Bài 22. Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

Tổ : Khoa học - Tự nhiên
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ
Giáo viên thực hiện : Lê Công Quyền
MÔN VẬT LÝ LỚP 9A
Trên thanh nam châm, chỗ nào hút sắt mạnh nhất?
A - Phần giữa của thanh nam châm.
B - Chỉ có từ cực Bắc.
C - Cả hai từ cực.
D - Mọi chỗ đều hút sắt mạnh như nhau.
C - Cả hai từ cực.
Câu 2
Kiểm tra bài cũ
Câu 1
Nam châm có mấy cực? Khi để tự do thì các cực của nam châm như thế nào?
* Khi để tự do, cực luôn chỉ hướng Bắc gọi là cực Bắc, còn cực luôn chỉ hướng Nam gọi là cực Nam.
*Nam châm nào cũng có hai từ cực.
Tiết 23: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
I/ Lực từ :
1. Thí nghiệm :
Hình 22.1
Tiết 23: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
I/ Lực từ :
1. Thí nghiệm :
Bè trÝ thÝ nghiÖm nh­
h×nh bªn
C1 Đóng khoá K. Quan sát và cho biết có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm. Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm còn song song với dây dẫn nữa hay không?
Đóng khoá K, quan sát góc lệch của kim nam châm so với phương ban đầu
K
Hình 25.1
( không có lõi sắt)
Đóng khoá K, quan sát góc lệch của kim nam châm so với phương ban đầu
K
Hình 25.1
(Có lõi sắt)
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hỡnh dạng bất kỳ đều xảy ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó.
2. Kết luận :
I/ Lực từ :
1. Thí nghiệm :
Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
Tiết 23: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
?Dòng điện chạy qua loại dây
dẫn nào thì có thể gây ra tác
dụng lực lên kim nam châm đặt
gần nó .
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hỡnh dạng bất kỳ đều xảy ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó.
Một kim nam châm (gọi là nam châm thử) được đặt tự do trên trục thẳng đứng, đang chỉ hướng Nam-Bắc. Đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện hoặc xung quanh thanh nam châm.
2. Kết luận :
II/ Từ trường :
C2 Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm?
C2 Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc.
1. Thí nghiệm
A
B
I/ Lực từ :
1. Thí nghiệm :
Tiết 23: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
C3 ở mỗi vị trí, sau khi nam châm đã đứng yên, xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Nhận xét hướng của kim nam châm sau khi đã trở lại vị trí cân bằng.
C3 Kim nam châm luôn chỉ một hướng xác định

A
B
Tiết 23: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hỡnh dạng bất kỳ đều xảy ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó. Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
2. Kết luận :
II/ Từ trường :
C2:Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc.
1. Thí nghiệm
I/ Lực từ :
1. Thí nghiệm :
C3 Kim nam châm luôn chỉ một hướng xác định
Tiết 23: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hỡnh dạng bất kỳ đều xảy ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó. Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
2. Kết luận :
II/ Từ trường :
C2:Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc.
1. Thí nghiệm
I/ Lực từ :
1. Thí nghiệm :
?Hiện tượng xảy ra đối với kim nam châm trong thí nghiệm trên chứng tỏ không gian xung quanh dòng điện, xung quanh nam châm có gỡ đặc biệt?
?Tại mỗi vị trí như thế nào thỡ kim nam châm luôn chỉ một hướng xác định?
2. Kết luận :
- Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
- Tại mỗi vị trí nhất định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.
3. cách nhận biết từ trường :
Tiết 23: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hỡnh dạng bất kỳ đều xảy ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó. Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
2. Kết luận :
II/ Từ trường :
1. Thí nghiệm
I/ Lực từ :
1. Thí nghiệm :
2. Kết luận :
- Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
- Tại mỗi vị trí nhất định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.
3. cách nhận biết từ trường :
?Từ trường tồn tại ở đâu?
Kết luận :
Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.
III/ VẬN DỤNG
C4 Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không?
C4 §Æt kim nam ch©m l¹i gÇn d©y dÉn AB. NÕu kim nam ch©m lÖch khái h­íng Nam- B¾c th× d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua vµ ng­îc l¹i.
C5 Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ xung quanh Trái Đất có từ trường?
C5 Đó là thí nghiệm đặt kim nam châm ở trạng thái tự do, khi đã đứng yên, kim nam châm luôn chỉ hướng Nam - Bắc.
C6 Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định, không trùng với hướng Nam - Bắc. Từ đó có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm ?
C6 Kh«ng gian xung quanh kim nam ch©m cã tõ tr­êng.
GHI NHớ
Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường. Nam châm hoặc dòng điện đều có khả nang tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.
Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.
Từ trường thường được phát hiện ở khu vực:
- Lân cận các đường dây cao thế.
- Các dây tiếp đất của hệ thống thu lôi.
- Các dây tiếp đất của các thiết bị điện.
- Khu vực xung quanh thiết bị điện đang vận hành: Bếp điện, quạt bàn, lò sưởi điện, màn hỡnh máy vi tính, đồng hồ điện, máy sấy tóc, điện thoại di động.
- Kh«ng nªn ngñ gÇn c¸c thiÕt bÞ ®iÖn, ®Æt biÖt lµ c¸c thiÕt bÞ cã motor.
- Giữ kho¶ng c¸ch víi ®Çu m¸y video Ýt nhÊt lµ 4,5 mÐt,h·y t¾t ®Çu m¸y khi kh«ng sö dông.
- Kh«ng ngåi gÇn phi¸ sau mµn hình vi tÝnh.
- Giữ kho¶ng c¸ch vµi mÐt ®èi víi ti vi.
Các em xem một số hình ảnh về từ trường
Dặn dò
- Học kỹ bài
- Làm bài tập 22 trang 27 SBT.
Cám ơn thầy cô các em!
Bài học kết thúc tại đây.