Bài 22. Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

GIÁO ÁN
VẬT LÍ 9
GIÁO VIÊN:NGUYỄN THANH QUANG
TỔ: TỰ NHIÊN
TRƯỜNG THCS NGUYỄN BỈNH KHIÊM
Câu hỏi:Có hai thanh thép luôn hút nhau bất kể đưa đầu
nào của chúng lại gần nhau.có thể kết luận được một
trong hai thanh này không phải là nam châm không?
KIỂM TRA BÀI CŨ
lớp 7 chúng ta đã biết,cuộn dây có dòng điện chạy qua
có tác dụng từ.phải chăng chỉ Có dòng điện chạy qua
cuộn dây mới có tác dụng từ?Nếu dòng điện chạy qua
dây dẫn thẳng hay có hình dạng bất kì thì nó có tác dụng
từ hay không?
ĐẶT VẤN ĐỀ
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN-TỪ TRƯỜNG
Tiết 23-Bài 22
5
I. LỰC TỪ
1. Thí nghiệm
Bố trí thí nghiệm như hình dưới dưới đây, sao cho khi công tắc K mở, dây dẫn AB song song với kim nam châm đang đứng yên.
C1: Đóng công tắc K. quan sát và cho biết có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm ? Lúc đã nằm cân bằng kim nam châm còn song song với dây dẫn nữa không ?
Trả lời : Khi cho “I” chạy qua dây, kim NC bị lệch đi. Khi ngắt “I” nam châm trở lại vị trí cũ.
Nam
Bắc
Bài 22: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
Phim TN
Kết Luận
DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA DÂY DẪN THẲNG HAY
DÂY DẪN CÓ HÌNH DẠNG BẤT KÌ ĐỀU GÂY RA TÁC DỤNG LỰC(GỌI LÀ LỰC TỪ)LÊN KIM NAM CHÂM ĐẶT GẦN NÓ.TA NÓI RẰNG DÒNG ĐIỆN CÓ TÁC DỤNG TỪ
Bài 22: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN -TỪTRƯỜNG
I. LỰC TỪ
7
Bài 22: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
I. LỰC TỪ
II. TỪ TRƯỜNG:
1. Thí nghiệm:
Một kim nam châm (gọi là nam châm thử) được đặt tự do trên trục thẳng đứng, đang chỉ hướng Nam – Bắc. Đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện hoặc xung quanh thanh nam châm.
C2: Có hiện tượng gì xẩy ra với kim nam châm ?
Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc
Nam
Bắc
2. Kết luận:

☺Không gian xung quanh nam châm,xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó.ta nói không gian đó có từ trường
☺Tại một vị trí xác định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện kim nam châm đều chỉ một hướng xác định
Bài 22: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
I. LỰC TỪ
II. TỪ TRƯỜNG:
9
Bài 22: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
I. LỰC TỪ
II. TỪ TRƯỜNG:
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
3. Cách nhận biết từ trường
Người ta không nhận biết được trực tiếp từ trường bằng giác quan mà phải bằng các dụng cụ riêng, ví dụ như dùng kim nam châm.
a/ Từ các thí nghiệm đã làm ở trên, hãy rút ra cách dùng kim nam châm để phát hiện ra từ trường.
b/ Kết luận: Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.
Câu C4:Nếu có một thanh nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn có dòng điện chạy qua hay không?

Đặt kim nam châm lại gần dây dẫn AB.Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng nam-bắc thì dây dẫn AB có dòng điện chạy qua và ngược lại
Bài 22: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
I. LỰC TỪ
II. TỪ TRƯỜNG
III. VẬN DỤNG
Câu C5:
Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ xung quanh trái đất có từ trường
Đó là thí nghiệm đặt kim nam châm ở trạng thái tự do,khi đã đứng yên,kim nam châm luôn chỉ hướng nam-bắc
Bài 22: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
I. LỰC TỪ
II. TỪ TRƯỜNG:
III. VẬN DỤNG
Bão cực quang
câu C6:
Tại một điểm trên bàn làm việc,người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm theo một hướng xác định,không trùng với hướng nam bắc.Từ đó
Có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm?
Không gian xung quanh nam châm có từ trường
Bài 22: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
I. LỰC TỪ
II. TỪ TRƯỜNG
III. VẬN DỤNG
14
* Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường. Nam châm hoặc dòng điện đều có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.
GHI NHỚ
* Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.
Bài 22: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
I. LỰC TỪ
II. TỪ TRƯỜNG:
III. VẬN DỤNG:
15
BÀI TẬP
Bài 1: Vì sao ở mọi nơi trên mặt đất kim nam châm đều định hướng theo một phương xác định, đó là phương nào ?
Vì Trái Đất có từ trường nên kim nam châm đặt ở bất kì nơi nào trên Trái Đất (trừ hai đầu cực), cực Bắc của nó cũng luôn hướng về phía cực Bắc của Trái Đất và cực Nam của nó hướng về phía cực Nam Trái Đất (phương Bắc –Nam).
Các em hãy đọc thông tin sau đây :
Xét về phương diện từ, Trái Đất là một nam châm khổng lồ. Cực từ Nam của Trái Đất ở gần cực Bắc địa lí và cực từ Bắc của Trái Đất ở gần cực Nam địa lí. Chính vì vậy, kim nam châm dù ở nơi nào trên mặt đất cũng định hướng gần theo phương Bắc - Nam địa lí.
16
BÀI TẬP:
Bài 2: Có một số pin để lâu ngày và một đoạn dây dẫn. Nếu không có bóng đèn pin để thử, hãy nêu một phương án đơn giản dùng kim nam châm để kiểm tra pin có còn điện hay không ?
Nối dây dẫn với hai cực của pin, sau đó đưa kim nam châm đặt tự do trên trục nhọn lại gần, chờ cho kim nam châm cân bằng, nếu kim nam châm bị lệch khỏi hướng Bắc – Nam ban đầu thì trong dây dẫn có dòng điện, hay pin còn sử dụng được (Pin còn điện).
Bài 3: Nếu một thanh nam châm bị gãy làm hai thì mỗi nửa sẽ có mấy cực ?
Mỗi nửa vẫn có hai cực và trở thành hai nam châm riêng biệt.
Bài TậpD:aigiang.xvl
18
Chuẩn bị ở nhà
Làm tất cả các bài tập bài 22 (SBT).
Đọc mục “ Có thể em chưa biết ”
Mỗi nhóm chuẩn bị một thìa cà fê hạt mạt sắt.