Bài 22. Vệ sinh hô hấp

TRƯỜNG THCS CHIỀNG XÔM
SINH HỌC 8
GVBM: Nguyễn Thị Ngọc Bích
Tổ: Sinh - Hóa - Địa
TP Sơn La - Sơn La
Sự trao đổi khí ở phổi và tế bào được thực hiện như thế nào ?
* Kiểm tra bài cũ:
Trả lời:
Trao đổi khí ở phổi gồm sự khuyếch tán O2 từ không khí ở phế nang và máu và của khí CO2 từ máu vào không khí phế nang.
Trao đổi khí ở tế bào gồm sự khuyếch tán của O2 từ máu vào tế bào và của CO2 từ tế bào vào máu.
Ti?t 23 -băi 22: V? SINH H� H?P
I - CẦN BẢO VỆ HỆ HÔ HẤP KHỎI CÁC TÁC NHÂN CÓ HẠI:
Qua quan sát hình minh họa và thông tin bảng 22 , em hãy cho biết không khí có thể bị ô nhiễm và gây tác hại tới hoạt động hô hấp từ những loại tác nhân như thế nào?
Nghiên cứu thông tin bảng 22/ SGK - 72 và quan sát hình minh hoạ:
Ti?t 23 -băi 22: V? SINH H� H?P
I - CẦN BẢO VỆ HỆ HÔ HẤP KHỎI CÁC TÁC NHÂN CÓ HẠI:
- Các tác nhân có hại cho hệ hô hấp:
+ Bụi + Các vi sinh vật gây bệnh
+ Các khí độc hại: NOx, SOx, COx, nicotin...
Ti?t 23 -băi 22: V? SINH H� H?P
I - CẦN BẢO VỆ HỆ HÔ HẤP KHỎI CÁC TÁC NHÂN CÓ HẠI:
Các vi sinh vật gây bệnh
...
Các chất độc hại
(nicotin, nitrozamin)
Cacbon oxit
(CO)
Lưu huỳnh oxit
(SOx)
Nito ôxit
(NOx)
.

Bụi
Tác hại
Nguồn gốc tác nhân
Tác nhân
Bảng 22. Các tác nhân gây hại đường hô hấp.
Ti?t 23 -băi 22: V? SINH H� H?P
I - CẦN BẢO VỆ HỆ HÔ HẤP KHỎI CÁC TÁC NHÂN CÓ HẠI:
Gây các bệnh viêm đường dẫn khí và phổi, làm tổn thương hệ hô hấp; có thể gây chết.
Trong không khí ở bệnh viện và các môi trường thiếu vệ sinh.

Các vi sinh vật gây bệnh
Làm tê liệt lông rung phế quản, giảm hiệu quả lọc sạch không khí.
Có thể gây ung thư phổi.
Khói thuốc lá...
Các chất độc hại(nicotin, nitrozamin)
Chiếm chỗ của O2 trong máu (hồng cầu), làm giảm hiệu quả hô hấp, có thể gây chết.
Khí thải công nghiệp sinh hoạt, khói thuốc lá ....
Cacbon oxit
(CO)
Làm cho các bệnh hô hấp thêm trầm trọng.
Khí thải sinh hoạt và công nghiệp...
Lưu huỳnh oxit(SOx)
Gây viêm, sưng lớp niêm mạc, cản trở trao đổi khí; có thể gây chết ở liều cao
Nito ôxit
(NOx)
Khi nhiều quá (> 100000 hạt/ml, cm3 không khí) sẽ quá khả năng lọc sạch của đường dẫn khí gây bệnh bụi phổi
Từ các cơn lốc, núi lửa phun, đám cháy rừng, khai thác than, khai thác đá, khí thải các máy móc động cơ sử dụng than hay dầu....

Bụi
Tác hại
Nguồn gốc tác nhân
Tác nhân
Bảng 22. Các tác nhân gây hại đường hô hấp.
Khí thải ôtô, xe máy...
Trong khói thuốc lá chứa hơn 4000 loại hoá chất. Trong đó có hơn 200 loại có hại cho sức khoẻ, bao gồm chất gây nghiện và các chất gây độc. Người ta chia ra 4 nhóm chính:
1. Nicotine.
2. Monoxit carbon (khí CO)
3. Các phân tử nhỏ trong khói thuốc lá .
4. Các chất gây ung thư
 Khi hút thuốc, chất nhựa trong khói thuốc lá sẽ bám vào phổi như bồ hóng bám vào ống khói. nếu hút 10 điếu thuốc lá một ngày, cơ thể của bạn sẽ phải hít vào 105g nhựa mỗi năm.

