Bài 22. Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

Trường THCS Nam Cường




Giáo viên day: Đoàn Văn Tiềm
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo
về dự hội giảng miền
Năm học 2007- 2008
Bài 22:
Giáo viên dạy: Vũ Ba Sao

Nam châm có mấy từ cực? Là những từ cực nào? Khi để tự do kim nam châm đứng cân bằng thì nó chỉ theo phương nào?
Quan sát hình vẽ sau giải thích tại sao thanh nam châm 2 lại lơ lửng trên thanh nam châm 1?
Kiểm tra bài cũ
ở lớp 7 các em đã biết cuộn dây có dòng điện chạy qua có tác dụng từ. Phải chăng chỉ có dòng điện chạy qua cuộn dây mới có tác dụng từ?
Nếu dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì thì nó có tác dụng từ hay không?
Bài 22
Tác dụng từ của dòng điện từ trường

I- Lực từ
1. Thí nghiệm
I- Lực từ
1. Thí nghiệm

Nêu mục đích của thí nghiệm?
Thí nghiệm gồm những dụng cụ gì?
Các dụng cụ thí nghiệm được bố trí như thế nào?
các bước tiến hành thí nghiệm
Bước 1: Lắp ráp dụng cụ thí nghiệm: nguồn điện, biến trở, khoá K, ampe kế, dây dẫn AB được mắc nối tiếp với nhau.
Bước 2:Đặt dây dẫn AB gần và song song với trục của kim nam châm đứng yên.
Bước 3: Kiểm tra mạch điện, đóng khoá K quan sát hiện tượng xảy ra đối với kim nam châm.
Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm có còn song song với dây dẫn AB nữa không?
( Quan sát hiện tượng xong, ngắt khoá K)
Kết quả thí nghiệm

Kim nam châm lệch khỏi phương Nam Bắc và khi nằm cân bằng kim nam châm không còn song song với dây AB nữa.
có lực tác dụng vào kim nam châm (gọi là lực từ)
Ta nói dòng điện có tác dụng từ
2. kÕt luËn (SGK/ 61)
Dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn th¼ng hay d©y dÉn cã h×nh d¹ng bÊt k× ®Òu g©y ra t¸c dông lùc (gäi lµ lùc tõ) lªn kim nam ch©m ®Æt gÇn nã. Ta nãi r»ng dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ.
II- Từ trường
1. thí nghiệm
Thí nghiệm1: Đưa kim nam châm đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện.
Thí nghiệm 2: Đưa kim nam châm đến các vị trí khác nhau xung quanh thanh nam châm.
(Kim nam châm gọi là nam châm thử)
C2 Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm?
Trả lời: Kim nam châm lệch khỏi phương Nam Bắc.
C3 ở mỗi vị trí, sau khi kim nam châm đã đứng yên, xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Nhận xét hướng của kim nam châm sau khi đã trở lại vị trí cân bằng.
Trả lời: Kim nam châm luôn chỉ một hướng xác định
- không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
- tại mỗi vị trí xác định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.
2. Kết luận (SGK/61,62)
Bài tập trắc nghiệm
Từ trường không tồn tại ở đâu?
Xung quanh nam châm.
Xung quanh dòng điện.
Xung quanh điện tích đứng yên.
Xung quanh trái đất.
C
3. Cách nhận biết từ trường


Kết luận: Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.
III- Vận dụng
C4 Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không?
Trả lời: Đặt kim nam châm lại gần dây dẫn AB. Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam-Bắc thì dây dẫn AB có dòng điện chạy qua, nếu kim nam châm vẫn chỉ phương Nam Bắc thì dây dẫn AB không có dòng điện.
C6 Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định, không trùng với hướng Nam-Bắc. Từ đó có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm?
Trả lời: Không gian xung quanh kim nam châm tồn tại một từ trường.
Có thể em chưa biết
Thí nghiệm trên hình 22.1 được gọi là thí nghiệm Ơ-xtét do nhà vật lí người Đan Mạch Ơ-xtét(Hans Christian Oersted, 1777-1851), tiến hành năm 1820 phát kiến của Ơ-xtét về sự liên hệ giữa điện và từ mà hàng ngàn năm về trước con người vẫn coi là hiện tượng tách biệt không liên quan gì với nhau). Mở đầu cho bước phát triển mới của điện từ học thế kỉ XIX và XX. thí nghiệm về tác dụng từ của dòng điện là cơ sở cho sự ra đời của động cơ điện.
Hướng dẫn về nhà
Học thuộc phần ghi nhớ SGK/62
Làm các bài tập 22.1 đến 22.4 SBT/ 27
Trường THCS Nam cường