Bài 22. Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

V
Ậ
T
L
Ý
9
TRƯỜNG THCS QUẾ SƠN
GD
Câu hỏi:
1. Nam châm có mấy cực? Khi để tự do thì các cực của nam châm như thế nào?
Khi để tự do, cực luôn chỉ hướng Bắc gọi là cực Bắc(N), còn cực luôn chỉ hướng Nam gọi là cực Nam (S)
Nam châm nào cũng có hai từ cực.
2. Cho biết có mấy cách để nhận biết cỏc t? c?c c?a m?t nam châm?
+Căn cứ vào màu sơn (d? ho?c xanh)
+ Căn cứ vào kí hiệu bằng chữ viết ( N hoặc S).
+Căn cứ vào sự định hướng của nam châm.
+ Căn cứ vào sự tương tác giữa hai nam châm.
3. Khi hai nam châm đặt gần nhau thì nó tương tác với nhau như thế nào?
Khi đặt hai nam châm gần nhau, các từ cực cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút nhau.
Kiểm tra bài cũ
Ở lớp 7 chúng ta đã biết, cuộn dây có dòng điện chạy qua có tác dụng từ. Phải chăng chỉ có dòng điện chạy qua cuộn dây mới có tác dụng từ. Nếu dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì thì nó có tác dụng từ hay không ?
I. LỰC TỪ
1. Thí nghiệm
Bố trí thí nghiệm như hình dưới dưới đây, sao cho khi công tắc K mở, dây dẫn AB song song với kim nam châm đang đứng yên.
C1: Đóng công tắc K. quan sát và cho biết có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm ? Lúc đã nằm cân bằng kim nam châm còn song song với dây dẫn nữa không ?
Trả lời : Khi cho “I” chạy qua dây, kim NC bị lệch đi. Khi ngắt “I” nam châm trở lại vị trí cũ.
Nam
Bắc
Bài 22: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
Bài 22: Tác dụng từ của dòng điện
từ trường
I. Lực từ
Ngày 7 tháng 12năm 2007
1. Thí nghiệm
2. Kết luận: SGK/61
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có dạng bất kì đều gây ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó. Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
Một kim nam châm (gọi là nam châm thử) được đặt tự do trên trục thẳng đứng, đang chỉ hướng Nam-Bắc. Đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện hoặc xung quanh thanh nam châm.
2. Kết luận :
II/ Từ trường :
C2 Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm?
Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc.
1. Thí nghiệm
A
B
I/ Lực từ :
1. Thí nghiệm :
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
C3 ở mỗi vị trí, sau khi nam châm đã đứng yên, xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Nhận xét hướng của kim nam châm sau khi đã trở lại vị trí cân bằng.
Kim nam châm luôn chỉ một hướng xác định

A
B
I/ Lực từ :
II/ Từ trường :
1. Thí nghiệm
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường
Bài 22: Tác dụng từ của dòng điện
từ trường
I. Lực từ
Ngày 7 tháng 12năm 2007
1. Thí nghiệm
2. Kết luận:
SGK/61
Ii. Từ trường
1. Thí nghiệm
2. Kết luận: SGK/61
Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
Tại mỗi vị trí nhất định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.
Bài 22: Tác dụng từ của dòng điện
từ trường
I. Lực từ
Ngày 7 tháng 12năm 2007
1. Thí nghiệm
2. Kết luận:
SGK/61
Ii. Từ trường
1. Thí nghiệm
2. Kết luận:
SGK/61
3. Cách nhận biết từ trường
- Dụng cụ:
- Cách dùng:
Đặt kim nam châm vào môi trường cần khảo sát. Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc thì nơi đó có từ trường.
Dùng kim nam châm
Bài 22: Tác dụng từ của dòng điện
từ trường
I. Lực từ
Ngày 7 tháng 12năm 2007
1. Thí nghiệm
2. Kết luận:
SGK/61
Ii. Từ trường
1. Thí nghiệm
2. Kết luận:
SGK/61
3. Cách nhận biết từ trường
- Dụng cụ:
- Cách dùng:
Dùng kim nam châm
* Kết luận: SGK/62
Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.
Bài 22: Tác dụng từ của dòng điện
từ trường
I. Lực từ
Ngày 7 tháng 12năm 2007
1. Thí nghiệm
2. Kết luận:
SGK/61
Ii. Từ trường
1. Thí nghiệm
2. Kết luận:
SGK/61
3. Cách nhận biết từ trường
Iii. Vận dụng
I/ Lực từ :
II/ Từ trường :
C4 Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không?
IIi/ Vận dụng :
Đặt kim nam châm lại gần dây dẫn AB. Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam- Bắc thì dây dẫn AB có dòng điện chạy qua và ngược lại.
C5 Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ xung quanh Trái Đất có từ trường?
Đó là thí nghiệm đặt kim nam châm ở trạng thái tự do, khi đã đứng yên, kim nam châm luôn chỉ hướng Nam - Bắc.
C6 Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định, không trùng với hướng Nam - Bắc. Từ đó có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm ?
Không gian xung quanh kim nam châm có từ trường.
Bài 22: Tác dụng từ của dòng điện từ trường
GHI NHớ
Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường. Nam châm hoặc dòng điện đều có khả nang tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.
Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.
Ngày 7 tháng 12năm 2007
Bài 22: Tác dụng từ của dòng điện - từ trường
Iii. Vận dụng
Bài 22.1: Trong thí nghiệm phát hiện tác dụng từ của dòng điện, dây dẫn AB được bố trí như thế nào?
Tạo với kim nam châm một góc bất kì.
B. Song song với kim nam châm.
D. Tạo với kim nam châm một góc nhọn
C. Vuông góc với kim nam châm.
Ngày 7 tháng 12năm 2007
Bài 22: Tác dụng từ của dòng điện - từ trường
Iii. Vận dụng
Bài 22.3: Từ trường không tồn tại ở đâu?
A. Xung quanh trái đất.
B. Xung quanh dòng điện.
C. Xung quanh điện tích đứng yên.
D. Xung quanh Trái Đất
Ngày 7 tháng 12năm 2007
Bài 22: Tác dụng từ của dòng điện - từ trường
Iii. Vận dụng
Bài 22.4: Giả sử có một dây dẫn chạy qua nhà. Nếu không dùng dụng cụ đo điện, có cách nào phát hiện được trong dây dẫn có dòng điện chạy qua hay không?
Về nhà
Học thuộc các ghi nhớ
Làm các bài tập bài 22 SBT