Bài 22. Vệ sinh hô hấp

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về dự hội thi giáo viên giỏi Môn sinh học
Giáo viên: đặng Thị HUY?N
Trường THCS V�N NAM- PH�C TH?

*Thực chất của quá trình trao ®æi khÝ ë phæi vµ ë tÕ bµo là gì?
* Kiểm tra bài cũ:
Tác nhân
Bụi
Nitơ oxit (NOx)
Lưu huỳnh oxit
(SOx)
Các chất độc hại (nicôtin,nitrôzamin)
Các vi sinh vật gây bệnh
Cacbon oxit
(CO)
Nguồn gốc tác nhân
Núi lửa phun, cơn lốc, cháy rừng, khai thác khoáng sản, …
Khí thải ô tô, xe máy
Khí thải sinh hoạt và công nghiệp …
Khí thải SH & CN ,khói thuốc lá …
Khói thuốc lá
Không khí ở bệnh viện, môi trường ô nhiễm…
Tác hại
Gây bệnh bụi phổi
Gây viêm, sưng niêm mạc cq HH, cản trở TĐK, gây chết ở liều cao
Bệnh hô hấp trầm trọng hơn
Chiếm chỗ O2/máu giảm hiệu quả HH, có thể gây chết
Giảm hiệu quả lọc sạch KK gây ung thư phổi…
Gây bệnh đường dẫn khí và phổi, làm tổn thương hệ HH hoặc gây chết
Tác nhân
Bụi
Nitơ oxit (NOx)
Lưu huỳnh oxit
(SOx)
Các chất khí độc hại (nicôtin,nitrôzamin)
Các vi sinh vật gây bệnh
Cacbon oxit
(CO)
Nguồn gốc tác nhân
Núi lửa phun, cơn lốc, cháy rừng, khai thác khoáng sản, …
Khí thải ô tô, xe máy
Khí thải sinh hoạt và công nghiệp …
Khí thải SH & CN ,khói thuốc lá …
Khói thuốc lá
Không khí ở bệnh viện, môi trường ô nhiễm…
Tác hại
Gây bệnh bụi phổi
Gây viêm, sưng niêm mạc cq HH, cản trở TĐK, gây chết ở liều cao
Bệnh hô hấp trầm trọng hơn
Chiếm chỗ O2/máu giảm hiệu quả HH, có thể gây chết
Giảm hiệu quả lọc sạch KK gây ung thư phổi…
Gây bệnh đường dẫn khí và phổi, làm tổn thương hệ HH hoặc gây chết
B?i ph?i
Tác nhân
Bụi
Nitơ oxit (NOx)
Lưu huỳnh oxit
(SOx)
Các chất khí độc hại (nicôtin,nitrôzamin)
Các vi sinh vật gây bệnh
Cacbon oxit
(CO)
Nguồn gốc tác nhân
Núi lửa phun, cơn lốc, cháy rừng, khai thác khoáng sản, …
Khí thải ô tô, xe máy
Khí thải sinh hoạt và công nghiệp …
Khí thải SH & CN ,khói thuốc lá …
Khói thuốc lá
Không khí ở bệnh viện, môi trường ô nhiễm…
Tác hại
Gây bệnh bụi phổi
Gây viêm, sưng niêm mạc cq HH, cản trở TĐK, gây chết ở liều cao
Bệnh hô hấp trầm trọng hơn
Chiếm chỗ O2/máu giảm hiệu quả HH, có thể gây chết
Giảm hiệu quả lọc sạch KK gây ung thư phổi…
Gây bệnh đường dẫn khí và phổi, làm tổn thương hệ HH hoặc gây chết
CÁC CHẤT KHÍ ĐỘC
Nitơ ô xit
Cacbon ôxit và lưu huỳnh ôxit
CÁC CHẤT KHÍ ĐỘC
Nicôtin ....
CÁC CHẤT KHÍ ĐỘC
Trong khói thuốc lá chứa hơn 4000 loại hoá chất. Trong đó có hơn 200 loại có hại cho sức khoẻ, bao gồm chất gây nghiện và các chất gây độc. Người ta chia ra 4 nhóm chính:
1. Nicotine
2. Cacbon oxit(khí CO), nitơoxit(NOx)
3. Các phân tử nhỏ trong khói thuốc lá
4. Các chất gây ung thư.

