Bài 22. Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

PHÒNG GD - ĐT HUYỆN CƯMGAR * TRƯỜNG THCS NGUYỄN TRƯỜNG TỘ *
* THI ĐUA DẠY TỐT-HỌC TỐT*
GD & ĐT
CưM’Gar
Chào mừng các em thân mến
Trên thanh nam châm, chỗ nào hút sắt mạnh nhất?
A - Phần giữa của thanh nam châm.
B - Chỉ có từ cực Bắc.
C - Cả hai từ cực.
D - Mọi chỗ đều hút sắt mạnh như nhau.
C - Cả hai từ cực.
Trả lời
Câu 2
Kiểm tra bài cũ
Câu 1
Nam châm có mấy cực? Khi để tự do thì các cực của nam châm như thế nào?
Khi để tự do, cực luôn chỉ hướng Bắc gọi là cực Bắc, còn cực luôn chỉ hướng Nam gọi là cực Nam.
Nam châm nào cũng có hai từ cực.
Để trả lời câu hỏi phần trên đó chúng ta nghiên cứu bài hôm nay:
ở lớp 7 chúng ta đã biết, dòng điện chạy qua cuộn dây có tác dụng từ. Nếu dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ thì nó có tác dụng từ hay không ?
Tiết 24 - Bài 22
Tác dụng từ của dòng điện
- Từ TRườNG
I/ Lực từ :
1. Thí nghiệm :
Bè trÝ thÝ nghiÖm nh­
h×nh bªn
C1 Đóng khoá K. Quan sát và cho biết có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm. Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm còn song song với dây dẫn nữa hay không?
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
A
Thí nghiệm:
A
B
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
I/ Lực từ :
1. Thí nghiệm :
Dòng điện chạy qua loại dây dẫn nào thỡ có thể gây ra tác dụng lực lên kim nam châm đặt gần nó?
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
Ơ-xtét đã làm thí nghiệm như thế nào để chứng tỏ rằng dòng điện "sinh ra" từ?
2. Kết luận :
I/ Lực từ :
1. Thí nghiệm :
Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
Dòng điện qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hỡnh dạng bất kỳ đều xảy ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó.
Một kim nam châm (gọi là nam châm thử) được đặt tự do trên trục thẳng đứng, đang chỉ hướng Nam-Bắc. Đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện hoặc xung quanh thanh nam châm.
2. Kết luận :
II/ Từ trường :
C2 Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm?
Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc.
1. Thí nghiệm
A
B
I/ Lực từ :
1. Thí nghiệm :
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
C3 ở mỗi vị trí, sau khi nam châm đã đứng yên, xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Nhận xét hướng của kim nam châm sau khi đã trở lại vị trí cân bằng.
Kim nam châm luôn chỉ một hướng xác định

A
B
I/ Lực từ :
II/ Từ trường :
1. Thí nghiệm
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
C2 Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm?
Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc.
- Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
- Tại mỗi vị trí nhất định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.
I/ Lực từ :
II/ Từ trường :
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
* Hiện tượng xảy ra đối với kim nam châm trong thí nghiệm trên chứng tỏ không gian xung quanh dòng điện, xung quanh nam châm có gỡ đặc biệt?
*Tại mỗi vị trí như thế nào thỡ kim nam châm luôn chỉ một hướng xác định?
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.
3. Cách nhận biết từ trường
Các em xem lại thí nghiệm
II/ Từ trường :
I/ Lực từ :
? Từ trường tồn tại ở đâu?
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
Kết luận
I/ Lực từ :
II/ Từ trường :
C4 Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không?
IIi/ Vận dụng :
Đặt kim nam châm lại gần dây dẫn AB. Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam- Bắc thì dây dẫn AB có dòng điện chạy qua và ngược lại.
C5 Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ xung quanh Trái Đất có từ trường?
Đó là thí nghiệm đặt kim nam châm ở trạng thái tự do, khi đã đứng yên, kim nam châm luôn chỉ hướng Nam - Bắc.
C6 Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định, không trùng với hướng Nam - Bắc. Từ đó có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm ?
Không gian xung quanh kim nam châm có từ trường.
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
Củng cố
Trả lời câu hỏi nêu ra ở đầu bài
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hỡnh dạng bất kỳ thỡ nó có tác dụng từ.
Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.
Cách nhận biết từ trường
GHI NHớ
Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường. Nam châm hoặc dòng điện đều có khả nang tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.
Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.
Từ trường thường được phát hiện ở khu vực:
- Lân cận các đường dây cao thế.
- Các dây tiếp đất của hệ thống thu lôi.
- Các dây tiếp đất của các thiết bị điện.
- Khu vực xung quanh thiết bị điện đang vận hành: Bếp điện, quạt bàn, lò sưởi điện, màn hỡnh máy vi tính, đồng hồ điện, máy sấy tóc, điện thoại di động.
- Kh«ng nªn ngñ gÇn c¸c thiÕt bÞ ®iÖn, ®Æt biÖt lµ c¸c thiÕt bÞ cã motor.
- Giữ kho¶ng c¸ch víi ®Çu m¸y video Ýt nhÊt lµ 4,5 mÐt,h·y t¾t ®Çu m¸y khi kh«ng sö dông.
- Kh«ng ngåi gÇn phi¸ sau mµn hình vi tÝnh.
- Giữ kho¶ng c¸ch vµi mÐt ®èi víi ti vi.
Các em xem một số hình ảnh về từ trường
Bài tập
22.1 Trong thí nghiệm phát hiện tác dụng từ của dòng điện, dây dẫn AB được bố trí như thế nào?
A. Tạo với kim nam châm một gốc bất kỡ
B. Song song với kim nam châm
C. Vuông gốc với kim nam châm
D. Tạo với kim nam châm một góc nhọn
22.3 Từ trường không tồn tại ở đâu?
A. Xung quanh nam châm.
B. Xung quanh dòng điện.
C. Xung quanh điện tích đứng yên.
D. Xung quanh trái đất.
Dặn dò
22.4 Giả sử có một dây dẫn chạy qua nhà. Nếu không có dụng cụ đo điện, Có cách nào phát hiện được trong dây dẫn có dòng điện chạy qua hay không?
Lấy kim nam châm để gần dây dẫn:
- Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc thỡ dây dẫn có dòng điện.
- Nếu kim nam châm không lệch khỏi hướng Nam - Bắc thỡ trong dây dẫn không có dòng điện.
Dặn dò
Dặn dò
- Học kỹ bài
- Làm bài tập 22 trang 27 SBT.
Cám ơn các em!
Bài học kết thúc tại đây.