Mực, đen – cái xấu
Đèn, sáng – cái tốt
Tương đồng về phẩm chất
c. Thuyền - người đi xa
Bến - người chờ đợi
Tương đồng về phẩm chất
Tiết 95 - ẨN DỤ
I. Ẩn dụ là gì?
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ: SGK
II. Các kiểu Ẩn dụ:
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ: SGK
III. Luyện tập
Bài 2
Bài 3
Bài 3: (SGK)
b. Chảy: Chuyển đổi cảm giác từ xúc giác sang thị giác (nhìn) liên tưởng mới lạ.
c. Mỏng: chuyển đổi cảm giác từ xúc giác sang thính giác (nghe) mới lạ, độc đáo, thú vị.
Chảy: Chuyển đổi cảm giác
từ khứu giác (mũi) sang thị giác
(nhìn) giàu tính hình tượng.
Tiết 95 - ẨN DỤ
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc ghi nhớ 1, 2 SGK
- Hoàn chỉnh phần d bài tập 3
- Làm bài tập 4
Viết 1 đoạn văn từ 3 – 5 câu nội dung tự chọn có
sử dụng phép ẩn dụ.
- Chuẩn bị bài Luyện nói văn miêu tả.
Buổi học kết thúcChúc các em học tập tốt!