Vi khuẩn lao
Vi khuẩn bạch hầu
Vi rút cúm
Vi rút viêm gan A
Tác nhân
Bụi
Nitơ oxit (NOx)
Lưu huỳnh oxit
(SOx)
Các chất khí độc hại (nicôtin,nitrôzamin)
Các vi sinh vật gây bệnh
Cacbon oxit
(CO)
Nguồn gốc tác nhân
Núi lửa phun, cơn lốc, cháy rừng, khai thác khoáng sản, …
Khí thải ô tô, xe máy
Khí thải sinh hoạt và công nghiệp …
Khí thải SH & CN ,khói thuốc lá …
Khói thuốc lá
Không khí ở bệnh viện, môi trường ô nhiễm…
Tác hại
Gây bệnh bụi phổi
Gây viêm, sưng niêm mạc cq HH, cản trở TĐK, gây chết ở liều cao
Bệnh hô hấp trầm trọng hơn
Chiếm chỗ O2/máu giảm hiệu quả HH, có thể gây chết
Giảm hiệu quả lọc sạch KK gây ung thư phổi…
Gây bệnh đường dẫn khí và phổi, làm tổn thương hệ HH hoặc gây chết
? THẢO LUẬN

Hãy đề ra các biện pháp bảo vệ hệ hô hấp nhằm hạn chế và tránh các tác nhân có hại?

TÁC NHÂN
BIỆN PHÁP
Bụi
Các biện pháp bảo vệ hệ hô hấp khỏi các tác nhân có hại
Các chất khí độc hại
Vi sinh vật gây bệnh
Biện pháp bảo vệ hệ hô hấp tránh tác nhân bụi
Biện pháp bảo vệ hệ hô hấp tránh các chất khí độc hại
Biện pháp bảo vệ hệ hô hấp tránh các vi sinh vật gây hại
? THẢO LUẬN
1. Giải thích vì sao khi tập thể dục thể thao đúng cách, đều đặn từ bé có thể có được dung tích sống lí tưởng?
2. Giải thích vì sao sau khi thở sâu và giảm số nhịp thở trong mỗi phút sẽ làm tăng hiệu quả hô hấp?
3. Hãy đề ra các biện pháp luyện tập
để có thể có một hệ hô hấp khoẻ mạnh?


? THAÛO LUAÄN
1. Giaûi thích vì sao khi taäp theå duïc theå thao ñuùng caùch, ñeàu ñaën töø beù coù theå coù ñöôïc dung tích soáng lí töôûng?
Dung tích soáng laø theå tích khoâng khí lôùn nhaát maø moät cô theå coù theå hít vaøo vaø thôû ra.
Dung tích soáng phuï thuoäc vaøo dung tích phoåi vaø dung tích khí caën.

Lượng khí lưu thông 500 ml
150 ml nằm
trong đường dẫn khí (khí vô ích)
350 ml nằm trong phế nang (khí hữu ích)
Lượng khí đưa vào qua một lần hít thở bình thường ở người
? THẢO LUẬN
1. Giải thích vì sao khi tập thể dục thể thao đúng cách, đều đặn từ bé có thể có được dung tích sống lí tưởng?
2. Giải thích vì sao sau khi thở sâu và giảm số nhịp thở trong mỗi phút sẽ làm tăng hiệu quả hô hấp?
3. Hãy đề ra các biện pháp luyện tập
để có thể có một hệ hô hấp khoẻ mạnh?


THẢO LUẬN
2. Giải thích vì sao sau khi thở sâu và giảm số nhịp thở trong mỗi phút sẽ làm tăng hiệu quả hô hấp?
* Vídụ:
- Một người thở ra 18 nhịp/phút, mỗi nhịp hít vào 400 ml không khí:
+ Khí lưu thông/phút: 400ml x 18 = 7200 ml
+ Khí vô ích ở khoảng chết: 150 ml x18 = 2700 ml
+ Khí hữu ích vào tới phế nang: 7200 ml - 2700 ml =4500 ml
- Nếu người đó thở sâu: 12 nhịp/phút, mỗi nhịp hít vào 600 ml không khí
+ Khí lưu thông/phút: 600ml x 12 = 7200 ml
+ Khí vô ích ở khoảng chết: 150 ml x12 = 1800 ml
+ Khí hữu ích vào tới phế nang: 7200 ml - 1800 ml = 5400 ml
=> Khi thở sâu và giảm nhịp thở trong mỗi phút sẽ tăng hiệu quả hô hấp
7200 ml
2700 ml
4500 ml
7200 ml
1800 ml
5400 ml
3. Haõy ñeà ra caùc bieän phaùp luyeän taäp
ñeå coù theå coù moät heä hoâ haáp khoeû maïnh?
Vũ Thị Hương –HCĐ TVH Châu Á tháng 11/2010
Võ Thái Nguyên -HCV bơi lội Việt Nam- Tháng 3/ 2011
Kết luận chung.
Cần xây dựng môi trường sống và làm việc có bầu không khí trong sạch, ít ô nhiễm bằng các biện pháp như trông nhiều cây xanh, không xả rác bừa bãi, không hút thuốc lá; đeo khẩu tramh chống bụi khi làm vệ sinh hay khi hoạt động ở môi trường nhiều bụi.
Cần tích cực rèn luyện để có một hệ hô hấp khoẻ mạnh bằng luyện tập thể dục thể thao phối hợp tập thở sâu và giảm nhịp thở thường xuyên, từ bé.
L?a ch?n dỏp ỏn đúng trong các câu sau v� gi?i thớch:
Cõu 1. Hô hấp đúng cách, l�m tang hi?u qu? hụ haap là cách hô hấp nào?
A. Hít vào ngắn hơn thở ra,
B. Thở qua mũi, thở sâu và giảm nhịp thở
C. Thở qua miệng, tang nh?p th?
D. Hai câu A, B đúng
B�i t?p c?ng c?
Cõu 2 . Các bệnh nào dễ lây qua đường hô hấp:
A. Bệnh viờm gan A, bệnh lao phổi
B. Bệnh cúm, bệnh ho gà.
C. Bệnh thương hàn, thổ tả kiết lị , bệnh về giun sán.
D. Hai câu A,B đúng
DẶN DÒ
- Học bài, trả lời câu hỏi 1,2,3,4 tr.73 sgk
- Đọc " Mục em có biết"
- Đọc và chu?n b? trước bài 23: Thực hành
hô hấp nhân tạo.
-Mỗi nhóm mang 1 chiếu, 1 gối cá nhân
Kớnh chỳc s?c kho? cỏc th?y cụ v� cỏc em
Bài 22. VỆ SINH HÔ HẤP