Ti?t 23 -băi 22: V? SINH H� H?P
I - CẦN BẢO VỆ HỆ HÔ HẤP KHỎI CÁC TÁC NHÂN CÓ HẠI:
Khói thuốc
Nicôtin
?
- Trồng nhiều
cây xanh

- Đeo khẩu
trang khi dọn
vệ sinh
và ở những
nơi có bụi
Để hạn chế ô nhiễm không khí từ bụi và điều hoà thành phần không khí ta cần phải có biện pháp gì?
Ti?t 23 -băi 22: V? SINH H� H?P
I - CẦN BẢO VỆ HỆ HÔ HẤP KHỎI CÁC TÁC NHÂN CÓ HẠI:
Biện pháp bảo vệ hệ hô hấp tránh các chất khí độc hại?
- Hạn chế sử dụng các thiết bị có thải ra các khí độc hại.
Không hút thuốc lá và vận động mọi người không nên hút thuốc.
Ti?t 23 -băi 22: V? SINH H� H?P
I - CẦN BẢO VỆ HỆ HÔ HẤP KHỎI CÁC TÁC NHÂN CÓ HẠI:
Biện pháp nào giúp ta hạn chế sự ô nhiễm không khí do các vi sinh vật gây bệnh gây ra?
- Thường xuyên dọn vệ sinh.
Không khạc nhổ bừa bãi.
Ti?t 23 -băi 22: V? SINH H� H?P
I - CẦN BẢO VỆ HỆ HÔ HẤP KHỎI CÁC TÁC NHÂN CÓ HẠI:
Ti?t 23 -băi 22: V? SINH H� H?P
I – CẦN BẢO VỆ HỆ HÔ HẤP KHỎI CÁC TÁC NHÂN CÓ HẠI:
II – CẦN TẬP LUYỆN ĐỂ CÓ MỘT HỆ HÔ HẤP KHỎE MẠNH:
NỘI DUNG THẢO LUẬN:
Giải thích vì sao khi luyện tập thể dục thể thao đúng cách, đều đặn từ bé có thể có được dung tích sống lí tưởng?
Giải thích vì sao khi thở sâu và giảm số nhịp thở trong mỗi phút sẽ làm tăng hiệu quả hô hấp?
Hãy đề ra các biện pháp luyện tập để có thể có một hệ hô hấp khỏe mạnh?
Ti?t 23 -băi 22: V? SINH H� H?P
I – CẦN BẢO VỆ HỆ HÔ HẤP KHỎI CÁC TÁC NHÂN CÓ HẠI:
II – CẦN TẬP LUYỆN ĐỂ CÓ MỘT HỆ HÔ HẤP KHỎE MẠNH:
Giải thích vì sao khi luyện tập thể dục thể thao đúng cách, đều đặn từ bé có thể có được dung tích sống lí tưởng?
Lượng khí lưu thông 500 ml
 Dung tích sống là thể tích không khí lớn nhất mà một cơ thể hít vào và thở ra.
Dung tích sống phụ thuộc vào tổng dung tích phổi và dung tích khí cặn. Dung tích phổi phụ thuộc vào dung tích lồng ngực, mà dung tích lồng ngực lại phụ thuộc vào sự phát triển của khung xương sườn trong độ tuổi phát triển, sau độ tuổi phát triển sẽ không phát triển nữa. Dung tích khí cặn phụ thuộc vào khả năng co tối đa của các cơ thở ra, các cơ này cần luyện tập từ bé.
Cần luyện tập TDTT đúng cách, thường xuyên đều đặn từ bé sẽ có dung tích sống lí tưởng.
Tập bơi khi 21 tháng
VĐV đạt huy chương Vàng
VĐV trên đường đua
Tập bơi khi 4 tuổi
Ti?t 23 -băi 22: V? SINH H� H?P
2. Giải thích vì sao sau khi thở sâu và giảm số nhịp thở trong mỗi phút sẽ làm tăng hiệu quả hô hấp?
* Vídụ:
- Một người thở ra 18 nhịp/phút, mỗi nhịp hít vào 400 ml không khí:
+ khí lưu thông/phút: 400ml x 18 = 7200 ml
+ khí vô ích ở khoảng chết: 150 ml x18 = 2700 ml
+ Khí hữu ích vào tới phế nang: 7200 ml - 2700 ml =4500 ml
- Nếu người đó thở sâu: 12 nhịp/phút, mỗi nhịp hít vào 600 ml không khí
+ khí lưu thông/phút: 600ml x 12 = 7200 ml
+ khí vô ích ở khoảng chết: 150 ml x12 = 1800 ml
+ Khí hữu ích vào tới phế nang: 7200 ml - 1800 ml = 5400 ml
=> Khi thở sâu và giảm nhịp thở trong mỗi phút sẽ tăng hiệu quả hô hấp
3. Hãy đề ra các biện pháp luyện tập để có thể có một hệ hô hấp khoẻ mạnh?
Tích cực tập thể dục thể thao phối hợp tập thở sâu và giảm nhịp thở thường xuyên, từ bé.

