Bài 22. Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

Chào mừng quý thầy cô giáo
về dự giờ thăm lớp
Môn: VẬT LÝ 9
BÀI 22: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG
KIỂM TRA BÀI CŨ:
2) Hãy nêu các cách để xác định tên cực của một thanh nam châm khi hai đầu của nó bị mất dấu ?
Đáp án: Có hai cách :
- Treo thanh nam châm bằng sợi dây mảnh. Khi cân bằng, đầu thanh nam châm hướng về phía Bắc địa lý chính là từ cực Bắc, đầu còn lại là từ cực Nam .
- Dùng một thanh nam châm khác đã biết từ cực, đưa đến gần thanh nam châm bị mất dấu. Dựa vào sự tương tác giữa chúng, xác định tên từ cực của thanh nam châm bị mất dấu .
1) Một nam châm có mấy cực? Khi để tự do thì các cực của nam châm như thế nào?
Khi để tự do, cực luôn chỉ hướng Bắc gọi là cực Bắc, còn cực luôn chỉ hướng Nam gọi là cực Nam.
Nam châm nào cũng có hai từ cực.
Đáp án:
K
A
Cuộn dây có tác dụng từ khi có dòng điện chạy qua.
Khi đóng khoá K. Hiện tượng gì sẽ xảy ra với kim NC ?
N
S
K
A
A
B
Nếu cho dòng điện chạy qua một dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ thì nó có tác dụng từ hay không ?
N
S
BÀI 22:
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN
TỪ TRƯỜNG
I . LỰC TỪ:
1.Thí nghiệm :
K
A
Khi K đóng. Dự đoán hiện tượng gì xảy ra với kim NC.
A
B
Khi ngắt dòng điện, hiện tượng gì xảy ra với kim NC ?
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ đều tác dụng lực từ lên kim NC đặt gần nó.
Vậy dòng điện có tác dụng từ .
2.Kết luận:
C1: Khi K đóng. Hiện tượng gì xảy ra với kim NC?
N
S
(Xem SGK)
II.TỪ TRƯỜNG:
1.Thí nghiệm:
C2 : Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm ?
2.Kết luận:
Một kim NC thử đặt tự do trên trục thẳng đứng, đang chỉ hướng Bắc-Nam. Đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện hoặc xung quanh thanh NC.
Dự đoán hiện tượng xảy ra.
- Không gian xung quanh NC, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường .
A
B
(Xem SGK)
- Ở mỗi vị trí nhất định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim NC luôn chỉ một hướng xác định .
C3 : Ở mỗi vị trí, sau khi kim NC đã đứng yên, dùng tay xoay cho nó lệch ra khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Hãy dự đoán hướng của kim NC sau khi đã trở lại vị trí cân bằng ?
A
B
II.TỪ TRƯỜNG:
1.Thí nghiệm:
2.Kết luận:
- Không gian xung quanh NC, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường .
(Xem SGK)
Dùng kim NC thử đưa đến vùng không gian xung quanh vật (mà ta đang nghi ngờ có từ trường) .
Nếu thấy kim NC bị lực từ tác dụng, chứng tỏ vùng không gian xung quanh kim nam châm có từ trường và ngược lại .
Kết luận :
- Người ta dùng kim nam châm (nam châm thử) để nhận biết từ trường.
- Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường .
3.Cách nhận biết từ trường :
Em hãy nêu cách dùng kim NC để thử xung quanh vật M có từ trường hay không?
II.TỪ TRƯỜNG:
1.Thí nghiệm:
2.Kết luận:
(Xem SGK)
VẬT M
VẬT N
C4 : Nếu có một kim NC thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không ?
C4: Đưa kim NC đến gần dây dẫn AB :
III . VẬN DỤNG:
- Nếu thấy kim NC lệch ra khỏi hướng Bắc–Nam thì dây dẫn AB có dòng điện chạy qua.
- Nếu thấy kim NC không lệch ra khỏi hướng Bắc–Nam thì dây dẫn AB không có dòng điện chạy qua.
A
B
B
A
C5 : Thí nghiệm nào đã làm với kim NC chứng tỏ rằng xung quanh Trái đất có từ trường ?
III . VẬN DỤNG:
C5: Đặt kim NC ở trạng thái tự do, tại mọi nơi trên Trái đất khi đã đứng yên, kim NC luôn chỉ hướng Bắc–Nam .
Chứng tỏ xung quanh Trái đất có từ trường .
S
N
S
N
Các em xem một số hình ảnh về từ trường của Trái Đất.
C6: Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim NC luôn nằm dọc theo một hướng xác định (không trùng theo hướng Bắc–Nam).
Từ đó có thề rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim NC?
Chứng tỏ vùng không gian xung quanh NC (trên bàn làm việc) có từ trường .
III . VẬN DỤNG:
ghi
*Trong không gian, từ trường và điện trường tồn tại trong một trường thống nhất là điện từ trường. Sóng điện từ là sự lan truyền của điện từ trường biến thiên trong không gian.
*Các sóng Radio, sóng vô tuyến… cũng là sóng điện từ.
*Để hạn chế tác hại của sóng điện từ đối với con người thì chúng ta cần phải làm gì?
Sử dụng điện thoại di động hợp lí, đúng cách: Không sử dụng điện thoại di động để đàm thoại quá lâu, tắt điện thoại khi ngủ hoặc để xa người.
Tăng cường sử dụng truyền hình cáp, điện thoại cố định, chỉ sử dụng điện thoại di động khi thật cần thiết.
Xây dựng các trạm phát sóng điện từ xa khu dân cư.
Giữ khoảng cách giữa các trạm phát sóng phát thanh truyền hình một cách hợp lí.
ghi
BT1: Hãy chọn câu trả lời đúng:
Xung quanh dây dẫn ở hình nào dưới đây có từ trường ? ( AB, CD, EF là các đoạn dây dẫn )
Hình a
b) Hình b
c) Hình c
d) C? 3 hình a, b, c
d) C? 3 hình a, b, c
ghi
BT2: Từ trường không tồn tại ở đâu?
A. Xung quanh nam châm.
B. Xung quanh dòng điện.
C. Xung quanh điện tích đứng yên.
D. Xung quanh trái đất.
BT3: Giả sử có một dây dẫn chạy qua nhà. Nếu không có dụng cụ đo điện, có cách nào phát hiện được trong dây dẫn có dòng điện chạy qua hay không?
Lấy kim nam châm để gần dây dẫn:
- Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc thì dây dẫn có dòng điện.
- Nếu kim nam châm không lệch khỏi hướng Nam - Bắc thì dây dẫn không có dòng điện.
Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường.
Nam châm hoặc dòng điện đều có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.
Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.
Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có gì đặc biệt?
Đặc tính nào thể hiện không gian xung quanh nam châm hoặc dòng điện có từ trường?
Dụng cụ đơn giản nào dùng để nhận biết từ trường?
Phát kiến của Oersted về sự liên hệ giữa điện và từ vào năm 1820 đã mở đầu cho bước phát triển mới của điện từ học thế kỷ XIX và XX
1. Học bài .
2. Đọc phần “ Có thể em chưa biết” – Tr 62 SGK.
3. Làm bài tập 22.1 -> 22.4 /Tr 27 sách BT.
4. Xem nội dung bài 23 :
“TỪ PHỔ – ĐƯỜNG SỨC TỪ “
Chúc quý thầy cô sức khỏe!