Bài 22. Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

KIỂM TRA BÀI CŨ:
1, Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về nam châm?
A. Nam châm nào cũng có hai cực: Cực dương, cực âm.
B. Nam châm là những vật có đặc tính hút sắt.
C. Khi bẻ gãy một nam châm, ta có thể tách hai cực của nam châm ra khỏi nhau.
2, Bộ phận chính của la bàn là bộ phận nào sau đây?
A. Một cuộn dây.
B. Một thanh nam châm thẳng.
C. Một kim nam châm.
















Mục đích: Kiểm tra xem dòng điện qua dây dẫn thẳng có tác dụng từ hay không ?
Tiến hành: Bố trí thí nghiệm như hình 22.1 (dây dẫn song song với trục kim nam châm) Cho dòng điện qua dây dẫn -> Quan sát hiện tượng xảy ra với kim nam châm


BĂI 22 - TI?T 23
TÂC D?NG T? C?A D�NG DI?N. T? TRU?NG
I. LỰC TỪ
1, thí nghiệm:
Hình 22.1



















I. LỰC TỪ
1, thí nghiệm:

















BĂI 22 - TI?T 23
TÂC D?NG T? C?A D�NG DI?N. T? TRU?NG
1, thí nghiệm:
 Khi K mở, dây dẫn AB song song với kim nam châm đang đứng yên.
C1: Đóng khóa K, quan sát và cho biết có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm ?


Kim nam châm bị lệch
khỏi vị trí cân bằng.
- Không .
? Hiện tượng xảy ra với kim nam châm chứng tỏ điều gì ?
 Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm có còn song song với dây dẫn không ?
2. K?t lu?n: Dòng điện chạy qua dây dẫn th?ng hay d�y d?n có hình dạng bất kỳ đều gây ra lực ( gọi là lực từ ) tác dụng lên kim nam châm.
Ta nói dòng điện có tác dụng từ.



















A
+
+
-
Một kim nam châm (gọi là nam châm thử) được đặt tự do trên trục thẳng đứng, đang chỉ hướng Nam - Bắc. Đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện
BĂI 22 - TI?T 23
TÂC D?NG T? C?A D�NG DI?N. T? TRU?NG
I. LỰC TỪ
1, thí nghiệm:
II. TỪ TRƯỜNG
1, thí nghiệm:
2, Kết luận.


Đưa kim nam châm đến các vị trí khác nhau xung quanh thanh nam châm thẳng.
BĂI 22 - TI?T 23
TÂC D?NG T? C?A D�NG DI?N. T? TRU?NG
I. LỰC TỪ
1, thí nghiệm:
II. TỪ TRƯỜNG
1, thí nghiệm:
2, Kết luận.
Trong thí nghiệm này các em cần quan sát hiện tượng gì?
- Quan sát hiện tượng xảy ra với kim nam châm khi đưa đến các vị trí khác nhau xung quanh dòng điện hoặc thanh nam châm thẳng.
- Ở mỗi vị trí, nhận xét hướng của kim nam châm khi đã trở về vị trí cân bằng.



















A
+
+
-
Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm khi đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện?
BĂI 22 - TI?T 23
TÂC D?NG T? C?A D�NG DI?N. T? TRU?NG
I. LỰC TỪ
1, thí nghiệm:
1, thí nghiệm:
2, Kết luận.
II. TỪ TRƯỜNG
C2 :
- Kim nam chđm l?ch kh?i v? tr� cđn b?ng.


Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm khi đưa đến các vị trí khác nhau xung quanh thanh nam châm thẳng.
BĂI 22 - TI?T 23
TÂC D?NG T? C?A D�NG DI?N. T? TRU?NG
I. LỰC TỪ
1, thí nghiệm:
II. TỪ TRƯỜNG
1, thí nghiệm:
2, Kết luận.
- Kim nam chđm l?ch di so v?i v? tr� cđn b?ng ban d?u.
C2 :



















C3 :
Ở mỗi vị trí, sau khi nam châm đã đứng yên. Xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay ra.
A
+
+
-

Em có nhận xét gì về hướng của kim nam châm sau khi đã trở lại vị trí cân bằng ?
- Kim nam châm luôn chỉ một hướng xác định.
BĂI 22 - TI?T 23
TÂC D?NG T? C?A D�NG DI?N. T? TRU?NG
I. LỰC TỪ
1, thí nghiệm:
II. TỪ TRƯỜNG
1, thí nghiệm:
2, Kết luận.



