* Các tác nhân có hại cho đường hô hấp
- Bụi
- Các chất khí độc như : Nitơ ôxit, lưu huỳnh ôxit, cacbon ôxit, nicôtin,.
- Các vi sinh vật gây bệnh
I. Cần bảo vệ hệ hô hấp khỏi các tác nhân có hại
* Tích cực xây dựng môi trường sống và làm việc có bầu không khí trong lành ít ô nhiễm bằng các biện pháp: Trồng cây xanh, không vứt rác bừa bãi, không hút thuốc lá, đeo khẩu trang chống bụi khi làm vệ sinh hay khi hoạt động ở môi trường nhiều bụi…
II. Cần tập luyện để có một hệ hô hấp khoẻ mạnh
? Cần làm gì để có một hệ hô hấp khỏe mạnh?
- Cần luyện tập TDTT,phối hợp với tập thở sâu và giảm nhịp thở thường xuyên từ bé thì sẽ có hệ hô hấp khỏe mạnh
? Luyện tập TDTT phải đảm bảo yêu cầu gì?
- Luyện tập thể thao phải vừa sức, rèn luyện từ từ
Bài t?p v?n d?ng
* Chọn câu trả lời đúng nhất
Các biện pháp bảo vệ đường hô hấp là:
1. Trồng nhiều cây xanh trên đường phố, nơi công sở, trường học, bệnh viện.
2. Nên đeo khẩu trang khi dọn vệ sinh
3. Không hút thuốc lá và vận động mọi người cùng không hút thuốc lá
4. Hạn chế khạc nhổ bừa bãi.
5. Tất cả trường hợp trên.
ẹaựp aựn: 5
Câu 2. Chất nào dưới đây có nhiều trong khói thuốc lá?
a. Lưu huỳnh ôxit
b. Nitơ ôxit
c. Nicôtin
d. Cả b và c
Đáp án: c
Không hút thuốc và vận động mọi người không nên hút thuốc
- Hạn chế sử dụng các thiết bị có thải ra các khí độc h?i
2. Giải thích vì sao sau khi thở sâu và giảm số nhịp thở trong mỗi phút sẽ làm tăng hiệu quả hô hấp?


L?a ch?n dỏp ỏn đúng trong các câu sau:
1. Hô hấp đúng cách là cách hô hấp nào?
A. Hít vào ngắn hơn thở ra
B. Thở qua mũi
C. Thở qua miệng
D. Hai câu A, B đúng
2. Hiệu quả hô hấp sẽ tăng khi:
A. Thở sâu và giảm nhịp thở
B. Thở bình thường
C. Tăng nhịp thở
D. Cả A, B, C đều đúng
3. Các bệnh nào dễ lây qua đường hô hấp:
A. Bệnh viờm gan A, bệnh lao phổi
B. Bệnh cúm, bệnh ho gà.
C. Bệnh thương hàn, thổ tả kiết lị , bệnh về giun sán.
D. Hai câu a,b đúng
bài tập
Tác nhân
Bụi
Nitơ oxit (NOx)
Lưu huỳnh oxit
(SOx)
Các chất khí độc hại (nicôtin,nitrôzamin)
Các vi sinh vật gây bệnh
Cacbon oxit
(CO)
Nguồn gốc tác nhân
Núi lửa phun, cơn lốc, cháy rừng, khai thác khoáng sản, …
Khí thải ô tô, xe máy
Khí thải sinh hoạt và công nghiệp …
Khí thải SH & CN ,khói thuốc lá …
Khói thuốc lá
Không khí ở bệnh viện, môi trường ô nhiễm…
Tác hại
Gây bệnh bụi phổi
Gây viêm, sưng niêm mạc cq HH, cản trở TĐK, gây chết ở liều cao
Bệnh hô hấp trầm trọng hơn
Chiếm chỗ O2/máu giảm hiệu quả HH, có thể gây chết
Giảm hiệu quả lọc sạch KK gây ung thư phổi…
Gây bệnh đường dẫn khí và phổi, làm tổn thương hệ HH hoặc gây chết

