Bài 22. Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

Phòng GD - ĐT Thành Phố Bắc Ninh
Trường THCS Vũ Ninh
Môn: Vật Lý - Lớp 9
Giáo viên dạy: Vũ Văn Bình
Trường THCS Vũ Ninh
Kiểm tra bài cũ:
Bài 21.1 ( SBT - T26 )
Có 1 số quả đấm cửa bằng đồng và 1 số quả bằng sắt mạ đồng, làm thế nào để phân biệt được chúng ?
A - dùng cân để xác định khối lượng của mỗi chiếc.
B - Dùng nam châm .
C - Quan sát màu sắc.
D - Dùng dũa mài 1 điểm nào đó trên quả đấm đẻ kiểm tra.
A
B
C
D
Kiểm tra bài cũ:
Bài 21 . 6 ( SBT - T26 )
Trên thanh nam châm, chỗ nào hút sắt mạnh nhất ?
A - Phần giữa của thanh nam châm.
B - chỉ có từ cực bắc.
C - Cả hai từ cực.
D - Mọi chỗ đềuhút sắt mạnh như nhau.
A
B
C
D
ở lớp 7 chúng ta đã biết, cuộn dây có dòng điện chạy qua có tác dụng từ, phải chăng chỉ có dòng điện chạy qua cuộn dây mới có tác dụng từ ? Nếu dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ thì nó có tác dụng từ hay không ?
Để trả lời câu hỏi đó chúng ta nghiên cứu bài hôm nay:
Tiết 24: - T�C D?NG T? C?A DòNG DI?N
- T? TRU?NG
Tiết 24: - T�C D?NG T? C?A DềNG DI?N
- T? TRU?NG
Các vấn đề cần nghiên cứu:
I - Dòng điện gây ra lực tác dụng lên một kim nam châm nhỏ đặt gần nó.
II - KháI niệm từ trường và cách nhận biết sự tồn tại của từ trường.
III - Vận dụng các kiến thức đã học để giảI quyết các bài tập có liên quan và các hiện tượng trong thực tế về từ trường.

I/ LỰC TỪ :
A
+
+
+
-
1/ Thí Nghiệm :
Hình 22.1
Khi K mở, dây dẫn AB song song với
kim nam châm đang đứng yên.

Đóng khóa K, quan sát và cho biết có hiện
tượng gì xảy ra với kim nam châm ?
Lúc đã nằm cân bằng , kim nam châm có
còn song song với dây dẫn không ?
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ
đều gây ra tác dụng lực (lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó.
Ta nói rằng dòng điện gây ra tác dụng từ.
2/ Kết luận :
- Kim nam châm bị lệch khỏi vị trí cân bằng.
- Không .
Tiết 24:
- TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN
- TỪ TRƯỜNG
II/ TỪ TRƯỜNG :
A
+
+
+
-
1/ Thí Nghiệm :
Một kim nam châm
gọi là nam châm thử
được đặt tự do trên
trục thẳng đứng , đang
chỉ hướng Nam - Bắc.
Đưa nó đến các vị trí
khác nhau xung quanh
dây dẫn có dòng điện.
Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm ?

Bị lệch khỏi vị trí cân bằng .
Tiết 24: - T�C D?NG T? C?A DềNG DI?N
- T? TRU?NG
C2
I/ LỰC TỪ :
1/ Thí Nghiệm :
2/ Kết luận :
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳđều gây ra tác dụng lực (lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó.Ta nói
rằngdòng điện gây ra tác dụng từ.
A
+
+
+
-


C 3. Ở mỗi vị trí, sau khi nam châm đã đứng yên
Xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định,
buông tay ra.
Nhận xét hướng của kim nam châm sau khi
đã trở lại vị trí cân bằng ?

Trở về vị trí ban đầu .
Không song song với dây dẫn.
Không gian xung quanh nam châm , xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ
lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
Tại mỗi vị trí trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện ,kim nam châm đều
chỉ một hướng xác định
2/ KẾT LUẬN :
Tiết 24: - T�C D?NG T? C?A DềNG DI?N
- T? TRU?NG
I/ LỰC TỪ :
1/ Thí Nghiệm :
2/ Kết luận :
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳđều gây ra tác dụng lực (lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó.Ta nói
rằngdòng điện gây ra tác dụng từ.
II/ TỪ TRƯỜNG :
1/ Thí Nghiệm :
2/ KẾT LUẬN :
-
I/ LỰC TỪ :
1/ Thí Nghiệm :
1/ Kết luận :
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳđều gây ra tác dụng lực (lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó.Ta nóirằngdòng điện gây ra tác dụng từ.
II/ TỪ TRƯỜNG :
1/ Thí Nghiệm :
Tiết 24: - T�C D?NG T? C?A DềNG DI?N
- T? TRU?NG
- Không gian xung quanh nam châm , xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
- Tại mỗi vị trí trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện ,kim nam châm đều chỉ một hướng xác định
3/ Cách Nhận Biết Từ Trường :
Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm
thì nơi đó có từ trường
III/ VẬN DỤNG :
III/ VẬN DỤNG :
C4 :
C5 :
Nếu có 1 kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện trong dây dẫn
có dòng điện hay không ?
Đưa kim nam châm lại gần nếu kim nam châm bị lệch chứng tỏ
trong dây có dòng điện.
Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ rằng xung quanh trái đất có
từ trường ?
Tại 1 điểm trên bàn làm việc,người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm
luôn nằm dọc theo 1 hướng xác định ,không trùng hướng Nam - bắc . Từ đó
rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm ?
C6 :
Không gian Xung quanh kim nam châm là từ trường.
Đặt kim nam châm trên trục thẳng đứng. Xoay cho nó lệch khỏi
vị trí cân bằng . Kim nam châm vẫn luôn định hướng Bắc – Nam.
Tiết 24: - T�C D?NG T? C?A DềNG DI?N
- T? TRU?NG
I/ LỰC TỪ :
II/ TỪ TRƯỜNG :
GHI NHỚ :
Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường. Nam châm hoặc dòng điện đều có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm.
Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.
Hướng dẫn về nhà
- Về nhà học bài theo các câu hỏi trong SGK - Làm bài tập số 22 SBT.
- Học thuộc phần ghi nhớ SGK - T62.
- Đọc trước bài 23: Từ phổ - Đường sức Từ