BĂI 22 - TI?T 23
TÂC D?NG T? C?A D�NG DI?N. T? TRU?NG
Các thí nghiệm trên chứng tỏ không gian xung quanh nam châm và xung quanh dòng điện có gì đặc biệt?
I. LỰC TỪ
1, thí nghiệm:
II. TỪ TRƯỜNG
1, thí nghiệm:
2, Kết luận.
 Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
 Tại mỗi vị trí trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.
2, Kết luận:


BĂI 22 - TI?T 23
TÂC D?NG T? C?A D�NG DI?N. T? TRU?NG
I. LỰC TỪ
1, thí nghiệm:
II. TỪ TRƯỜNG
1, thí nghiệm:
2, Kết luận.
2, Kết luận:
b. Kết luận: Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường
. Dùng kim nam châm thử đưa vào không gian cần kiểm tra. Nếu có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường
a,Từ các thí nghiệm trên, hãy rút ra cách dùng kim nam châm để phát hiện ra từ trường?
C4 :
Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện trong dây dẫn có dòng điện hay không ?
Đưa kim nam châm lại gần dây dẫn AB. Nếu kim nam châm bị lệch khỏi phương Bắc - Nam chứng tỏ trong dây dẫn AB có dòng điện và ngược lại.
III. VẬN DỤNG:
3, Cách nhận biết từ trường:
3, Cách nhận biết từ trường:



















BĂI 22 - TI?T 23
TÂC D?NG T? C?A D�NG DI?N. T? TRU?NG
C5 :
Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ rằng xung quanh trái đất có từ trường ?
Đặt kim nam châm trên trục thẳng đứng. Xoay cho nó lệch khỏi vị trí cân bằng. Kim nam châm vẫn luôn định hướng Bắc - Nam.
C6 :
Tại 1 điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo 1 hướng xác định, không trùng hướng Nam-Bắc. Từ đó rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm ?
Không gian xung quanh kim nam châm có từ trường.
I. LỰC TỪ
1, thí nghiệm:
II. TỪ TRƯỜNG
1, thí nghiệm:
2, Kết luận.
2, Kết luận:
3, Cách nhận biết từ trường:
III. VẬN DỤNG:




















Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường. Nam châm hoặc dòng điện đều có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm.
Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.
BĂI 22 - TI?T 23
TÂC D?NG T? C?A D�NG DI?N. T? TRU?NG
GHI NHỚ:

















Phát kiến của Oersted về
sự liên hệ giữa điện và từ
vào năm 1820 đã mở đầu
cho bước phát triển mới
của điện từ học thế kỷ XIX
và XX.
Ơ-xtét làm thí nghiệm tác dụng từ của dòng điện năm 1820
Máy cưa
Máy cắt
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc ghi nhớ ( sgk-62 )
- Làm bài tập : 22.1 ; 22.2 ; 22.3 22.4 trang 27 (SBT )
- Đäc bµi 23 : “Tõ phæ - ®­êng søc tõ”
- ChuÈn bÞ c¸c dông cô cÇn thiÕt phôc vô bµi häc .
Bài 22.3 (SBT ): Từ trường không tồn tại ở đâu?
A. Xung quanh nam châm.
B. Xung quanh dòng điện.
C. Xung quanh điện tích đứng yên.
D. Xung quanh Trái đất.

Chúc mừng em đã chọn đúng
Bài 22.2 (SBT):
Có một số quả pin để lâu ngày và một đoạn dây dẫn. Nếu không có bóng đèn pin để thử, có cách nào kiểm tra được pin còn điện hay không khi trong tay em chỉ có một kim nam châm?
- Mắc hai dầu đây vào hai cực của pin cho dòng điện chạy qua dây dẫn. Đưa kim nam châm lại gần dây dẫn, nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc thì pin còn điện.