Bài 22. Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

Kiểm tra bài cũ:
Nêu đặc điểm của nam châm?
Câu hỏi :
Trả lời:
Câu hỏi 2:
Trả lời:
- Nam châm nào cũng có 2 cực: Cực bắc; cực nam.
- Hai cực của nam châm đặt gần nhau sẽ hút nhau nếu khác cực, sẽ đẩy nhau nếu cùng cực.
- Kim nam châm luôn chỉ hướng Bắc - Nam
Đặc điểm của kim nam châm?
K
Ở lớp 7 chúng ta đã biết, cuộn dây có dòng điện chạy qua có tác dụng từ. Phải chăng chỉ có dòng điện chạy qua cuộn dây mới có tác dụng từ? Nếu dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì thì nó có tác dụng từ hay không?
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường
I. Lực từ
1. Thí nghiệm( ơ-xtét)
* Dụng cụ:
* Tiến hành:
N
S
Đóng khoá K. Quan sát và cho biết có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm?
Lúc đã nằm cân bằng kim nam châm có còn song song với dây dẫn nữa không?
A
1. Thí nghiệm( ơ-xtét)
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường
I. Lực từ
1. Thí nghiệm( ơ-xtét)
* Dụng cụ:
* Tiến hành:
2. Kết luận
- Dòng điện qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ đều xảy ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó. Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
II. Từ trường
1. Thí nghiệm:
A
B


Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường
I. Lực từ
1. Thí nghiệm( ơ-xtét)
2. Kết luận
- Dòng điện qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ đều xảy ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó. Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
II. Từ trường
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
- Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
- Tại mỗi vị trí nhất định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.
3. Cách nhận biết từ trường:
- Dùng kim nam châm thử để nhận biết từ trường.
- Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.
Có thể em chưa biết
- Thí nghiệm trên hình 22.1 được gọi là thí nghiệm ơ-xtet do nhà bác học người Đan Mạch H.C. Ơ –xtet (1777 – 1851) tiến hành vào năm 1820. Phát kiến của ông về sự liên hệ giữa điện và từ (mà hàng ngàn năm về trước con người vẫn coi là hai hiện tượng tách biệt, không có liên hệ gì với nhau), mở đầu cho bước phát triển mới của điện từ học thế kỉ XIX và XX. Thí nghiệm về tác dụng từ của dòng điện của Ơ – xtet là cơ sở cho sự ra đời của động cơ điện.
Từ trường thường được phát hiện ở khu vực:

- Lân cận các đường dây cao thế.
- Các dây tiếp đất của hệ thống thu lôi.

- Các dây tiếp đất của các thiết bị điện.
- Khu vực xung quanh thiết bị điện đang vận hành: màn hỡnh máy vi tính, đồng hồ điện, máy sấy tóc, điện thoại di động.
- Không nên ngủ gần các thiết bị điện.
- Gi? khoảng cách với đầu máy video ít nhất là 4; 5 mét, hãy tắt đầu máy khi không sử dụng.
- Không ngồi gần phiá sau màn hỡnh vi tính.
- Sử dụng điện thoại di động hợp lí, đúng cách; không sử dụng điện thoại di động để đàm thoại quá lâu (hàng giờ) để giảm thiểu tác hại của sóng điện từ đối với cơ thể, tắt điện thoại khi ngủ hoặc để xa người.
- Gi? khoảng cách gi?a các trạm phát sóng phát thanh, truyền hỡnh một cách thích hợp.
- Tang cường sử dụng truyền hỡnh cáp, điện thoại cố định; chỉ sử dụng điện thoại di động khi thật cần thiết.
một số hình ảnh về từ trường
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường
I. Lực từ
1. Thí nghiệm( ơ-xtét)
2. Kết luận
- Dòng điện qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ đều xảy ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó. Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
II. Từ trường
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
- Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
- Tại mỗi vị trí nhất định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.
3. Cách nhận biết từ trường:
- Dùng kim nam châm thử để nhận biết từ trường.
- Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.









III. Vận dụng
C4: Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không?
Trả lời:Đặt kim nam châm lại gần dây dẫn AB. Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam- Bắc thì dây dẫn AB có dòng điện chạy qua và ngược lại.
C5: Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ xung quanh Trái Đất có từ trường?
Trả lời:Đó là thí nghiệm đặt kim nam châm ở trạng thái tự do, khi đã đứng yên, kim nam châm luôn chỉ hướng Nam - Bắc.
C6:Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định, không trùng với hướng Nam - Bắc. Từ đó có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm ?
Trả lời: Không gian xung quanh kim nam châm có từ trường.
L Ự C T Ừ
T Á C D Ụ N G T Ừ
T R Á I Đ Ấ T
V Ậ T L I Ệ U T Ừ
Ơ -X T E T
L A B À N
8 ô ? ? ? ? ? ? ? ?
? ? ? ? ? 5 ô
1
2
3
4
5
6
7
8
C1. Kim nam châm còn gọi có tên gọi khác là gì?
C2. Mục I trong bài học hôm nay là?
C3. Dòng điện có thể làm quay kim nam châm, ta nói dòng điện có tác dụng gì?
? ? ? ? ? ? ? ? ? 9 ô
? ? ? ? ? ? ? 7 ô
? ? ? ? ? 5 ô
? ? ? ? ? ? ? ? ? 9 ô
? ? ? ? ? 5 ô
G I Ả N G T Ố T
Từ khóa
Trò chơi ô chữ
? ? ? ? ? ? ? ? ? ? 10 ô
N A M C H Â M T H Ử
C4. Vật được coi như một nam châm khổng lồ?
C5. Tên gọi chung của những vật liệu mà nam châm có thể hút?
C6. Tên của nhà vật lý học người Đan Mạch đã tiến hành thí nghiệm 22.1 ở bài học hôm nay vào năm 1820?
C7. Vật dùng để xác định phương hướng, mà người Trung quốc đã phát minh ra nó đầu tiên?
C8. Để các em học sinh hiểu bài tốt thì giáo viên phải giảng bài như thế nào?
GHI NHớ
Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường. Nam châm hoặc dòng điện đều có khả nang tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.
Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.
Hướng dẫn về nhà
- Học bài, đặt và trả lời cho các kiến thức của bài.
Lµm bµi tËp 22.1 -> 22.9 trang 27 (SBT).
Nghiªn cøu tr­íc Bµi 23: “Tõ phæ - ®­êng søc tõ”.