7200 ml
2700 ml
4500 ml
7200 ml
1800 ml
5400 ml
I – CẦN BẢO VỆ HỆ HÔ HẤP KHỎI CÁC TÁC NHÂN CÓ HẠI:
II – CẦN TẬP LUYỆN ĐỂ CÓ MỘT HỆ HÔ HẤP KHỎE MẠNH:
Ti?t 23 -băi 22: V? SINH H� H?P
Làm thế nào để có một hệ hô hấp khỏe mạnh?
I – CẦN BẢO VỆ HỆ HÔ HẤP KHỎI CÁC TÁC NHÂN CÓ HẠI:
II – CẦN TẬP LUYỆN ĐỂ CÓ MỘT HỆ HÔ HẤP KHỎE MẠNH:
 - Cần tích cực rèn luyện để có một hệ hô hấp khỏe mạnh bằng cách luyện tập TDTT, phối hợp với thở sâu và giảm nhịp thở thường xuyên từ bé.
KẾT LUẬN CHUNG:
Cần xây dựng môi trường sống và làm việc có bầu không khí trong sạch, ít ô nhiễm bằng các biện pháp như trồng nhiều cây xanh, không xả rác bừa bãi, không hút thuốc lá; đeo khẩu trang chống bụi khi làm vệ sinh hay khi hoạt động ở môi trường nhiều bụi.
Cần tích cực rèn luyện để có một hệ hô hấp khoẻ mạnh bằng luyện tập thể dục thể thao phối hợp tập thở sâu và giảm nhịp thở thường xuyên, từ bé.
Bài tập1: Khoanh vào ý đúng trong các câu sau:
1. Hô hấp đúng cách là cách hô hấp nào?
A. Hít vào ngắn hơn thở ra
B. Thở qua mũi
C. Thở qua miệng
D. Hai câu A, B đúng
2. Hiệu quả hô hấp sẽ tăng khi:
A. Thở sâu và giảm nhịp thở
B. Thở bình thường
C. Tăng nhịp thở
D. Cả A, B, C đều sai
3. Các bệnh nào dễ lây qua đường hô hấp:
A. Bệnh Sars, bệnh lao phổi
B. Bệnh cúm, bệnh ho gà.
C. Bệnh thương hàn, thổ tả kiết lị , bệnh về giun sán.
D. Hai câu a,b đúng
Tiết 23 -bài 22: VỆ SINH HỆ HÔ HẤP
* Củng cố - luyện tập:
Bài tập2: Lựa chọn các tác hại tương ứng với các tác nhân rồi điền vào ô kết quả sao cho phu hợp.
b. Làm tê liệt lớp lông rung phế quản, giảm hiệu quả lọc sạch không khí. Có thể gây ung thư phổi.
2. Ni tơ ô xít (NOx)
a. Chiếm chỗ của o xy trong máu(hồng cầu), làm giảm hiệu quả hô hấp, có thể gây chết người.
1.Bụi
c. Gây các bệnh viêm đường dẫn khí và phổi , làm tổn thương hệ hô hấp, có thể gây chết.
1...
2....
3...
3. Lưu huỳnh ô xít (SOx)
Tác hại
Kết quả
Tác nhân
e. Làm cho các bệnh hô hấp thêm trầm trọng, Làm cho các bệnh hô hấp thêm trầm trọng.
5. Nicôtin trong khói thuốc lá
d. Gây viêm, sưng lớp niêm mạc, cản trở trao đổi khí; có thể gây chết ở liều cao.
4. Các bon ô xít (COx).
f. Khi nhiều quá (>100000 hạt/ml,cm3 không khí) sẽ quá khả năng lọc sạch của đường dẫn khí -> gây bệnh bụi phổi
4.......
5.......
6.......
6. Các vi sinh vật gây bệnh
Tiết 23 -bài 22: VỆ SINH HỆ HÔ HẤP
* Củng cố - luyện tập:
e
c
b
d
a
f
* Hướng dẫn HS tự học ở nhà:
- Học và trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4/ SGK – 73.
- Đọc “em có biết”/ SGK – 73.
- Đọc và nghiên cữu trước nội dung bài 23: “TH: Hô hấp nhân tạo”
- Chuẩn bị: Mỗi tổ
+ 1 chiếu cá nhân
+ 1 gối
+ Gạc hoặc vải mềm kích thước 40 x 40cm.
bài học kết thúc
chúc các em học tốt