? THAÛO LUAÄN
1. Giaûi thích vì sao khi taäp theå duïc theå thao ñuùng caùch, ñeàu ñaën töø beù coù theå coù ñöôïc dung tích soáng lí töôûng?

-Thường xuyên dọn
vệ sinh, giữ vệ sinh
cá nhân
-Không vứt rác,
không khạc nhổ
bừa bãi
CHÀO TẠM BIỆT
- Toàn bộ số tiền mà những người hút thuốc lá tại Việt Nam dùng để mua thuốc lá năm 1998 khoảng 6000 tỷ đồng. Số tiền này có thể mua được 1.5 triệu tấn gạo hoặc 300.000 chiếc xe máy Super Dream.
Dung tích phoåi phuï thuoäcvaøo dung tích loàng ngöïc, maø dung tích loàng ngöïc phuï thuoäc vaøo söï phaùt trieån cuûa khung xöông söôøn trong ñoä tuoåi phaùt trieån (< 25 tuoâi ôû nam, vaø < 20 tuoåi ôû nöõ). Sau ñoä tuoåi phaùt trieån seõ khoâng phaùt trieån theâm nöõa. Dung tích khí caën phuï thuoäc vaøo khaû naêng co toái ña cuûa caùc cô thôû ra , caùc cô naøy caàn luyeän taäp ñeàu töø beù.
Bụi
Không khí có thể bị ô nhiễm và gây tác hại tới hoạt động hô hấp từ những
loại tác nhân nào.
Các vi sinh vật gây bệnh
Trả lời:
*Nh? ho?t d?ng c?a cỏc co hụ h?p l�m thay d?i th? tớch l?ng ng?c m� co th? th?c hi?n du?c hớt v�o v� th? ra, giỳp cho khụng khớ trong ph?i thu?ng xuyờn du?c d?i m?i.
*Th?c ch?t c?a quỏ trỡnh TDK ? ph?i v� t? b�o d?u theo co ch? khu?ch tỏn t? noi cú n?ng d? cao t?i noi cú n?ng d? th?p
Trao đổi khí ở phổi gồm sự khuếch tán O2 từ không khí ở phế nang vào máu và của khí CO2 từ máu vào không khí phế nang.
Trao đổi khí ở tế bào gồm sự khuếch tán của O2 từ máu vào tế bào và của CO2 từ tế bào vào máu.
.......
Hạn chế các bệnh về đường hô hấp.
Không hút thuốc lá, thuốc lào...
Giảm ô nhiễm môi trường đất, nước không khí..
Không lạm dụng các loại thuốc hoá học.
Hạn chế sự phát tán của vi rút, vi khuẩn gây bệnh.
Không khạc nhổ bừa bãi
Giảm chất khí độc hại, hạn chế tác hại của bụi
Trông nhiều cây xanh, đeo khẩu trang
Tác dụng
Biện pháp
I. Cần bảo vệ hệ hô hấp khỏi các tác nhân có hại
Cần làm gì để bảo vệ hệ hô hấp tránh khỏi các tác nhân có hại?
*Nhờ hoạt động của các cơ quan, bộ phận nào mà không khí trong phổi thường xuyên được đổi mới?
 Khi hút thuốc, chất nhựa trong khói thuốc lá sẽ bám vào phổi như bồ hóng bám vào ống khói. nếu hút 10 điếu thuốc lá một ngày, cơ thể của bạn sẽ phải hít vào 105g nhựa mỗi năm.Gây viêm, sưng niêm mạc,ho,lao phổi, ung thư phổi, tử vong.
Tác nhân
Bụi
Nitơ oxit
Lưu huỳnh oxit
Các chất độc hại (nicôtin,nitrôzamin)
Các vi sinh vật gây bệnh
Cacbon oxit
Phân loại
Bụi
Các chất khí độc
Các vi sinh vật gây bệnh
Các biện pháp bảo vệ hệ hô hấp khỏi các tác nhân có hại